Ferhaal helje: Sa! op verhalenjacht
Nieuws Het is vakantie! Dat betekent dat de mailbox van de Sa!-redactie opdroogt. Geen probleem. Dan gaan we er de komende weken gewoon opuit, zonder agenda. Op stap in ons eigen verspreidingsgebied. De verhalen liggen immers op straat. Wij halen ze wel op. Wilt u ons uitnodigen om iets te laten zien of om uw verhaal te doen? Stuur dan een mail naar redactie@sa24.nl.[caption id=”attachment_21438” align=”alignnone” width=”900”] Auke Winters.[/caption]
Scheepsjager
De skûtsjevloot die deze week door Zuidoost-Friesland vaart, doet dat deels met behulp van de trekkracht van jaagpaard Adinda. Auke Winters uit Smilde ment de Haflinger. De Haflinger-merrie aan de waterkant van Nij Beets oogt allesbehalve fors. Zou een Fries of een grote Belg niet veel geschikter zijn om de historische vrachtschepen door het turfkanaal voort te slepen? Dat is dus een misvatting, aldus Winters. “Bij scheepsjagen gaat het om regelmatige trekkracht en daarvoor heb je een paard nodig dat kleine pasjes maakt. De gedrongen Haflinger is daar beter voor toegerust dan grote trekpaarden. Die zouden veel sneller slijten.”Winters maakte een studie van het scheepsjagen. Dat begon vijfentwintig jaar geleden; de schipper van de Groninger tjalk De Vriendschap vroeg hem of hij, paardenliefhebber, iemand kende die kon jagen. “Ik verdiepte me erin en kwam erachter hoe snel de historie verwatert.” Op weg geholpen door aanwijzingen van een oude skûtsjeschipper uit Grou, maakte Winters zich de technieken eigen. “Goedbeschouwd moet je paarden helemaal opnieuw beleren.”
Winters staat nu te boek als de enige officiële scheepsjager van Nederland. “Als er ergens een historisch evenement op stapel staat, weten ze me te vinden.” Het Veenkoloniaal Museum in Veendam beloonde hem met de erepenning voor zijn inspanningen om de jaaggeschiedenis levend te houden. Tegenwoordig reist buurmeisje Stephanie met Winters mee. Gaat zij straks buurman opvolgen als scheepsjager? “Wie weet. Mijn leven is paard.”
[caption id=”attachment_21440” align=”alignnone” width=”900”] Wybe de Vries zet in.[/caption]
Wybemuzyk
“Als ik tweemaal met mijn fietsbel bel”, zet muzikant Wybe de Vries in. “Nou dan weet je ‘t wel, nou dan weet je ‘t wel”, zingen de ouderen van Voltawerk moeiteloos mee op het dek van skûtsje Familietrouw. De liedjes van Max van Praag en Eddy Christiani, wie kent ze niet? Hele volksstammen waarschijnlijk. Begrijpelijk, want de hoogtijdagen van deze zangers dateren van vlak na de oorlog. Bij de generatie die toen opgroeide zitten de aanstekelijke meezingers nog woord voor woord in het hoofd. Ook als de rest van het geheugen het wat laat afweten.De bewoners van het woonzorgcentrum uit Gorredijk varen op deze woensdag mee met de turfvloot naar Nij Beets; gangmaker De Vries zorgt met zijn Wybemuzyk voor de vrolijke noot. Als de club bij de Zuidersluis de overstap moet maken naar de museumpraam van It Damshûs heeft de muzikant uit Drachten even adempauze. “Ik spylje sa’n twa oant trije kear yn de wike foar âlderen en minsken mei in ferstânlike beperking yn fersoargingshûzen”, legt hij uit. “Hollânske liedjes út beppes tyd en Fryske ferskes.” Maar ook nummers uit de jaren zestig en zeventig van The Rolling Stones, The Who en The Moody Blues. “Ik ha in repertoirelist mei gau 800 nûmers.”
Als tiener droomde De Vries al van een carrière in de muziek. Jarenlang speelde hij in plaatselijke rockbandjes, onder andere nog met oud-wethouder van Opsterland Klaas de Boer. Zoals zo vaak gingen de bandjes ten onder aan onderling gehakketak over de muzikale richting. Uiteindelijk zat er niets anders op dan aan een degelijke loopbaan te beginnen. Maar de liefde voor muziek verdween nooit, aldus De Vries. “Nei myn pensjonearring ha ik de tried wer oppikt. No allinnich.” Bij de start bood hij op Facebook een aantal gratis concertjes in verzorgingshuizen aan. Er kwamen zomaar zeshonderd reacties binnen en sindsdien is Wybemuzyk een hit. “Ik wurd gauris werom frege. Moai net? Ik doch no dat wer’t ik oait fan dreamde.”
