Kabouters trekken jeugd naar buiten

BOORNBERGUM In een verscholen bosje huist een volkje. Hun vrolijke rode mutsjes piepen hier en daar op tussen het struikgewas en hoge bomen. Het volkje heeft het naar de zin, de dorpskinderen van Boornbergum weten hen goed te vinden. Donkere wolken pakken echter samen boven het bosje: moet het volkje op de vlucht?

Het was in aanloop naar Culturele Hoofdstad in 2018 dat bij Thea Grobben-de Rooij (83) het idee ontsproot om de jeugd van de bank te krijgen. “Het plan was om een groot avontuurlijk pad aan te leggen, van hier naar De Wilgen.” Te groot, oordeelde boseigenaar Staatsbosbeheer. Thea werd getipt door iemand van het IVN: kijk eens naar het bosje aan het Bûtenom. “Ik dacht: dit is het. Lekker veilig en dicht bij de school.” Zo werd het plan voor een spannend kabouterpad geboren. “Weet je wat het is? Ik ben verontrust dat alles zo digitaal wordt. Waar is dan je fantasie?” Thea was jarenlang kleuterjuf in het dorp. “Op school hoorde ik al over het kabouterpad. Het is bedacht door Maya Roozen, educatief medewerker van Natuurmuseum Groningen. Er was een kartonnen ontwerp en dat kon je kopiëren, maar dan moest je de kabouters neerzetten langs een route. Ik dacht: het zou zo mooi zijn om een vaste route te hebben.”

Het oude volkje - Sietse de Boer

Honden

Het bosje aan het eind van Bûtenom is eigendom van Staatsbosbeheer, de toestemming voor de aanleg van het kabouterpad was geen probleem. Het bosje werd weleens gebruikt voor een modderrace of feest en was geliefd als hondenuitlaatplek. “We dachten: dan moeten eerst die honden eruit, maar toen we het kabouterpad hadden aangelegd, bleek alles heel harmonieus samen te gaan. In al die jaren heb ik maar één drol op het pad gevonden.” Dorpsgenoot, kunstenaar en leraar creatief vakmanschap op het mbo, Rolf Doderlein de Win werd gevraagd om het kaboutervolk te maken. Met de kettingzaag toverde hij een prachtig volkje tevoorschijn. “Een stuk of zes heb ik met de kettingzaag gemaakt. De andere kabouters zijn van afgeschuinde palen waarin ik details als muts en baard zaagde, Thea heeft ze toen geverfd.”

Nieuw volkje

Het eerste volkje woonde een paar jaar in het bos, ze verweerden, het hout werd slechter. Een deel haalden ze uit het bos om te restaureren. Thea: “Toen bood dorpsgenoot Froulien Duursma aan om een nieuw volkje te maken, dat hebben we in het najaar van 2020 geplaatst. Ook zijn de paden toen vernieuwd.” Het huidige kaboutervolk heeft een cartoonuitstraling. Het oude volk heeft een meer mystieke uitstraling, alsof ze zijn ontsproten uit boomstammen. Zij komen ook terug in het bos, zegt Thea. En wel in de hoek linksachter, in een soort praathuis met boomstamstoeltjes, een zandbak en een kabouterkeuken. Het bosje is lastig te vinden, daarom bedacht de inmiddels uit meerdere dorpsgenoten bestaande werkgroep Kabouterpad dat er een soort wegwijzer moest komen. Op 2 juli vorig jaar werd die onthuld in de vorm van een kabouterbank op de hoek van Easterbuorren met het Bûtenom. Rolf Doderlein de Win tekende voor het ontwerp: twee prachtig met de kettingzaag gebeeldhouwde kabouters met daartussen robuuste planken. Rolf: “Die ene heeft een pijp in de mond. Het grappige is dat kinderen soms vragen wat dat is.”

Het kaboutervolk moet nu echter eerst tijdelijk wijken. Thea: “Vlak nadat we in juli het bankje hadden onthuld, kregen we een brief van Staatsbosbeheer dat we alles voor 15 juli uit het bos moesten halen.” Staatsbosbeheer heeft het bosje ingepland voor groot onderhoud, ruim negentig bomen zijn gemerkt voor de kap. “Er blijft dan niks over. En ze komen met grote machines die alles kapotrijden. Ik heb ze een met de hand geschreven brief gestuurd maar dat hielp niet.” Rolf: “We hadden het bosje als het ware geadopteerd maar het is voor Staatsbosbeheer blijkbaar gewoon productiebos.” De kap ging vorig jaar niet door vanwege te drassige grond. 

Het kabouterkeukentje - Sietse de Boer

“We hebben weleens gezegd, dat we, zodra de kapmachines komen, Thea aan een boom ketenen en ik er in een hangmat bij ga”, zegt Rolf schertsend. Zover zal het niet komen, maar het geeft wel het gevoel van teleurstelling weer. Thea: “We hopen echt dat we het nog tegen kunnen houden. Er zijn zoveel kinderen die ervan genieten. Laatst nog een van mijn kleuters van vroeger met een kleintje.” Als het bosje met struweel en spannende hoekjes straks fors is uitgedund, hoopt de werkgroep dat het kabouterpad toch kan blijven. Dan komt het gerestaureerde eerste kaboutervolk ook terug. “En we willen de bordjes met opdrachten die nu op de bomen zitten, op losse paaltjes maken”, zegt Thea. “Plannen voor nieuwe spelletjes zijn er ook. Zo’n mooie plek, zoveel fantasie, zoveel kinderplezier, het zou zonde zijn als dat uit het dorp verdwijnt.”

‘Bosdunning noodzakelijk’

Boswachter Manon van Wesel van Staatsbosbeheer (SBB) bevestigt dat het kabouterbos wacht op reguliere uitdunning. “Het staat na 15 juli op de planning, na het broedseizoen.” De bosdunning is noodzakelijk om nieuwe bomen een kans te bieden voor ontkieming en overblijvende bomen ruimte te geven voor groei. Daarnaast wil SBB zoveel mogelijk variatie in de begroeiing in het in 1975 aangelegde bosje. “Doe je niets, dan houd je alleen bomen over van dezelfde leeftijd. We willen dat het bosje blijft bestaan en daarvoor is nieuwe aanwas nodig.” Van Wesel vindt het kabouterpad hartstikke leuk. “Nadat de harvester is geweest en de bomen zijn afgevoerd, kan het kabouterpad weer ingericht worden. Het gaat alleen maar om een tijdelijke ontruiming.” Ze benadrukt dat de grote machines zoveel mogelijk bestaande paden zullen volgen en niet kriskras door het bos rijden. “Je gaat het na afloop wel zien maar na twee-drie jaar zie je het bijna niet meer.”