‘Dy knal, dy moatst troch dyn lichem fiele’

BAKKEVEEN Oudejaarsdag was het knallen geblazen in Bakkeveen. Geen ordinair vuurwerk, maar knallen zoals het moet volgens de tradities, dus met carbid in echte melkbussen. “It giet om de knal. Dy moatst troch dyn lichem fiele.”

In een weiland aan de Nije Drintse Wei bij Bakkeveen wappert een tent in de wind. Tientallen auto’s staan links en rechts geparkeerd langs het smalle landweggetje richting het Drie Provinciën Punt. Van een afstand zijn luide, doffe knallen te horen. Hier is duidelijk iets aan de hand vandaag. 

Melkbussen liggen klaar en enkele jongens zijn driftig bezig met de voorbereidingen. Hier wordt geschoten met carbid en dat doen ze hier in Bakkeveen al tien jaar. Patrick Kok (30) is één van de initiatiefnemers: “Dit weilân leit moai ticht by it doarp. Sa kinne wy de minsken út it doarp lûke. Foar de jeugd is hjir fierder neat te dwaan. Se kinne thús sitte. Oars is der neat.” 

Alles is prima georganiseerd. Alleen het weer laat te wensen over. Het waait en het regent hard. De tent wappert in de wind als de een na de andere knal voorbijkomt. Binnen staat de muziek hard aan en is het gezellig met gratis bier, fris en wat te eten. De oudere jeugd staat in de tent met een flesje bier in de hand belangstellend te kijken naar een vijftal jongens van basisschoolleeftijd die buiten in weer en wind voorbereidingen treffen voor weer een serie knallen. 

Patrick kijkt het allemaal goedkeurend aan: “Se moatte sels melkbussen meinimme. Wy hâlde de boel mei syn allen yn ‘e gaten. At se ferfelend wurde, moatte se nei hûs.” 

Mede-initiatiefnemer Bouwe Veenstra (28) schuift ook aan. Hij heeft de jeugd de kneepjes van het carbidschieten bijgebracht. “Ik ha se efkes goed útlein hoe’t it moat. Earst de bussen goed lizze. Ungefear tritich graden omheech.” Vervolgens doen de jongens een handjevol carbid in de bus en wordt wat water uit een grote colafles in de bus gespoten. Zo ontstaat een gas in de melkbus. 

“It carbid moat goed wiet wêze en dan it deksel goed tichtslaan. It gas moat moai ferdield wurde yn ‘e bus.” Tot slot wordt met een gasbrander de melkbus aangestoken en wordt het deksel tientallen meters de weilanden in geschoten. In de tent gaan de vingers in de oren en enkele slimmeriken hebben gehoorkappen vroegtijdig opgezet. 

Bouwe: “De knal is belangriker as de ôfstân. It giet om de knal. Do moatst de knal yn ‘e tinte fiele kinne.” Patrick knikt bevestigend. “At it deksel fier fuort sketten wurdt, moast fier rinne en wy hâlde net fan rinnen.”

Nadat de jongens alle bussen hebben leeggeschoten lopen ze de weilanden in om de deksels op te halen en dan begint het hele spel weer van voren af aan. Thomas (11) en zijn vrienden blijven stug doorgaan met het vullen van de melkbussen en het stevig dichtslaan van de deksels. Ze hebben zwarte vegen op hun rode wangen en spatten zand op hun voorhoofd. 

Ondertussen blijft het maar regenen, maar dat mag de pret niet drukken. De bussen blijven knallen. Patrick en Bouwe nemen nog een biertje en geven te kennen dat ze over twee jaar eigenlijk wel met pensioen willen. Anderen moeten het stokje overnemen en de traditie van carbidschieten in ere houden. Enkele vaders komen net met hun kleine kinderen de tent binnenlopen. De kleuters hebben grote oordoppen op. Bouwe gekscherend: “Sjoch, der binne ús opfolgers al.” 

Later op de middag komen De Doelleazen, een Friestalige feestband uit Buitenpost, nog optreden en dan is het feestje alweer voorbij. Patrick: “Wy ha mei de boer ôfpraat dat wy it hjir netsjes achterlitte. Moarn sille wy mei in kater it allegear oprêde. Dat is miskien wol it moaiste fan alles.”