Thema Buurtsportcoaches: veel nieuwe ideeën
Nieuws Sinds 2014 zijn de buurtsportcoaches actief binnen de gemeente Opsterland. Hun belangrijkste doel: stimuleren dat meer inwoners gaan sporten en bewegen. Ze doen dat in samenwerking met een aantal partners: Comprix, VCSO, Burgemeester Harmsma School en Timpaan Welzijn. Alle partijen zijn tevreden over de resultaten tot nu toe. Dat is in lijn met een onderzoek van het Mulier Instituut dat landelijk keek naar de resultaten van de buurtsportcoaches. Bijna alle onderzochte gemeenten zien de introductie van het fenomeen buurtsportcoach vooral als een stimulans. In Opsterland is dat niet anders.Willem Jongsma (VCSO)
“De buurtsportcoaches zorgen vooral voor inspiratie en ideeën voor leuke kortlopende projecten”, vertelt Willem Jongsma, directeur van VCSO (Vereniging Christelijke Scholen Opsterland). “Ze slagen erin om het onderwerp bewegen leuk en fris te houden.” Jongsma haalt een voorbeeld uit Nij Beets aan, waar de buurtsportcoaches actief bezig waren om het spelen op het plein te stimuleren. Zodat de leerlingen tijdens de pauze ook echt in beweging komen en hun energie kwijt kunnen. “Daar kom je als team op een school eigenlijk niet aan toe. Maar door te kijken naar hoe de buurtsportcoaches dit oppakken, raken de vaste leerkrachten ook zelf weer geïnspireerd. Dat is het mooie van deze constructie.”De tijd dat iedere leerkracht standaard de bevoegdheid heeft om gymlessen te geven is voorbij. Voor VCSO is een gymbevoegdheid dan ook geen voorwaarde voor benoeming. “Maar de gymbevoegdheid staat wel in het scholingsbeleid. Dus moet iedereen wel bereid zijn deze opleiding alsnog te volgen.” De buurtsportcoaches zorgen ook hier voor inspiratie, door regelmatig periodes op scholen gymlessen te geven. “Ze geven de ene week les, waarna de groepsleerkracht de week daarna een vergelijkbare les geeft. Zo wordt er veel kennis overgedragen.” Deze vorm heeft ook nog een bijkomend effect. Als de buurtsportcoaches de lessen verzorgen, heeft de leerkracht tijd om de groep te observeren. “Dan vallen toch altijd weer andere zaken op dan wanneer je zelf onderdeel bent van de groep. Ook dat is een meerwaarde.” Het liefst zou Jongsma op alle scholen gymleerkrachten inzetten. “In de praktijk is dat alleen mogelijk op een grote school, zoals De Opdracht in Ureterp.”
Friso Boode (Burgemeester Harmsma School)
Bewegen krijgt op de Burgemeester Harmsma School (BHS) in Gorredijk veel aandacht. Het aantal uren gym ligt hoger dan op veel andere vmbo-scholen. De school beschikt over een team volwaardige docenten lichamelijke opvoeding. Maar de BHS wil meer, ze wil een gezonde school zijn. “Voeding, bewegen en gezondheid zijn erg met elkaar verbonden”, vertelt bewegingsdocent en teamleider Friso Boode. “Leerlingen moeten weten wat ze eten en hoe ze dat ook weer kunnen verbranden. Met het project ‘Vmbo in beweging’ zetten we in op de invloed die gezondheid en bewegen op elkaar hebben. Dat project is mede een succes door de inzet van de buurtsportcoaches. Zij brengen middelen en ideeën mee, waardoor het voor ons eenvoudiger wordt om projecten op te starten. Voor de interactie voeding en beweging is in de gewone sportlessen geen tijd.”De BHS vindt het belangrijk te werken aan de bewustwording van het belang van voldoende beweging. “Binnen het vmbo heb je natuurlijk fanatieke sporters, maar er is ook een redelijk grote groep die niet zo heel veel beweegt. Pubers zijn natuurlijk ook best een lastige groep. De jongeren zoeken hun eigen weg, vaak wat minder onder het oog van de ouders. Met alle ontwikkelingen op televisie, social media en ICT zijn er zoveel passieve alternatieven dat voldoende beweging niet altijd vanzelfsprekend is. Dat levert soms achterstanden op in de motorische ontwikkeling. Via ‘Vmbo in beweging’ kunnen we ook hierin goede stappen maken, bijvoorbeeld met de introductie van Motorische Remedial Teaching, waarin ook de buurtsportcoaches een belangrijke rol hebben.”
