Marthijs Roorda schrijft ontluisterend boek over oom Aonne de Wrede

NIEUWEHORNE In de gloriejaren van de drafsport domineerde Aonne de Wrede de Nederlandse drafbanen. De trainer reeg de zeges aaneen, maar de media spraken ook vaak over zijn dubieuze sportmentaliteit. Zijn neef Marthijs Roorda schreef over zijn oom een ontluisterend boek.

‘Gokkers, Guldens & Gangsters’ schetst een beeld van een vakman die van het rechte pad afweek in een wereld waarin het koersverloop vaak niet op, maar buiten de baan werd bepaald. Aonne manipuleerde koersen voor financieel gewin. Marthijs Roorda (36) uit Nieuwehorne kreeg als kleine jongen van zijn familie een duidelijke boodschap over oom Aonne. “Bliuw út de buert, de man is in krimineel en fraudeur.” 

Hij had nooit contact met Aonne, tot zijn oom vijf jaar geleden na ruim twee decennia over de wereld zwerven in Heerenveen ging wonen. Toen ging het kriebelen. “De man fassinearre my”, vertelt Roorda. “Ik woe syn kant fan it ferhaal wolris hearre.” Hij zocht zijn oom op en bleef hem regelmatig zien. Het contact leidde tot een samenwerking; de oud-trainer zocht een paard om te trainen in stal Boppeslach in Lippenhuizen, een stal die louter voor het goede doel koerst. 

In 2021 was dat voor Dol Fijn, een stichting die sportactiviteiten organiseert voor kinderen en volwassenen met een beperking, waarvan het bedrijf van Marthijs en zijn broer Hendrik hoofdsponsor is. “Ik gie faak by treningen sjen en krige elke dei fan Aonne wol in ferhaal oer froeger te hearren. Dêrtroch rekke ik hieltyd mear belutsen by de drafsport.”

Brij aan informatie

Het waren de meest wilde verhalen; in gedachten zag Marthijs al een boek ontstaan. Hij begon, aanvankelijk een beetje onder de radar, steeds meer informatie te verzamelen. Tot hij zeker wist: “Hjir moat ik in boek oer skriuwe.” Roorda werkte ruim een jaar aan het 372 pagina’s tellende boek dat zaterdag verschijnt. Hij las zo’n zesduizend krantenartikelen, vond veel informatie in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, kreeg inzicht in straf- dossiers, grasduinde door het archief van de NDR (Stichting Nederlandse Draf- en Rensport) en sprak met eigenaren van dravers, voormalige sportofficials, trainers, rijders, journalisten en voormalige ambtenaren. 

En natuurlijk met Aonne. De brij aan informatie leverde de debuterende schrijver een flinke uitdaging op. Hoe destilleer je uit al die verhalen - het één nog interessanter dan het andere - een logisch en vlot leesbaar verhaal? Hij kreeg gelukkig hulp, onder meer van de ervaren journalist Helga van Kooten. Over het eindresultaat is Roorda tevreden. “It is wol slagge, ik hie mear kommintaar ferwachte.” 

Opkomst en teloorgang

Aonne de Wrede is de logische spil in het boek. Volgens Roorda was zijn oom als trainer betrokken bij de opkomst van de drafsport in de jaren zeventig, maar ook bij de teloorgang in de negentiger jaren. Hij heeft geprobeerd een zo objectief mogelijk beeld te schetsen van een begenadigde, maar ook corrupte trainer en een verrotte tak van sport. Het is een weinig fraai beeld. Van fair play is in die jaren geen sprake. Niet het snelste paard wint, maar de hoogste bieder. 

Eigenaren, trainers, pikeurs; velen maakten volgens de schrijver deel uit van een zieke sportcultuur waarin grove winsten centraal stonden. Soms werden pikeurs bij het opgaan van de drafbaan nog benaderd om het vooraf bedachte koersscenario uit te laten komen. Aonne de Wrede was een van de hoofdrolspelers. 

Zijn malafide gedrag bleef niet onopgemerkt. Het leverde hem een schorsing van vijf jaar op en een flinke dauw van justitie. Velen zagen hem als een outcast, een paria en hij besloot eind jaren negentig Nederland te verlaten. Zijn naam blijft altijd verbonden met topprestaties, hij won honderden koersen en enorme geldbedragen, maar ook met vals spel.

Dubbel beeld

Welk beeld heeft Roorda van zijn oom na het schrijven van ‘Gokkers, Guldens & Gangsters’? “Hy hie twa kanten. Hy wie in fakman dy’t hynders oan ‘e praat krige, wêr’t oaren neat mei koenen. In toptrainer mei in eigen manier fan wurkjen. Hy stelde it hynder sintraal, wylst oaren de bisten harren wil optwinge woene. It wurke, de statistiken lige net, Aonne hat miljoenen gûnens wûn.” 

Aan de andere kant was de paardentrainer een man zonder scrupules die lak had aan sportieve integriteit. Een non-conformist die zijn eigen koers volgde, ook als die hem van het rechte pad afbracht. Roorda: “Dat is net goed te praten; it boek is ek gjin lofsang, ik ha bewûndering foar syn fakmanskip, mar je moatte je wol oan de rigels hâlde.” Roorda beschrijft ook de slechte relatie van Aonne met zijn halfbroer Arend, ook trainer.

En het gaat over het in zijn ogen falende beleid van de NDR en de ondergang van de drafsport door inmenging van criminelen en geldbeluste, rijke zakenmensen. Roorda noemt de ‘hoofdrolspelers’ bij naam, maar is niet bang voor consequenties. “De feiten kloppe.” Het schrijven is goed bevallen. “Ik ha noch wol trije, fjouwer ûnderwerpen foar in boek. Dêr wol ik mei oan ‘e slach.”