Boetseren met ijzer
Nieuws Het ijzer smeden als het heet is, het is letterlijk het ambacht van een siersmid. Pier Cnossen uit De Knipe demonstreert zijn vak op zaterdag 30 november tijdens de Wintermarkt in Mildam.Het smidsvuur laait hoog op, Cnossen pookt in de speciale smeedkolen en zet de blazer aan. Voorzichtig duwt hij een gebogen stuk ijzer in het blauw opvlammend vuurtje. “It fjoer is no rûn de 1.500 graden.” Dan is het even wachten tot hij het ijzer er roodgloeiend uit haalt. Op naar het aambeeld waar hij met ritmische klappen het gebogen stuk recht slaat met een hamer. Dat kan maar kort op deze koude ochtend, binnen een paar minuten is het ijzer dusdanig afgekoeld dat het weer terug het vuur in moet.
“Je moat wat útfine, no?”, zegt de smid onderkoeld. Want nee, hij is geen siersmid van beroep. “Ik bin mei pensjoen en dan kinst net efter de geraniums sitten gean. En doe kaam dit wer boppedriuwen.” Veertig jaar lang werkte hij als uitvoerder voor energiebedrijven. Als hij vroeger op een markt een smid aan het werk zag, werd zijn blik daar altijd door getrokken. Ooit op de ambachtsschool in Gorredijk is die fascinatie begonnen, denkt Cnossen. Drie jaar geleden volgde hij een korte cursus smeden, tegenwoordig maakt hij kleine gebruiks- en siervoorwerpen. “As ik wat sjoch en ik fyn it leuk, dan meitsje ik dat.”
Een mooi voorbeeld zijn de waxinelichthouders gemaakt op een gekrulde ijzeren broeksriem. “En dit,” zegt hij wijzend op een staaf met ring, “is in spit foar in boat, mar kinst der ek in geit of hûn oan fêstsette.” Het gat boven in het spit maakte hij op ouderwetse manier: oprekken in plaats van boren. De twee aambeelden zijn op leeftijd, de meer dan manshoge smeedhamer ook. “Dy is fan 1934. Yn dy tiid hie in smid in bannensysteem wêr’t de smidshammer troch oandreaun waard. Dizze is omboud nei elektrysk.”
Vanzelfsprekend kan het grote smidsvuur uit zijn smederij Izer yn it fjoer in Heerenveen niet mee naar demonstraties. Voor dat doel heeft Cnossen een zelfgemaakte tafel waarin hij het smidsvuur kan opstoken. “It fjoer wurdt fansels net sa hyt as hjir yn de smidterij, mar kinst wol fan alles meitsje.” Terplekke maakt hij vooral kleinere werkjes zoals kachelpoken. En als er verzoekjes komen? “Dat hinget ôf fan wat it is. It moat wol yn myn fermogen lizze, want ik doch dit wurk úteinlik noch mar trije jier.”
Op een witte plank in de smederij hangen een paar mooie voorbeelden van zijn werk. Naast deurbeslag en vierkantsspijker een closetrolhouder en een G-sleutel. “It leukste is it dwaande wêze mei it materiaal. It is by wize fan sprekken krekt as boetsearje mei klaai.”