Jan Veenstra (Comprix)
Het belang van vakleerkrachten in het bewegingsonderwijs staat voor Jan Veenstra van onderwijskoepel Comprix (openbare basisscholen) buiten kijf. “Maar in de praktijk is het niet mogelijk om alle gymlessen door vakleerkrachten te laten geven. Dat is een realiteit die we onder ogen moeten zien. De inzet van de buurtsportcoaches vult dit gat voor een deel op.” Comprix zet de buurtsportcoaches vooral in als gymdocenten. Gedurende een paar achtereenvolgende weken verzorgen ze op een school de gymlessen. “Dan zie je ook de meerwaarde van een vakleerkracht boven een docent met een gymbevoegdheid. Een vakleerkracht durft wat meer, kan risico’s wat beter inschatten en komt tot uitdagender lessen. De kinderen gebruiken spieren waarvan ze het bestaan niet wisten. In de praktijk zie je dan ook dat deze lessen weer een inspiratiebron zijn voor de leerkrachten die in de rest van het schooljaar de lessen moeten geven.” Comprix stimuleert haar leerkrachten om de gymbevoegdheid wel te halen als ze die niet hebben. De schoolkoepel vergoedt de kosten.Veenstra is overtuigd van het belang dat kinderen zo vroeg mogelijk de lol van bewegen gaan zien. “Dat werkt op latere leeftijd door. Als kinderen met sport opgroeien, sporten ze ook op latere leeftijd meer. Alle beetjes helpen daarbij en de inzet van de buurtsportcoaches is daarbij meer dan een beetje.” Naast het geven van gymlessen zijn de buurtsportcoaches ook betrokken bij tal van sporttoernooien. “Dat is een belangrijke toevoeging. Als we dat op de scholen allemaal zelf moeten doen, blijft het erbij. Daar komen wij allemaal niet aan toe.”
De buurtsportcoaches organiseerden ook activiteiten voor de kinderen buiten schooltijd. Uren die Veenstra liever op de scholen inzet. “Die activiteiten zijn op basis van vrijwilligheid. Dan komen vooral de kinderen die anders ook wel aan sport doen en de lol kennen van bewegen. Daar bereik je niet de kinderen die te weinig bewegen. Die bereik je op de scholen wel. Daar kunnen ze er niet onderuit.”
Willie Oldengarm (Timpaan Welzijn)
Op het eerste gezicht zijn Timpaan Welzijn en de buurtsportcoaches misschien geen logische partners. Maar toch vullen beide partijen elkaar volgens Willie Oldengarm van Timpaan goed aan. “We zijn beide bezig om mensen in beweging te krijgen. Dat kan zowel fysiek als mentaal zijn. We zijn bijvoorbeeld plannen aan het ontwikkelen rond ‘welzijn op recept’, waarin we met huisartsen gaan samenwerken. Centrale vraag is dan: wat wil iemand? Door de samenwerking met de buurtsportcoaches kunnen we een breder pakket activiteiten aanbieden.”Oldengarm is blij dat Opsterland de buurtsportcoaches meer en meer inzet op het sociaal domein. Dat sport en bewegen onderdeel zijn van het laten participeren van mensen. “Vooral de breedtesport is erop gericht om mensen aan het sporten te krijgen die dat nu nog niet doen.” Zo helpen de buurtsportcoaches Timpaan bijvoorbeeld bij het organiseren van fietscursussen voor nieuwkomers. Dat mes snijdt aan twee kanten. “Ze komen in beweging en het vergroot de mobiliteit om in de maatschappij te participeren.” Sport kan volgens Oldengarm ook een belangrijk onderdeel zijn in verbroedering in de buurt. Ook hier gaan sport en opbouwwerk hand in hand. “Zie bijvoorbeeld wat een stratenvolleybaltoernooi kan doen voor de onderlinge banden binnen een buurt.”
Het vinden en op de juiste manier benaderen van de doelgroep is hierbij best een lastig onderdeel. “Timpaan heeft natuurlijk jarenlang ervaring in het bereiken van kwetsbare inwoners. Die ervaringen delen wij nu met de buurtsportcoaches.” In veel gemeenten komen sport en welzijnswerk elkaar volgens Oldengarm soms toevallig in het werk tegen. “In Opsterland is er nu een structurele samenwerking. En dat is een mooie aanvulling. Samen kijken we wat er speelt en wat we kunnen ondernemen.”
