De historie van bus en tram
Moanne fan it Erfskip Wie goed oplet, ziet de overblijfselen in het landschap. Kaarsrechte rijen bomen met maar een paar meter ruimte ertussen. Hier liep vroeger de tram, eind 19e eeuw een modern vervoermiddel dat dorpen kilometers verderop ineens stukken dichterbij bracht. Woensdag 30 oktober (19.30 uur) is er in De Skâns een lezing over de tram en bus van de NTM. Entree: gratis.Het was 1882 toen de stoomtram van de Nederlandsche Tramweg Maatschappij (NTM) vanuit Heerenveen via De Knipe en Langezwaag voor het eerst in Gorredijk arriveerde. Twee jaar later werd de lijn uitgebreid via Lippenhuizen, Beetsterzwaag, Olterterp naar Drachten. Op de Trijehoek in Lippenhuizen herinneren kunstwerken nog steeds aan deze tijd. Vanaf hier liep vanaf 1911 ook een tramlijn via Hemrik, Wijnjeterp naar Oosterwolde. In 1914 kwam op de lijn vanaf Hoek Makkinga een aftakking die via Noordwolde naar Steenwijk liep. Er waren plannen voor meer lijnen, maar de NTM had voortdurend last van geldgebrek. De beoogde lijn van Gorredijk via Jubbega en Oldeberkoop naar Noordwolde kwam er daarom nooit. Datzelfde geldt voor de lijn Oranjewoud, Katlijk, Nieuwehorne naar Jubbega.
De komst van de tram betekende veel voor de ontsluiting van het gebied. Vijf of zes keer per dag kwam de tram met donderend geraas langs. Aanvankelijk nog met een vaart van zo’n 15 km/uur, later werd dat buiten de dorpen wel 40 km/uur. Amateurhistoricus Gosse van den Bos uit Hemrik kent uit zijn jeugd de verhalen van jongens die net voor de tram probeerden weg te komen. “It wie gefaarlik. Der bin ek wol ûngelokken west mei deadlike slachtoffers. De tram ried ek net midden oer de dyk, mar stiif by de huzen del.”
Gosse en zijn ‘trammaat’ Klaas Luchtenveld uit Jubbega verzamelden de afgelopen jaren veel fotomateriaal over de tram in deze regio. Klaas: “It is in moai tiidsbeeld. Der binne ek noch filmkes wêr’t de tram ridend te sjen is.” Naast de oude beelden, verzamelden Klaas en Gosse ook foto’s van plekken in het landschap die nog herinneren aan de tram. Zo loopt het fietspad tussen Lippenhuizen en Beetsterzwaag over het vroegere tramtracé. De oude trambrug in Hoornsterzwaag ligt er nog; dat geldt ook voor de brug bij Weinterp waarover de tram richting Kapellepôle liep. Het tracé is nu een zandpad.
Door de opkomst van de autobussen kwam het voortbestaan van de tram in het geding. Na een opleving in de oorlog was het passagiersvervoer in 1947 verleden tijd. Tot 1962 werd de tram nog wel gebruikt voor goederenvervoer.
Boek over de NTM Melle van der Goot uit Ruigahuizen publiceerde eerder dit jaar het boek ‘Op reis met de NTM; De Nederlandsche Tramweg Maatschappij 1880-1971’ Hij beschrijft de hele geschiedenis van de NTM. Met aandacht voor de tram, maar vooral voor het busvervoer. Het boek bevat veel foto’s van bussen uit verschillende tijdsperioden. Melle is altijd op zoek naar nieuwe materialen die verband houden met de tram en de bus in deze regio. Zijn boek kost 17,50 euro en is via de boekhandel en online verkrijgbaar.
Twee filmavonden uitverkocht
Er is veel belangstelling voor de avond waarop Luit Beenen en Anton Stoelwinder historische films over Gorredijk laten zien. De eerste avond op donderdag 24 oktober was al snel uitverkocht. Daarop is besloten op donderdag 31 oktober een tweede avond te organiseren. Ook die is inmiddels uitverkocht.Binnenkijken in Beetsterzwaag
In het kader van de Moanne fan it Erfskip organiseert de Stichting Historisch Beetsterzwaag op zaterdag 16 november (14.00 uur) een historische rondleiding door het dorp. Dat doen ze wel vaker, maar dan zijn de monumenten alleen van buiten te bekijken. Nu is het ook mogelijk om binnen te kijken in gebouwen die anders niet toegankelijk zijn, zoals het voormalige kantongerecht. Aanmelden voor deze rondleiding is nu al mogelijk: redactie@sa24.nl of 06 – 5247 1013. Deelname: 2 euro. Deelnemers kunnen voor 2 euro ook een boekje kopen over de monumenten van Beetsterzwaag.E-magazine over Moanne fan it Erfskip
Sa! Media maakt naar aanleiding van de Moanne fan it Erfskip een e-magazine. Daarin komen online alle activiteiten aan bod. Met geschreven artikelen, foto’s, audio-fragmenten en video’s. Leuk om in te bladeren wanneer u er niet bij was of leuk om na te genieten als u er wel bij was. Kijk op www.sa24.nl.Lezing historie VV Jubbega
Jubbega Op vrijdag 25 oktober (20.00 uur) vertellen Jan de Haan en Sytze Blaauw in De Kompenije verhalen uit de lange historie van voetbalclub VV Jubbega. Ook wordt er een film vertoond. De amateurvoetbalclub is op 14 april 1945 opgericht. De vereniging is ontstaan door een fusie tussen Reade Duvels en SDO. De glorietijd was in de jaren zestig, het eerste team speelde twee keer op het hoogste amateurniveau. Jubbega kende in die tijd een generatie voetballers die tot de betere spelers van het land hoorden. In 1964 volgde degradatie, maar twee jaar later keerde de ploeg terug op het hoogste niveau. In die periode speelden ook de korfballers van Wordt Kwiek op het hoogste niveau. Entree: gratis. (NB: deze lezing is geen onderdeel van de Moanne fan it Erfskip, maar sluit er wel mooi op aan.)Verder in de Moanne fan it Erfskip
De Moanne fan it Erfskip is een maand vol activiteiten rond geschiedenis en cultuurhistorie. Kleine of grote gebeurtenissen uit het verleden toegelicht en opgerakeld door deskundigen van nu.Oktober
Do 24 Film; Historie Gorredijk Wo 30 Lezing; De NTM in Zuidoost-Friesland Do 31 Film; Historie Gorredijk (extra avond) November Vr 1 Lezing; Henriette en Grietje Cohen Di 5 Lezing; Wolter Postma Wo 6 Lezing; Opsterland en de Eerste Wereldoorlog Wo 13 Zang; Jan de Roas Sjongers / De Reade Hoeke Do 14 Lezing; Jarig en Henk van der Wielen Vr 15 Lezing; N.A.D.-kampen in Hemrik Za 16 Rondleiding; Binnenkijken in Beetsterzwaag Do 21 Lezing|Discussie; Monumenten in Opsterland Al geweest Vaarexcursie omgeving Nij Beets Verteloptreden rond Tjepke Nawijn Lezing over marinier Johannes Hijlkema in Langezwaag