[caption id=”attachment_21441” align=”alignnone” width=”677”] De benen van Leentsje van den Berg.[/caption]
Blote kuiten in het veen
Wollen sokken, lange onderbroek, zwarte jurk van stevig katoen en daaroverheen de ‘skelk’. Zo moet de traditionele kledij van de vrouw in het laagveen er toch uitzien? “Mei dizze temperatueren? Hâld op.”Feest op het terrein van It Damshûs betekent dat de museumvrijwilligers zich hullen in de dracht van weleer. Maar met weersvoorspellingen van dertig graden plus gaat dat niet op voor Leentje van den Berg. Nou ja, een beetje dan. “Ik ha fannemoarn de naaimasine foar it ljocht helle en myn skelk derûnder lein.” Het gebloemde werkschort naaide ze aan de achterkant dicht. Polootje eronder, lekker luchtig zo’n overgooier. De traditionele zwarte jurk en de lange onderbroek heeft ze in de kast laten hangen. Met de kuiten bloot de klompen in. “Ik ha fansels noch wol de swarte sokken oanlutsen. Dy hearre der no ien kear by.”
[caption id=”attachment_21442” align=”alignnone” width=”900”] Hellen Visser.[/caption]
Een echte Leipziger
Nu ze toch als begeleider van de ouderen op het museumterrein van It Damshûs rondloopt, kan Hellen Visser uit Luxwoude de verleiding niet weerstaan om eventjes op het orgel van het Houten Hemeltje te spelen.“Het is een echte Leipziger, meer dan honderd jaar oud. Hoor je die diepe tonen?” Liefkozend beroert ze de klavieren van het museumstuk. Visser heeft er zelf ooit een motortje voor de luchttoevoer in laten bouwen. Een paar jaar geleden heeft ze het orgel aan It Damshûs cadeau gedaan. “Na de dood van mijn eerste echtgenoot ben ik opnieuw getrouwd en dan heb je opeens een heleboel spullen dubbel. Er stond in het museumkerkje een oud trapharmonium met een lekke blaasbalg, dus ik dacht: hier vindt mijn orgel vast een mooie bestemming.”
Visser was jarenlang organist van de kerkgemeente Langezwaag-Lippenhuizen-Hemrik. Tegenwoordig speelt ze nog op de weeksluiting van Voltawerk. En zo nu en dan in het Houten Hemeltje als ze voor een plechtigheid wordt gevraagd. Het weerzien met de oude Leipziger blijft emotioneel. Onwillekeurig denkt ze dan terug aan het ziekbed van haar eerste man en hoe ze hem kon opvrolijken door te spelen. “Ach ja, zo sluit de cirkel dan weer.” Het houtwerk van het orgel ziet er wel wat schraal uit, valt op. Een wrijfbeurt met olie zou niet verkeerd zijn. Wie van het museum kan ze daarvoor vragen?
[caption id=”attachment_21443” align=”alignnone” width=”900”] Elly Hogeveen.[/caption]
Geen Gurbes, geen trekzakken
Elly Hoogeveen staat met zelfgemaakte jam op de markt tijdens het turfevenement. Maar het bestuurslid van It Damshûs vestigt graag even de aandacht op de nieuwe editie van dorpsfestival Skimerjûn eind september.Skimerjûn is toch al een paar jaar ter ziele? Klopt, beaamt Hoogeveen. “Bedenker Sikke Marinus vond het na negen afleveringen wel mooi geweest. Maar op verjaardagen hoorde je van de jonkies: toch jammer, het was altijd zo gezellig.” Dorpsgenoot Annet van der Meulen, 22 jaar, vroeg Hoogeveen om een revival van het festival bij het Damhûsbestuur aan te kaarten. Hoogeveen besefte wat dat betekende: “Als je iets nieuws inbrengt, zit je er ook aan vast.” Maar goed, geen ramp. Na haar vroegtijdige pensionering heeft ze de tijd en ze is toch een bezige bij. “Ik zie het ook als een mooie manier om een nieuwe lichting vrijwilligers op de been te krijgen.”
De revival van Skimerjûn wordt nu door drie generaties vrouwen op poten gezet. Twintiger Annet zoekt de artiesten uit, veertiger Anneke Nauta zorgt voor de aankleding van het festival en zestiger Hoogeveen is de regelaar op de achtergrond. Sinds februari zijn de drie al drukdoende met de organisatie. “We willen de sfeer van voorheen behouden, maar dan wel met een wat gedurfder programmering. Dus geen Gurbes of trekzakken.” Inmiddels hebben ze dertien eigenwijze acts geboekt, waaronder de band EHBO met een verrassingsoptreden. “We kijken wel of de line-up in de smaak valt. Als het aanslaat, doen we er volgend jaar een schepje bovenop. Zo hebben we onder andere De Sneue Vertoning op ons lijstje staan.”
