Thema voorlezen: Tips voor interactief voorlezen
Nieuws Voorlezen is geen kunst van hogere orde, vindt Renie Koopmans. “Het is vooral een kwestie van uitproberen en ondervinden wat aanslaat.” Voor ouders die ertegen aanhikken heeft ze als ‘professioneel voorlezer’ een aantal praktische tips.Renie Koopmans uit Boornbergum werkt als logopedist bij audiologisch centrum Pento in Leeuwarden. Het onderzoek- en behandelinstituut helpt kinderen die problemen hebben met gehoor, taal en spraak. Liefst in een zo vroeg mogelijk stadium, zodat de beperking de normale gang naar school niet in de weg hoeft te staan. “Binnen ons centrum werken wij met jonge kinderen die kampen met taalontwikkelingstoornissen en/of een auditieve beperking. Er is een breed begeleidingspakket voor ouders, waaronder ook een cursus voorlezen.” Want met voorlezen kun je niet vroeg genoeg beginnen, aldus Koopmans. “Het vertrouwde stemgeluid van de ouder en de intimiteit van het samen lezen versterken de onderlinge band. Vanuit dat gevoel van veiligheid ontstaan de voorwaarden voor prille taalontwikkeling. De kracht zit hem in de herhaling; de terugkerende klanken, woorden en zinnen bij voorlezen leiden tot herkenning. Kinderen ontdekken dat dingen een naam hebben, die ze kunnen gebruiken.Voorlezen vergroot de woordenschat en dat is ontzettend belangrijk voor de taalvaardigheid.”
Interactief voorlezen
Koopmans maakt onderscheid tussen voorlezen en interactief voorlezen. “Voorlezen doe je bij al wat oudere kinderen. Je houdt dan vast aan de tekst van het verhaal. Interactief voorlezen gaat daaraan vooraf. Uit onwennigheid hebben ouders de neiging zich strikt aan de tekst te houden, maar je hoeft de lat niet meteen hoog te leggen. Het draait bij de kennismaking vooral om het wekken van interesse, het verloop van het verhaal is nog niet direct van belang. Leg om te beginnen thuis een paar boekjes voor het grijpen en laat het kind ontdekken dat boekjes open en dicht kunnen. Zo komt het op enig moment vanzelf wel bij de inhoud. Ga vervolgens mee in hun nieuwsgierigheid voor willekeurige plaatjes en details. Probeer je in hun belevingswereld te verplaatsen, dat is al moeilijk genoeg.”Interactief voorlezen in vijf stappen
1 De keuze“Bekijk vooraf de plaatjes en bedenk wat je wel en niet wilt vertellen. Als je weet waar het boek over gaat, maak je het voorlezen voor jezelf leuker en makkelijker. Doe de bewegingen en de mimiek na van de figuren in het boek. Bewegingen versterken bij kinderen de herkenning. Dat kan ook met stemmetjes, maar als je daar zelf niet van houdt, kun je het beter laten. Stemmetjes leiden bij jonge kinderen ook snel af.”
2 Beginnen
“Een boek begint met de kaft. Als het kind de afbeelding daarop begrijpt, volgt meestal vanzelf de nieuwsgierigheid naar het verhaal. Een enkele keer heb je daarvoor een kunstgreep nodig. Binnen mijn werk had ik te maken met een jongetje dat niets van boeken wilde weten. Hij had wel een voorliefde voor dieren, maar ik kon hem niet verleiden met een schaap op de omslag. Ik heb toen zijn speelgoedschaapje gepakt en die al hoppend laten kennis maken met het boekenschaap: hee, nog eentje. Zouden er nog meer zijn? Zo kreeg ik hem zover om met het schaapje het boekje door te bladeren. Kinderen erbij betrekken kan met allerlei voorwerpen. Bij mijn eigen kinderen maakte ik het voorlezen weleens spannend door het boek te verstoppen in een koffertje of in een theedoek. Zo van: wat hebben we daar? Een eend met losse handen op een fiets. Hoe krijgt die dat nou voor elkaar?”
3 Voorlezen
“Lees voor in de taal waarbij je jezelf het prettigst voelt. Vervang in het begin moeilijke woorden door eenvoudiger woorden. Schroom niet om de tekst los te laten en ga vooral in op wat je kind zelf opmerkt. Een boek hoef je niet meteen van voor naar achter uit te lezen, dat kan later altijd nog. Neem de tijd om de illustraties te bekijken. Zoals deze bijvoorbeeld van de bakkersetalage: wat lijkt jou het lekkerst? Weet je hoe je zo’n klein broodje ook wel noemt? Herkenning zorgt ervoor dat woorden beklijven. Een giraffe vergt weer enige uitleg, die kom je niet zomaar tegen op straat. Door plaatjes en woorden uit te diepen, leren kinderen dat buiten hun tastbare omgeving een abstracte wereld bestaat.”
“Wanneer en waar je voorleest, hangt af van wat je ermee beoogt. Het kan onderdeel uitmaken van het avondritueel voor het slapengaan, of zorgen voor een knus rustmoment op de bank. Overdag aan tafel kan het er weer wat interactiever aan toe gaan. Maar hoe het ook gebeurt, zorg ervoor dat het kind zowel zicht heeft op jou als op het boek.”
4 Na afloop
“De impact houdt niet op als het voorlezen stopt. Kinderen leren uit verhalen dat het er op andere plekken heel anders aan toegaat dan thuis. Dat roept vragen op. Door erover na te praten, help je het kind het verhaal beter te begrijpen. En wellicht valt er te verwijzen naar eerder voorgelezen verhalen. Andersom kan een onverwachte gebeurtenis in de werkelijkheid weer aanleiding geven om een boek erbij te pakken. Het voorlezen biedt dan een kapstok om de beleving van het kind aan op te hangen en te verhelderen.”
5 Doen en doorgaan
“Verdere verwerking van het verhaal en het vergroten van de woordenschat kan ook door samen dingen te doen. Bijvoorbeeld door in huis voorwerpen te zoeken die in het verhaal voorkomen. Door je kind te verkleden als een van de figuurtjes uit het boek. Of door een uitstapje te maken en zo het verhaal mee te nemen naar een winkel of de dierentuin. Als het kind de woorden en de context snapt, zal het zich later het begrijpend lezen sneller eigen maken.”
“Bij interactief voorlezen gaat het om gedeelde aandacht en plezier. Daarvoor hoeven ouders niet alle tips op te volgen, je moet uitvinden wat bij jou en je kind past. Voegt het wat toe of leidt het alleen maar af? Door oefenen en uitproberen kom je er vanzelf achter.”
