Janine Prins duikt in lang weggepoetst verleden

JUBBEGA Al decennialang onderzoekt ze af en toe het Indische deel van haar familiegeschiedenis die begint in het koloniale tijdperk van de VOC en vol zit met geheimzinnig zwijgen. Filmmaker-antropoloog Janine Prins (64) probeert te ontrafelen, te begrijpen en te herinterpreteren. Voor Open Stal maakte ze hierover een interactieve installatie ‘Erfenis van stiltes’.

Haar familiegeschiedenis gaat over woorden als verzwijgen, ambitie, verrijking, geweld en racisme. “Mijn generatie kan oprakelen waar nooit over gesproken is.” Thuis waren het interneringskamp en de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog altijd voelbaar aanwezig, maar er werd over gezwegen. “Ik was soms al bezig mijn geschiedenis te onderzoeken. Toen een paar jaar terug voor de collectieve erkenning van Indisch en Moluks Nederland de subsidieregeling CEWIN kwam, ben ik dit onderzoek gaan verdiepen.” 

VOC-tijd

Janine Prins hoefde niet meer zo vaak aan de slag als gastwetenschapper bij Instituut voor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie van de Universiteit Leiden en verhuisde naar Jubbega. Naar Friesland waar haar grootvader uit Wartena een aanknopingspunt vormt. “Mijn Europese voorouders zochten al sinds de VOC-tijd hun geluk in de Nederlandse Indische kolonie, als laatste was dat mijn Friese grootvader.” En zoals bij veel ‘witte’ mannen waren ook zijn kinderen van gemengde komaf.

Over de Tweede Wereldoorlog in Azië en de Indonesische revolutie werd tijdens haar jeugd gezwegen. Ze werd zelf niet in Indonesië geboren, haar moeder en (over)grootmoeders wel. “De oorlog zat alsmaar in ons huis, mijn moeder had er heel veel last van. Toen ik 19 was besloot ik mijn eigen leven te gaan leiden. Niet dus. Als een soort bamboewortel steekt het verleden steeds weer de kop op. Vroeger verstopte ik mijn Indische kant, het werd niet begrepen en eigenlijk schaamde ik mij voor die koloniale achtergrond, want ik volgde natuurlijk wel een vrij linkse studie culturele antropologie.”

Het voormalig advocatenkantoor van haar grootouders. - Foto: Renske Woudstra

Luguber

De installatie die Janine maakte voor Open Stal in Oldeberkoop is niet alleen een heel persoonlijk verhaal, maar ook niet veel anders dan hoe antropologen door de eeuwen heen de wereld voor westerlingen ontdekten, verzamelden en vastlegden. “Dat begon met natekenen, later werd het voor hen onbekende vastgelegd op foto en film. Het was een methode van onderzoek waar nu kunstpraktijken aan worden toegevoegd.” Bewust koos ze ervoor om haar installatie te laten zien in de oude paardenstal, die luguber over kan komen. “Want dit onderwerp heeft lugubere kantjes, maar dat kun je met kunst op een andere manier laten zien.” Ze laat een aantal korte filmloops zien, bijvoorbeeld het zich herhalende filmpje over zilverpoetsen dat ze projecteert op een spiegel. “Zo zie je jezelf ook, het gaat dus over ons allemaal. Je kijkt naar wat er allemaal weggepoetst is.”

Aanraken

Op de originele verhuisdozen waarin de inboedel van haar moeder uit Canada werd verhuisd, projecteert Janine een filmpje met porselein en zilverwerk. “Daar hadden we thuis de kasten vol mee, het gaf vroeger veel status. Mijn grootouders kregen dat als advocaten van hun rijke Chinese clientèle.” Indringend en zeer persoonlijk is het derde filmpje, gemaakt met als achtergrond de in Indonesië gemaakte Friese kussenkast van de familie. “Ik heb er een hekel aan wanneer kunst niet aangeraakt mag worden. Daarom richt ik de paardenstal in met spullen uit de familie-erfenis die gewoon aangeraakt mogen worden. Het gaat om de beleving zoals ook bijvoorbeeld geur.” In de weekenden van Open Stal is Janine zelf aanwezig. Dan kan nog uit andere filmpjes gekozen worden, en valt er hopelijk wat te ruiken. “En het briefdagboek van mijn overgrootvader met originele foto’s uit 1899 gaat dan ook mee.”

Open Stal

De kunstmanifestatie Open Stal in Oldeberkoop (29 juli tot en met 27 augustus) heeft ‘De Reis’ als thema. Dagelijks (13.00-18.00 uur) is werk van ruim 40 kunstenaars te zien op verrassende locaties langs de drie kilometer lange route. Met iedere zondagmiddag (15.30 uur) een muziekpodium. Op 18 augustus (20.00 uur) geeft Janine Prins een lezing in Le Brocope. Ze plaatst dan persoonlijke ervaringen van familieleden in de grotere wereldgeschiedenis. openstal.nl