Ervaringen vanuit een vluchtelingenkamp bij Calais
Nieuws Geert van der Veen uit Wijnjewoude bekommert zich om vluchtelingen. Twee jaar geleden hielp hij in het vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Lesbos. Dit voorjaar was hij twee weken in het Franse Calais, ter ondersteuning van vluchtelingen die naar Engeland willen.Na sluiting van ‘de Jungle’, een stuk land vlak bij de afvaart van de veerboot naar Dover, denken veel mensen dat er in Calais geen vluchtelingen meer zijn. De werkelijkheid is anders. Veel vluchtelingen zijn teruggekomen, na hun deportatie naar alle delen van Frankrijk. Zo’n drieduizend van hen verblijven in kleinere kampen in en rond Calais, Brussel en Parijs.
Drie jaar geleden werd Care4Calais opgericht, als reactie op Engelse maatregelen om vluchtelingen buiten hun grenzen te houden. Ik heb me bij deze organisatie aangesloten. Daarnaast werk ik voor Refugee Community Kitchen. Onze hulp bestaat onder andere uit het verdelen van kleding die particulieren, kerken en liefdadigheidsinstellingen vanuit heel Europa hebben gedoneerd. ’s Ochtends sorteren we doos na doos. ’s Middags delen we de schoenen, sokken, jassen, truien, T-shirts, maar ook tentjes en slaapzakken uit. Iedere dag op een andere plek. En iedere dag horen we de zeer aangrijpende verhalen.
Toekomst
Zoals dat van de 16-jarige Mahmoud, hij is al tien jaar op de vlucht. Zijn buurvrouw kon hem als jongetje van zes nog net in veiligheid brengen, toen Soedanese regeringstroepen zijn dorp in Darfur binnenvielen, iedereen op hun pad vermoordend. Waaronder zijn vader, moeder, twee broertjes en zusje. Hij werkte als kind twee jaar voor families in Khartoem, vluchtte daarna met hulp naar Egypte en uiteindelijk Libië. Na jaren van onzekerheid waagde hij de oversteek naar Italië in een bootje met 150 anderen. Hij vertelde me dat er zo’n dertig mensen zijn verdronken. Nu zit Mahmoud in Calais, zijn droom volgend: een leven in Engeland. Ik kijk hem aan, een jongen van 16 die z’n hele leven al op de vlucht is. Ik leer hem werkwoorden in de verleden tijd in het Engels; hij wil aan zijn toekomst werken.Even later praat ik met Mustafa, een grote man uit Iran. Hij heeft al zijn 6.000 euro aan mensensmokkelaars gegeven om een overtocht te regelen. Op de dag van vertrek bleek dat het groepje smokkelaars zelf is opgepakt. Geld weg, zijn hoop de grond in geboord. Hij kan geen kant meer op. Van de 92 kilo die hij ooit woog, zijn er nog net 50 over. Ik kan zijn botten voelen.
Waarom gebeurt dit allemaal? Met forse Engelse financiële steun betalen de Fransen circa 3.000 politieagenten die het de vluchtelingen zo zuur mogelijk maken. In de hoop dat ze weggaan. De toegangswegen tot de veerboten en tunnel naar Engeland zijn veranderd in angstaanjagende corridors, met muren, hekken met prikkeldraad en veel camera’s. Bij razzia’s vernielt de politie tentjes en slaapzakken, gebruikt traangas en worden mensen in elkaar geslagen. Ze meppen vooral op de bovenbenen, de plek van de mobieltjes. Telefoons zijn ontzettend belangrijk om contact te houden met het thuisfront en met familie en vrienden in Engeland. Tegelijkertijd werken sommige Franse agenten, om bij te verdienen, juist samen met mensensmokkelaars. Elke middag zien we politiebusjes die een oogje in het zeil houden. Zolang wij er zijn, zijn de vluchtelingen veilig. Wij zijn door opvallende hesjes herkenbaar en de politie is bang voor negatieve publiciteit.
