Harm de Jong: ‘De jeugd bringt offers foar de mienskip’

Tijnje Angstverhalen dat de jeugd massaal het Friese platteland dreigt te verlaten? Harm de Jong ziet juist het tegenovergestelde. De jeugd wil graag blijven. Werk is er voldoende, woningen niet. “En ek al wenje se earne oars, dan bliuwe guon noch aktyf yn it doarp. Dan ha je der wat foar oer.” Anderen blijven noodgedwongen langer thuis wonen. “De jeugd bringt offers foar de mienskip.”

Hij wordt een dezer dagen veertig. “It jonge is der no wol ôf.” Maar het weerhoudt vrijgezel Harm de Jong er niet van om regelmatig op feestjes op te duiken. Een festival in de buurt slaat hij niet snel over. Onlangs stond hij bij het jubilerende TynjeRock als presentator op het podium. Van het Streekeinfestival in Gersloot genoot hij ook volop. Zijn collega’s in de Opsterlandse gemeenteraad zijn er al gewend dat Harm op de maandagse raadsvergaderingen soms wat minder bij stem is.

Maar dan komt er altijd wel een kwinkslag, want praten kan Harm als geen ander. Zoals onlangs op de receptie van de 150-jarige toneelvereniging in zijn woonplaats. Als voorzitter van de carnavalsvereniging bracht hij een originele en humorvolle, zelfgeschreven hulde. En Harm blijft altijd zichzelf. “Ik kin ek net oars.” In het dagelijks leven is Harm docent. “Kollega’s sizze wolris tsjin de bern: doe eens normaal. Dan tink ik al, wat is dat, normaal? Do moatst dysels bliuwe.”

Radicaler

Harm geeft geschiedenis en maatschappijkunde aan vmbo- en havoleerlingen in Joure, jongeren van twaalf tot zestien jaar. Hij merkt dat er de laatste jaren iets is veranderd. Niet dat de kinderen drukker zijn geworden. “Dat slacht nergens op. Drokke bern binne der altyd al west.” Wel ziet hij dat de jeugd zich na de coronaperiode makkelijker uitspreekt. “Dêr sitte ek wol radikalere lûden by. Dat past by de leeftyd fansels, oeral tsjin wêze en sykje nei sensaasje. Mar dizze leeftyd pikt ek in soad op fan wat der thús en yn harren sosjale fermidden sein wurdt.”

De jeugd van nu discussieert makkelijker dan een paar jaar geleden, merkt Harm. “It is wol wat swart-wyt, it is op skoalle oan ús om der wat nuânse yn te bringen.” Maar de jeugd merkt dat het een bijzondere tijd is, met een onzekere toekomst. Ook daarin speelt corona een rol. “We hoege der net omhinne te draaien. Der binne yn it ûnderwiis efterstannen oprûn. It nivo is oars en der binne mear problemen.”

Mienskip

Afgelopen zomer reed Harm zijn caravan naar het Veenhoop Festival. Voor een heel weekend feest. “Dat koe no ris wer. Ik ha de groep jongeren út it doarp frege oft ik mei harren mei mocht. Dat wie gjin probleem.” Samen feesten, samen drinken, maar het ook samen hebben over serieuzere zaken. Hij gaat graag in gesprek. “It is in drege tiid, mar ik sjoch ek dat de jeugd hiel folle wol en ek tiid en enerzjy yn de doarpsmienskippen stekt.”

Van de Veenhoopploeg hebben inmiddels vijf jongeren een woning in het eigen dorp gevonden. Soms op creatieve wijze, soms doordat de jeugd uit eigen dorp de gunfactor bij de verkopende partij heeft. “Dat is moai om te sjen.” Maar het lost het probleem van de woningmarkt niet op. Harm kent nog veel meer twintigers en dertigers die graag in eigen dorp willen wonen, maar moeite hebben om een woning te vinden. Er is in zijn ogen maar één oplossing: bouwen. “Dat moat prioriteit ha, mar dat hast samar net foar elkoar mei de stikstofdiskusje en de drege prosessen yn dit lân. It is krisistiid, mar ik mis de krisisoanpak. It giet allegear sa dreech.”

(artikel gaat verder onder de foto)

Verstedelijking

De dorpen zitten volgens De Jong te springen om nieuwe woningen. Daar moet het in zijn ogen ook gebeuren. Hij is faliekant tegen grote uitbreidingen van bijvoorbeeld Drachten en Heerenveen. Verstedelijking van het platteland, hij vindt het een verkeerde keuze. “Gjin grutte groepen hjirhinne helje. Net yn ien klap in bulte minsken derby. Dan komt it net goed. Geleidelik oan de doarpen groeie litte, dan komt it mei de yntegraasje ek wol klear.”

Harm is ervan overtuigd dat het gros van de jeugd in de plattelandsdorpen in de regio ook helemaal niet wil verhuizen naar bijvoorbeeld Drachten of Heerenveen. “Sy wolle just op de doarpen wenjen bliuwe. Dat fernimst oan alles.” Hij ziet dan ook niets in de gedachte dat een snelle spoorverbinding zoals de Lelylijn nodig is om de jeugd hier op het platteland vast te houden.

“Dêr begryp ik neat fan.” Hij staat hierin niet alleen, zo bleek bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Met de Opsterlandse FNP schaarde De Jong zich prominent tegen de Lelylijn en hoe deze van bovenaf wordt ingetekend. Resultaat was een grote verkiezingswinst. De fractie verdriedubbelde van één naar drie raadszetels.

TIJNJE, 10-12-2022, Harm de Jong - Sietse de Boer

Contact met jeugd

Een winst die volgens de partij zelf, maar ook volgens anderen, mede te danken is aan de goede contacten van Harm bij de twintigers en dertigers in de regio. Hij weet de jongeren te bereiken met zijn boodschap. Harm zit in de raadzaal nu naast Hans Hofstee, de drijvende kracht achter de ‘seniorenkeet’ aan de Riperwei. Wekelijks komen zo’n zes veertigers hier samen. Onder hen ook Harm, die liever niet van een seniorenkeet spreekt. “De keet hâldt ús jong.”

Hij ziet dat de jongeren er veel voor overhebben om bij het eigen dorp betrokken te blijven. Ze verhuizen niet, maar blijven langer thuis wonen om zo meer te kunnen sparen. Of ze verhuizen wel naar elders, maar blijven dan actief in het eigen dorp. “Wenje se mear as tritich kilometer fierderop, mar fuotbalje se noch wol yn it doarp. Dat seit wat.”

Individualisme

Maar waar zit dat nu in? Harm denkt dat de mensen in de dorpen meer binding ervaren. “Se wolle derby hearre, aktyf bliuwe en ek sels mei organisearje. Der wurdt faak klage oer gebrek oan frijwilligers. Dat sjoch ik op De Tynje sa bot net. Der is genôch jeugd dy’t al frijwilligerswurk docht sûnder dat se it sels yn de gaten ha. Der hoecht mar in fraach te kommen en se stean klear.” Misschien is deze hang naar het ‘mienskipsgefoel’ ook wel een natuurlijke reactie op het toegenomen individualisme in de maatschappij, denkt De Jong.

De jeugd is niet alleen actief in eigen dorp, er is volgens Harm ook veel meer interactie tussen de dorpen. De jeugd kent elkaar en bezoekt elkaars feesten. “Wy hienen lêst nei twa jier wer in grut karnavalsfeest. It wie hartstikke drok, ek mei in soad jongerein út oare doarpen dy’t ik net koe. En dat wol wat sizze.”