Energiecoaches willen graag met burgers in gesprek

LIPPEnHUIZEN De Opsterlandse energiecoaches willen graag met burgers in gesprek over manieren om energie te besparen. Zoals de vier vrijwilligers in Lippenhuizen. Zij vertellen over wat de energiecoaches doen, maar willen ook graag misverstanden uit de weg ruimen. “Wij houden het laagdrempelig, het gaat niet direct over het doen van grote investeringen.”

Het zijn stuk voor stuk gedreven mannen, die op een of andere manier allemaal iets hebben met energie, met het milieu en met duurzaamheid. “Ik lees veel over hoe het in milieu de verkeerde kant opgaat. Maar ik houd ook al veertig jaar mijn meterstanden nauwkeurig bij”, vertelt Schelte Goinga. Norman Andrews was in zijn werk bij Philips al vroeg met het vraagstuk van materiaalverbruik bezig. “En als energiecoach leek het mij leuk om in het dorp te kijken wat we kunnen realiseren. 

Willem van den Pol houdt van de combinatie techniek en duurzaamheid. “De energietransitie is nodig, maar dat betekent niet dat alles maar moet kunnen bij een dorp. Vandaar dat ik mijn stem in deze ontwikkeling wil laten horen.” Geert Kootstra maakt het kwartet energiecoaches compleet.

Meer respons verwacht

De groep in Lippenhuizen is al sinds 2019 actief, maar de activiteiten van de grond krijgen kost tijd, zo weten ze inmiddels. En daar kwam ook nog eens de vervelende coronatijd bij. Oproepen in de dorpskrant, huis aan huis flyeren; de mannen hadden wel op wat meer respons gerekend. 

Het is een beeld dat Tina Hulst ook in andere dorpen herkent. Zij coördineert sinds kort namens de gemeente Opsterland het werk van de energiecoaches. “Het enthousiasme bij de vrijwilligers is groot. Er staat al weer een nieuwe groep klaar die begin volgend jaar met de opleiding start. De huidige energiecoaches hebben al veel kennis en ervaring opgebouwd.”

De energiecoaches van Lippenhuizen hebben zelf wel een idee waar de geringe belangstelling voor hun werk aan kan liggen. Willem van den Pol: “Bewoners van huurwoningen kijken in eerste instantie bijvoorbeeld vooral naar de verhuurder. Ze denken vaak dat ze zelf niet zoveel kunnen doen.” In Lippenhuizen staan aan De Buorren veel oudere, vaak slecht geïsoleerde woningen. “Daar is veel te winnen, maar een deel van de woningeigenaren is op leeftijd. Zij zien grote energiemaatregelen misschien niet zitten”, denkt Norman Andrews. 

En dat is misschien wel de hoogste drempel, zo denken de coaches. De aandacht voor energie in de landelijke media richt zich vaak op grote ingrepen: andere ketel, warmtepompen, zonnepanelen. En dat gaat vaak om forse investeringen, waar niet iedereen op zit te wachten. Van den Pol: “Dat kan mensen afschrikken. Soms denken ze misschien ook wel: waar bemoeien ze zich mee.”

Maar, zo benadrukken de coaches, dat is helemaal niet hoe zij te werk gaan. Het gaat hen in eerste instantie vooral om bewustwording. “Als je mensen bijvoorbeeld vraagt hoeveel gas en elektrisch ze per jaar gebruiken, dan weten ze dat vaak niet”, is de ervaring van Goinga. “Ze weten wel wat ze aan kosten kwijt zijn, maar niet het gebruik dat erachter ligt.”

Dus proberen de energiecoaches dat eerst in kaart te brengen. Wie is je leverancier, wat is het type contract, wat is je verbruik, hoe hou je het verbruik bij. Andrews: “Dan krijg je al meer inzicht. Heel laagdrempelig. Vervolgens lopen we aan de hand van een lijst eens na wat mensen al gedaan hebben of heel eenvoudig kunnen doen. Met het vervangen van lampen door ledlampen of het plaatsen van dimmers, kun je bijvoorbeeld al een eerste slag maken.” 

Door zo samen systematisch door een woning te gaan, krijg je al veel inzicht in het onbewuste gebruik van energie. Van den Pol: “En alles wat je niet kwijtraakt, hoef je er ook niet in te stoppen.” Gebruik van energie is vaak gerelateerd aan gedrag. Norman Andrews: “Als je het gedragspatroon in kaart brengt, kun je daarna kijken hoe je dat kunt doorbreken.”

Handige hulpjes

Goinga gaat ook buiten het eigen dorp op pad. Hij is erg voorstander van het inzetten van een eenvoudige P1-meter, die heel snel in kaart brengt wat je verbruik aan gas en elektrisch gedurende de dag en nacht is. Een apparaatje dat maar dertig euro kost, maar veel informatie geeft. “Vaak willen mensen het graag houden, zo enthousiast zijn ze. Ik vind het een hele handige eerste stap.” 

Ook de warmtebeeldcamera helpt bij het krijgen van inzicht in de bestaande situatie. “Het bevestigt deels was mensen al weten. Bijvoorbeeld waar in huis het tocht.” Maar het levert ook inzichten op die nog niet bekend zijn (zie pagina 21). Van den Pol: “De beelden helpen goed om het gesprek op gang te brengen.”

Door de laagdrempelige gesprekken willen de energiecoaches graag inzicht geven en bewustzijn creëren. Zonder te zeggen wat hun gesprekspartners vervolgens moeten doen of bij welke leverancier ze moeten aankloppen. Andrews: “Ik heb ook niets te vinden. Wij willen mensen helpen door met hen in gesprek te komen. Het is vervolgens aan hen zelf wat ze ermee doen. De bewustwording is de eerste stap in een proces dat later eventueel kan leiden tot investeringen in warmtebronnen of energieopwekking. Dat komt vanzelf als je ermee bezig gaat.