Steentje bijdragen voor de vrijheid
AlgemeenGORREDIJK Elk jaar leggen leerlingen van Gorredijkster basisscholen op of rond 14 april, de dag dat Gorredijk werd bevrijd, kransen bij de door hen geadopteerde oorlogsmonumenten. Voor School Loevestein werd de koperen gedenkplaat van Jan Eisenga even verplaatst van het trappenhuis naar de grote museumzaal van Museum Opsterlân.
De leerlingen uit groep 7 en 8 maakten iets bijzonders voor deze herdenking: memory stones. “Hiel moai,” zegt Juf Aafje Hijlkema, “elk tinkt der oer nei wat der opstean moat.” Zo dragen de leerlingen letterlijk een steentje bij voor de vrijheid, gecombineerd met de Joodse traditie waarbij steentjes worden achtergelaten op een graf.
Het thema voor deze herdenking is ‘Ik ben niet bang’. Juf Aafje leest een gelijknamig gedicht voor en vraagt dan: “Wie is wel eens bang en waarvoor?” Vingers gaan omhoog met antwoorden als bang voor het donker, een kleine kamer, hoogtes. “Als je deze vraag stelt in Oekraïne, hoor je vast niet ‘ik ben bang voor spinnen’.” Want daar leven ze niet in vrijheid maar in angst, zegt juf, net als in veel meer landen. “Vrijheid is niet vanzelfsprekend en daarom zijn we hier.”
“In het gebouw waar we nu zitten, gaf meester Jan Eisenga vroeger les aan de kinderen”, juf Aafje vertelt wie de man is waarvoor dorpsbewoners op 13 juli 1946 de plaquette onthulden. Hoe hij op 3 mei 1943 opriep tot een schoolstaking als protest tegen de Duitse bezetter. “De bezetters reageerden woest en diezelfde avond werd hij opgepakt door Duitse soldaten.” De 35-jarige schoolmeester werd twee dagen later doodgeschoten.
Vrijheid is niet vanzelfsprekend, vrijheid geef je door en dat kan door er bijvoorbeeld gedichten over te maken. ‘Vrijheid’ is de titel van het gedicht dat Jelka maakte en voordraagt: ‘Vrijheid is fijn, gaan staan waar je wilt zijn’. Over hoe die oorlog van toen nu voorbij is maar ook dat oorlog niet stopt, zoals nu in Oekraïne. Dmitry schreef over herdenken: ‘We herdenken de doden van de Tweede Wereldoorlog. Voel me verdrietig en boos, want ze streden voor de vrijheid, daardoor gingen ze dood’. Hessel in zijn gedicht ‘Toen en nu’: ‘Twee minuten zijn we stil, voor iedereen die het niet heeft gered’.
Nick en Noor plaatsen de krans - Sietse de Boer
Nick en Noor plaatsen de krans op de stander naast de plaquette. “Dan gaan we nu twee minuten stilte houden”, zegt juf Willy van den Bergs. Muisstil is het. Doordrongen van het moment staan de leerlingen roerloos stil. “Dank je wel”, zegt juf Willy na afloop. “Heel mooi dat we met z’n allen stil zijn. We mogen dankbaar zijn voor onze vrijheid, misschien heeft iedereen daar wel aan gedacht in deze twee minuten.”
Dan is het tijd om letterlijk een steentje bij te dragen. Juf Willy zet de stander met krans op het voorplein van het museum. Dan mogen de kinderen in tweetallen hun steen leggen op de betonrand. Prachtige stenen zijn het met vredesduif, klavertje vier, bloemen, de Nederlandse vlag en het peace-teken. “Mogen we ze zelf weer meenemen?”, vraagt een jongen. “Nee”, zegt juf Willy. “Ze zijn om door te geven.”
Sinds 1989 hebben de basisscholen van Gorredijk een oorlogsmonument geadopteerd. Elk jaar op 14 april leggen ze een krans. De Librije doet dat bij de gedenkplaat ter nagedachtenis aan de omgekomen Joodse inwoners van het dorp, vlak naast de naar verzetsstrijder Gerke Numan vernoemde Hoofdbrug. De Treffer legt een krans bij het monument van de gevallen verzetsstrijders op de begraafplaats aan de Hegedyk.