De vluchtelingen bij Calais willen allemaal naar Engeland. Ze komen vaak uit voormalige Engelse koloniën zoals Pakistan, Iran, Afghanistan, maar ook uit Eritrea en Ethiopië. Ze spreken de taal vrij goed, kennen de cultuur redelijk en hebben regelmatig contact met familie en vrienden in Engeland. Zoals Ibrahim, die ik ontmoet bij een uitdeling van truien. Ik groet zijn broer via FaceTime; hij staat voor de London Tower.
Tegenstellingen
Tijdens de twee weken kom ik zoveel tegenstellingen tegen. Regeringen, gesteund door een deel van hun bevolking, treden hard op. Terwijl een deel van diezelfde bevolking acties op touw zet voor ondersteuning. De donaties komen van alle kanten. In West-Europa is een overvloed aan alles, terwijl de vluchtelingen van alles tekortkomen. Care4Calais heeft een hele loods vol kleding, in alle soorten en maten. Ook XL, XXL en 3XL. Engelsen zijn groot en stevig, maar vluchtelingen zijn vaak klein. Hele partijen kleren gaan gesorteerd weer terug naar liefdadigheidsinstellingen, voor de daklozen.Onbekend maakt onbemind. Dat geldt zeker voor vluchtelingen. Krijgt iemand een naam, een land van herkomst, een leeftijd, een verhaal, dan wordt het een mens. Iemand die je in de ogen kan kijken. Iemand die z’n eigen geschiedenis heeft. Zo ontstaat begrip, over en weer. Is dat er niet, dan blijft het ‘zij’ en ‘wij’.
De meeste vluchtelingen komen uit landen in oorlog, gebieden waar jongeren geen toekomst zien. Meer dan 95 procent van alle vluchtelingen verblijft, vaak onder erbarmelijke omstandigheden, in de regio van herkomst. West-Europa doet z’n uiterste best om ze buiten het continent te houden. Maar wanneer de klimaatveranderingen hun tol eisen, worden de aantallen waarschijnlijk nog vele malen groter. Dat geldt ook voor het verschil tussen de ‘haves’ en de ‘have nots’.
‘We try, every night….’
De meeste mannen zien er slecht uit. Ze zijn gefrustreerd, koud, boos, teleurgesteld en bijna zonder hoop. Iedere avond proberen ze tevergeefs een vrachtwagen te scoren. Ze krijgen te weinig slaap, de politie vernielt hun tentjes en soms zijn ze ziek. Wat moet je als je haast niks meer hebt? Bij het uitdelen van jassen wil Hasan, een kleine vluchteling uit Afghanistan, voor de tweede keer een jas. Uit de verte zag ik dat hij al meerdere jassen heeft. Hij vertrouwt me toe dat hij vanavond een plaats heeft ‘gekocht’ in een vriescontainer van een vrachtwagen naar Engeland. Ik vraag niet verder en geef hem nog een jas. Zal hij het ooit halen, of bezwijkt hij in de kou van de vriescel? Ik zal het nooit weten. Voor hem nadert het uur van de waarheid.Het probleem rond de vluchtelingenstroom is erg moeilijk. Ook ik heb geen oplossing. Maar als eenling wil ik contact maken met deze mensen. Dit lukt bij het uitdelen van de spullen. Je probeert een gesprek door het uitwisselen van je naam en land en soms maak je een grapje. Kijk je iemand in de ogen, dan ontstaat contact. Dat vind ik geweldig, daar doe ik het voor. Is er wat meer tijd, dan is er ruimte voor een wat dieper gesprek. Mensen op de vlucht krijgen voor mij dan een gezicht. Op een affiche in de loods staat een spreuk, waar veel mensen op de vlucht zich aan vastklampen: ‘Your dream does not have an expiration date!’
In verband met de privacy zijn de namen in dit artikel veranderd. Wil je meer informatie of een donatie doen? Kijk dan op Care4Calais.org of Refugeecommunitykitchen.com.
