Huisarts is spin in het groeiende zorgweb

GORREDIJK De huisartsenzorg van vandaag wordt lang niet altijd meer geleverd door de huisarts zelf. Met de vergrijzing en ontwikkelingen in de zorg is dat volgens huisarts Bart Maats ook niet meer mogelijk. “De huisarts is tegenwoordig een spin in het web van een heel team, binnen en buiten de praktijk.”

Patiënten die regelmatig bij huisartsenpraktijk De Kompe komen, weten al niet beter. Ze komen lang niet allemaal aan het bureau van een van de zes huisartsen van Gorredijk. Afhankelijk van waar ze voor komen, kunnen ze ook worden geholpen door een van de praktijkondersteuners of een van de assistentes. “Is er een diagnose nodig, dan is en blijft dat natuurlijk altijd de taak van de huisarts”, stelt Bart Maats gerust. “Maar veel handelingen die daarop volgen kunnen beter door andere leden van ons team worden uitgevoerd.” 

Het team van De Kompe, de enige huisartsenpraktijk in Gorredijk, telt inmiddels zes huisartsen, twaalf assistentes, acht praktijkondersteuners, een huisarts in opleiding, interieurverzorgers en de praktijkmanager. De praktijk telt circa 9.200 patiënten, in en rond Gorredijk.

Vraag groeit

De door De Kompe gekozen praktijkorganisatie is volgens Maats een onontkoombaar gevolg van de ontwikkelingen in de zorg. “De vraag naar zorg is al groot en groeit nog steeds. Dat kan de huisarts niet allemaal alleen oplossen. Bovendien zijn lang niet alle vragen die bij ons binnenkomen van medische aard.” De assistentes bij De Kompe hebben eigen spreekuren, bijvoorbeeld voor het aanstippen van wratten, bloeddrukmetingen, bloedafname of injecties. Ook zien zij patiënten met luchtweginfecties, verwondingen en verstuikingen. 

Om deze taken van de huisarts over te kunnen nemen, hebben ze een opleiding Spreekuur Ondersteuner Huisarts gevolgd. Volgens Maats heeft de ontwikkeling ook alles te maken met de veranderde definitie van gezondheid. “Gezond zijn betekende vroeger de afwezigheid van ziekte. Een dokter maakte zieke mensen beter. Veel mensen hebben tegenwoordig een chronische of een sluimerende aandoening. Deze patiënten maakt een huisarts niet beter. Het is nu ook onze taak deze patiënten te helpen bij het zo goed mogelijk inrichten van hun leven. Belangrijk daarbij is dat ze daar zelf de regie over houden.” 

Vertrouwensloper

De Kompe telt bijvoorbeeld een grote groep van bijna 1.100 patiënten van 75 jaar of ouder. “Deze mensen hebben allemaal een levensverhaal en een visie op het leven”, vertelt Esther Zeemans, praktijkondersteuner ouderenzorg. “Die kennis is cruciaal voor het samen invullen van de beste zorg.” Zeemans besteedt daarom veel aandacht aan het uitrollen van de zogenaamde vertrouwensloper. “Je wilt een relatie opbouwen zodat mensen ‘durven te delen’. Daarmee kun je een goed advies geven, aan de patiënt én aan de huisarts. Ik ben daarom veel op bezoek bij ouderen thuis, in hun eigen vertrouwde omgeving. Hiervoor krijg ik van de praktijk alle ruimte.” 

Door achtergronden te kennen is het mogelijk samen stappen te zetten in het vormen van een netwerk om de ouderen heen; bijvoorbeeld met de collega’s binnen de praktijk, thuiszorg, dagbesteding en de gemeente. “De kracht zit ‘m in het samenwerken. De dokter komt voor de ziektes, wij voor alles eromheen. Door de ontwikkeling van je patiënten te volgen, zie je ook aankomen als het thuis niet langer gaat, dan kun je tijdig handelen. Dat zorgt voor minder verrassingen.” 

Ook de veranderende ziekenhuiszorg heeft invloed op het werk van de huisarts. Patiënten blijven na een ingreep minder lang in het ziekenhuis. Maats vindt dat op zich een goede ontwikkeling. “Herstel gaat thuis vaak sneller, maar dan moet er wel een netwerk zijn dat thuis kan bijspringen. Datzelfde geldt voor de ouderenzorg, dat iedereen zo lang mogelijk zelfstandig thuis wil wonen, is een groot goed. Maar als het niet meer gaat, moet er wel een alternatief zijn. Daar moeten we samen voor zorgen. Welzijn is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van ons allen. In minder rijke landen is dat ook heel gewoon, misschien zijn we hier ook wel wat verwend.”

Dat betekent niet dat huisarts Maats zich aan zijn verantwoordelijkheid wil onttrekken, zeker niet. De huisartsenpraktijk is en blijft een belangrijke spin in het web, een plek waar alle vragen binnenkomen. “Het is aan ons om door samenwerking met externe partijen de juiste hulp te vinden.” Dat palet aan partners is breed. Het gaat om zorgpartijen zoals thuiszorg, maar ook om het gebiedsteam van de gemeente, fysiotherapeuten, diëtisten, psychologen en scholen.

Houding patiënt

De moderne aanpak van de huisartsenzorg vraagt ook een andere houding van de patiënt. Esther: “Er ligt een grotere nadruk op de eigen verantwoordelijkheid. Mensen moeten inzien dat een deel van de oplossing ook vaak bij henzelf ligt, door bijvoorbeeld voeding en levensstijl aan te passen. Onze rol is niet alleen mensen beter maken, maar mensen ook stimuleren om eraan te werken dat ze gezond blijven. De preventieve kant van ons werk wordt steeds belangrijker.”

Triage

Terwijl het aantal zorgvragen groeit, staat het aantal zorgmedewerkers onder druk. Volgens Maats is een efficiënte praktijkorganisatie dus onontbeerlijk om deze uitdaging het hoofd te kunnen bieden. Dat betekent ook een andere manier van werken. Niet iedereen die belt kan direct bij de huisarts terecht. Bij het eerste belletje volgt een zogenaamde triage. De assistent probeert via vragen een zo helder mogelijk beeld te krijgen van wat er aan de hand is. 

Maats: “Ik weet dat niet iedereen dat prettig vindt. Wat heeft de assistente te maken met wat ik met de dokter wil delen? Maar deze informatie is vaak wel nodig om de beste zorg te kunnen geven. Veel patiënten hebben een hele voorgeschiedenis. De huisarts wil dan graag weten waarvoor mensen komen, zodat hij zich goed kan voorbereiden op het consult. Dat lukt niet als je blanco een consult ingaat. Maar natuurlijk is er begrip als je het moeilijk vindt om dit tevoren te delen. ”

Bart Maats is al 25 jaar huisarts in Gorredijk. Ondanks alle veranderingen vindt hij zijn werk nog steeds leuk. “Ik heb een goede week als ik tijd en aandacht kan geven aan alle echt zieke mensen. Maar ik ben gefrustreerd als dit niet lukt omdat ik te veel bijzaken moet doen, die anderen beter kunnen doen. Veel van de huisartsen die het niet volhouden, willen alles zelf blijven doen. Dat is uiteindelijk niet goed voor de huisarts, maar zeker ook niet voor de patiënt.”