Terug in Gorredijk: handbeschilderde sits
AlgemeenGORREDIJK Het zal eind achttiende eeuw geweest zijn, net voor de napoleontische tijd. De familie Faber uit Kortezwaag kon toen trots pronken met hun kinderen. Gestoken in de noviteit van die tijd: handbeschilderde, fijne stof uit Voor-Indië, sits genaamd. Die bijzondere kledingstukjes zijn nu in bezit van Museum Opsterlân.
Dit bijzondere verhaal, verteld door Mieneke Veenstra, beheerder van de textielcollectie van het museum, begint vlak na de zomer van vorig jaar. “We krigen in mail fan de famylje Bilijam út Amersfoort. Oft wy ek belangstelling hienen foar in doaze mei âlde berneklean ôfkomstich fan De Gordyk.” De doos werd opgestuurd naar het museum.
Kortezwaag
De doos was in 1915 meeverhuisd naar Den Haag en kwam via vererving in de originele staat waarin hij naar Den Haag was verstuurd, terecht bij Jitske Jacoba Bilijam in Amersfoort. Zij is een nazaat van Claes Faber die in 1700 in Kortezwaag neerstreek. De doos onthulde een schat aan kinderkleding, waaronder witte hemden, sokken, kantkraagjes. En een achttal gekleurde kleine kledingstukjes. “Yn al dy 26 jier dat ik by it museum wurkje, ha ik noch nea soks bysûnders binnenkrigen.”
Die inhoud, samen met het feit dat de familie afkomstig is van Kortezwaag, triggerde Mieneke; ze woont zelf in Kortezwaag. “Ik ha de hiele famyljeskiednis útsocht, dat hat in jier duorre.” Claes Faber trouwde met Metsje Ubles, ze vestigden zich in Kortezwaag. “Dat wie yn de earme tiid fan de famylje, Claes wie boer en broude bier.” In de loop der jaren werkte de familie zich op van de arbeidersklasse naar middenstand. De vierde generatie (Jacobus Faber, 1775-1853) was maire (burgemeester) en assessor (secretaris) bij de grietenij, later schout. Hij bouwde het huis aan Hoofdstraat 40. De zesde generatie (Jacobus Faber, 1842-1921) was eigenaar van danszaal Schansburg. Dit gezin verhuisde in 1915 naar Den Haag.
Bewijzen
De familie klom op in aanzien en rijkdom, zo bewijst ook de inhoud van de doos die sinds de verhuizing in 1915 ongeopend bleef. Al snel kwam Mieneke erachter dat de gekleurde kledingstukjes gemaakt zijn van sits. “Ik moast útsykje of it echt wie. Want as je sizze dat it om orizjinele sits út 1700 fan de Oost giet, moat je it ek bewize.” Ze raadpleegde eerst het museum in Hindeloopen waar de schippers ooit rollen sits invoerden. “En fia de Museumfederatie ha ik kontakt hân mei Gieneke Arnolli, dé sits-ekspert fan Fryslân.” Tot haar grote voldoening bevestigde Arnolli dat Museum Opsterlân nu in het bezit is van een paar jongensmouwtjes van originele Indiase sits, gedateerd 1750-1800, en een set jongensmouwtjes, mitaines en mutsje van Europees bedrukt katoen in sitstechniek van de periode 1775-1800.
“Berntsjes yn dy tiid waarden altyd moai yn de klean set om te showen. Dan krigen se mitaines oer de hannen of as se wat âlder waarden morsmouwen.” Tot aan 1700 werd kleding gemaakt van wol of katoen. “Kleur derop koe net, want dan koe it net wosken wurde. Dat feroare doe’t de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) sits op rol meinaam. Doe wie it los yn Nederlân.” Vanaf die tijd werd sits gebruikt voor klederdracht, stoffering en beddengoed. Wel voor de elite, want het was erg kostbaar; de stof werd met de hand beschilderd en was wasecht.
Niet alleen het museum is blij met de aanwinst, ook de familie kreeg veel terug. “Yn juni ha se hjir west. Ik koe se fan alles fertelle wat se oer de famylje net wisten.” Ook een zus van Jitske Bilijam, ze woont in Frankrijk, kwam langs. “Mei in hierboat ha dy de Turfroute dien en doe hjir west. Doe’t ik harren it famyljeferhaal fertelde, hienen se de triennen yn de eagen omdat se fan de famyljehistoarje neat wisten.”
