‘Groot deel doelgroep is nog geen klant van de Voedselbank’

GORREDIJK Het is nog geen honderd meter verderop. De verhuizing naar de nieuwe locatie geeft de Opsterlandse Voedselbank echter veel nieuwe mogelijkheden. Toch maakt nog maar een klein deel van de mensen die in aanmerking komen ook daadwerkelijk gebruik van de Voedselbank. 

De nieuwe locatie heeft een verleden in het helpen van mensen. De Voedselbank Opsterland is voortaan gevestigd in wat jarenlang het Groene Kruisgebouw van Gorredijk was. Volgens wethouder Libbe de Vries van de gemeente Opsterland was het een buitenkans toen woningcorporatie Elkien het gebouw voor een geschikte prijs wilde verkopen. De grond was al gemeentelijk eigendom.

Het gebouw op de hoek van de Stationsweg en de Jan Eisengastrjitte bleek uitermate geschikt voor een Voedselbank nieuwe stijl. Met voldoende plek voor de zogenaamde supermarktformule. Volgens De Vries draagt die formule bij aan de eigenwaarde van de klanten. “Se kinne no sels bepale wat se nedich ha. Dat is wat oars as in pakket yn ûntfangst nimme dat in oar gearstald hat.” De nieuwe opzet betekent voor de vrijwilligers wel een hele omslag, vertelt voorzitter Fenke Rond. “Het zijn andere processen. Door te kijken bij een aantal andere Voedselbanken die deze werkwijze al hanteren, konden onze vrijwilligers bepalen op welke manier het hier in Gorredijk zou kunnen werken.”

Ook voor vrijwilligers

Op de ‘oude’ locatie was het voor de vele vrijwilligers behelpen met bijvoorbeeld de kantine en het sanitair. De Vries: “No stiet der in gebou dat ek optimaal yn- rjochte is foar de frijwilligers. En dy binne hiel wichtich foar it funksjonearjen fan de Voedselbank.” Nog een groot voordeel van de nieuwe locatie: er wordt aan alle eisen voor voedselveiligheid voldaan. En dat is ook weer belangrijk voor de bedrijven die voedsel beschikbaar stellen. 

Op de bovenverdieping van de Voedselbank zijn twee appartementen gerealiseerd. De Vries: “Dy kin ynset wurde foar minsken yn krisis. It is foar de gemeente handich om hjir sels appartementen foar te hawwen.” De gemeente Opsterland nam op de vroegere locatie altijd al de huur voor haar rekening. 

De hoge energiekosten, onder andere vanwege de koelcel, kwamen voor rekening van de Voedselbank zelf. Het ging jaarlijks om een pittig bedrag, vertelt Rond. “Met de zonnepanelen, goede isolatie en moderne apparatuur zijn de energiekosten nu verwaarloosbaar. Daardoor kunnen we de donaties nu nagenoeg helemaal inzetten voor de voedseluitgifte, onze hoofdtaak. Het is ook vaak een eis van de vele giften dat het geld direct aan de uitgifte gekoppeld moet zijn.”

Fikse groei

Bij wethouder De Vries blijft het verschijnsel Voedselbank schuren. “Yn in lân as Nederlân soe it net nedich wêze moatte. Oan de oare kant sjoch ik ek net dat wy snel sûnder kinne.” De fikse groei van het aantal klanten in coronatijd is inmiddels tot stilstand gekomen. Sterker nog, op dit moment helpt de Voedselbank 240 personen en dat zijn er circa twintig procent minder dan aan het begin van het jaar. “We zijn nu helemaal ingericht op het verstrekken van voedselpakketten voor 300 tot 350 personen.” In Opsterland zijn er volgens Rond echter veel meer mensen die in aanmerking komen voor steun van de Voedselbank. “Pak je de statistieken erbij, dan helpen we nu maar veertien procent van het aantal mensen dat in aanmerking komt. Het blijft voor ons heel lastig om de doelgroep volledig te bereiken. Maar daar blijven we ons best voor doen.”

Bestaanszekerheid

Tegelijkertijd probeert de gemeente Opsterland de toestroom naar de Voedselbank te beperken. Vorig jaar werd op het gemeentehuis de Werkgroep Bestaanszekerheid opgericht, die kijkt naar wonen, warmte en eten. Binnenkort komen hierover resultaten naar buiten. De Vries: “Mei ús belied probearje wy hoe dan ek safolle mooglik minsken út de problemen te hâlden. Troch betiid yn te gripen en hulp te bieden, kinne wy mei foarkomme dat se op de Voedselbank oanwiisd binne.” 

Met de verhuizing is een van de twee grote uitdagingen van de Voedselbank opgelost. Wat resteert is de zorg om voldoende voorraad aan voedsel. “We hebben nu een bestuurslid met de portefeuille voedselverwerving. Supermarkten hebben hun beleid aangepast en vaak zelf wegen gevonden voor de producten die overblijven. We verkennen nu met de lokale supermarkten of we afspraken kunnen maken over hoe ze ons op een permanente manier toch kunnen blijven ondersteunen, bijvoorbeeld met winkelacties.”

De Voedselbank is afhankelijk van giften, financieel of in natura. “We hadden de afgelopen jaren wel enige reserve opgebouwd. Doordat we zelf de inrichting van ons nieuwe pand moeten betalen en we veel voedsel moeten inkopen is de reserve aardig gedaald. Ook daar ligt nog een uitdaging.”

De menselijke maat 

Eelke Lap is een van de vier screeners bij de Voedselbank Opsterland. Deze groep medewerkers is als enige vertrouwelijk op de hoogte van de persoonlijke gegevens van de klanten van de Voedselbank. Ze worden niet doorgegeven aan andere instanties of personen. Screening is nodig om te bepalen of iemand in aanmerking komt voor steun. 

Landelijk is de stelregel: eerst helpen, dan toetsen. In Opsterland hanteren ze ook dit uitgangspunt, maar opereren ze net iets anders, vertelt Lap. “Wy dogge it tagelyk.” Als een aanvraag vandaag binnenkomt, staat hij bij wijze van spreken morgen bij de aanvrager op de stoep voor een gesprek. De menselijke maat staat hierbij voorop. Het kan zijn dat iemand meer inkomen heeft dan het landelijke normbedrag en toch in aanmerking komt voor voedselhulp. 

“Pas achter de foardoar kinst sjen of ien yn oanmerking komt foar Voedselhulp. It is mear as allinnich papier.” Tijdens een dergelijk gesprek stelt de screener bepaalde vragen, onder andere over de financiële situatie. Maar de Voedselbank is geen bureaucratische instelling waar veel formulieren nodig zijn, zegt Lap. “Minsken klopje net foar niks oan. Wol is it yn prinsipe sa: geen pakket zonder traject. Faak bin der ûnderlizzende problemen, wy binne ferplichte om troch te ferwizen as dat nedich is.” 

Doorverwijzen kan bijvoorbeeld naar Vereniging Humanitas om financiële zaken op orde te krijgen. Eelke Lap vindt zijn werk voor de Voedselbank bijzonder mooi en dankbaar. “As minsken by ús komme, tinke wy: dizze minsken ha honger. Wy fine it belangryk dat we de drompel foar elkenien sa leech mooglik hâlde.” 

In principe mag drie jaar lang gebruikgemaakt worden van de Voedselbank. Maar ook hier komt de menselijke maat kijken: soms maken omstandigheden het nodig om langer hulp te bieden.