Oog voor kraamkamer Moeder Natuur

WIJNJEWOUDE Pas op als je het bos of een recreatiegebied in trekt! Het broedseizoen, dat globaal van half maart tot half juli duurt, is gaande. Met deze waarschuwing komen onder meer Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Het signaal dat de natuurbeschermingsorganisaties afgeven is nodig, want in genoemde periode is de kraamkamer van Moeder Natuur op zijn kwetsbaarst. 

Met de actie worden bezoekers in natuur- en recreatiegebieden gevraagd rekening te houden met kwetsbare dieren. Hoe je dit het beste kunt doen? Door op de paden te blijven, honden aan de lijn te houden, geen afval achter te laten en je respectvol te gedragen. Het klinkt simpel, maar ieder jaar opnieuw gaan mensen de fout in met alle schadelijke gevolgen voor in het wild levende dieren tot gevolg. Boswachter Manon van Wesel trekt graag tijd uit om uit te leggen waarom we altijd, maar zeker tijdens het broedseizoen, uiterst voorzichtig om moeten gaan met de natuur. De Brabantse beheert samen met 22 collega’s van Staatsbosbeheer ruim 7.800 hectare natuurgebied in Zuidoost-Friesland, variërend van snippers van amper een halve hectare tot natuurreservaat de Rottige Meente van wel 1.500 hectare.

Verstoring van de natuur gebeurt vaak niet met opzet. Veruit de meeste mensen zijn volgens Van Wesel niet kwaadwillend, maar onwetend. Zijn zich tijdens hun wandeling door bos of over heidevelden niet bewust van het drukke dierenleven rondom hen. Dat blijkt tijdens onze wandeling over de Duurswouderheide. Het geoefende oog van Van Wesel ontgaat niets, dat van de ondeskundige wandelaar juist genoeg. Zeker in de broedperiode is het volgens de boswachter goed jezelf bewust te zijn van wat in de natuur speelt. Het voorjaar is een belangrijke en drukke periode voor het dierenrijk. Adders en hagedissen die uit de winterslaap ontwaken, trekvogels die arriveren, territorium zoeken, paartjes vormen en nestelen. Reeën die jongen krijgen. “Het is een en al leven,” aldus Van Wesel.

Blijf op paden

Leven dat kwetsbaar is en gebaat bij rust. Belangrijk is vooral dat mensen op de aangewezen wandelpaden blijven. “Dat geeft de minste kans op overlast,” vertelt de boswachter. “Vogels en dieren mijden drukke paden en zoeken veiliger en rustiger plekken om te broeden. Houd je daarom aan de regels.” Wie zich buiten de paden begeeft, kan veel verstoren. Van een uit de winterslaap ontwakende adder die alle kracht nodig heeft om te broeden, grondnestelaars als de tjiftjaf en boompieper, tot reekalven die verscholen in het hoge gras of heide liggen te wachten op hun ouders, zijn gebaat bij rust.

“Een adder broedt eieren in het lichaam uit, dat kost veel energie”, legt Van Wesel uit. “Zij eet tijdens deze periode niet en kan verstoring er niet bij hebben. Voor vogels die op de grond broeden is het funest als er mensen en honden langs het nest lopen. Gebeurt dit vaak, dan schatten vogels de situatie als onveilig in en laten ze in het ergste geval de eieren achter.” Het gebeurt ook dat mensen op de hei picknicken en dat is niet de bedoeling. “Dan zitten ze misschien een uur op hun kleedje. Maar een broedende vogel vliegt dan weg, waardoor de eieren afkoelen. Dat kan, afhankelijk van de omstandigheden, bijvoorbeeld bij lage temperaturen, zelfs tot de dood van ongeboren kuikens leiden.” 

Loslopende honden vormen een grote bedreiging voor met name reekalven. De jonge dieren worden door de ouders regelmatig alleen gelaten en zijn weerloos. “Helaas zijn er dit jaar alweer reekalven doodgebeten. Hondeneigenaren moeten zich bewust zijn van de risico’s. Mensen zien de jonge reeën niet omdat ze plat blijven liggen, maar honden pikken de geur op.” Volgens Van Wesel vormen niet alleen jachthonden een gevaar. Ook bij andere rassen kan het jachtinstinct bovenkomen bij het ruiken van een spoor. Volwassen reeën kunnen in paniek op de vlucht slaan, plots de weg oversteken en voor ongelukken zorgen. De weg tussen Wijnjewoude en Bakkeveen is volgens de boswachter een ‘hotspot’ van ongelukken. De afgelopen jaren zijn er tientallen reeën doodgereden. “Houd de hond aangelijnd”, is dan ook het dringende advies van Van Wesel. “Het kan veel ellende voorkomen. Alleen in losloopgebieden is het toegestaan de hond vrij te laten, maar alleen als de hond onder appel staat. Dat houdt in dat de hond altijd luistert en in de buurt van de baas blijft. Mensen moeten contact met reekalven absoluut vermijden, dat kan tot verstoting leiden.”

Ergernissen

Tijdens corona nam de druk op natuurgebieden toe, mede door intensief gebruik van onder andere hardlopers en mountainbikers. Gevolg is dat er ook meer conflicten en ergernissen optreden. Van Wesel: “We merken het aan het aantal meldingen. Mensen ergeren zich aan degenen die zich niet aan de regels houden en aan loslopende en soms agressieve honden.” Manon van Wesel en haar collega’s patrouilleren in het broedseizoen vaker om overtreders aan te pakken. Een boete is niet mals. Wie met een loslopende hond wordt betrapt of buiten de paden wandelt, riskeert een boete van honderd euro. Een boete helpt, maar Van Wesel hoopt vooral op bewustwording. “Wil je eropuit, verdiep je dan in de regels. Let op de borden of kijk op de site van Staatsbosbeheer. De natuur is prachtig en heeft mensen de afgelopen moeilijke jaren ontspanning en afleiding geboden. Het is onze morele plicht de natuur met respect te behandelen zodat we er nog lang van kunnen genieten.”

Duurswouderheide - Sietse de Boer