Rekenkamer: ‘Raad te laat en onvolledig geïnformeerd’
Nieuws Het Opsterlandse college van B & W schoot lang tekort in het beteugelen van financiële tekorten in de jeugdzorg, oordeelt de rekenkamercommissie. Gedegen analyses van cijfers en daarmee zicht op doelmatigheid en effectiviteit ontbraken. Bovendien is de gemeenteraad veel te laat en onvolledig geïnformeerd om haar controlerende taak te kunnen uitvoeren.Sinds de gemeenten verantwoordelijk zijn voor de jeugdzorg (2015) stapelen de miljoenentekorten zich op. Raadsleden klagen dat ze voor voldongen feiten worden gesteld en onvoldoende inzicht hebben in de oorzaken en de knoppen waarmee ze invloed kunnen uitoefenen. De rekenkamercommissie dook op verzoek van de raad in de gang van zaken van 2015 tot en met 2019.
De conclusies in het rapport zijn hard. Volgens de rekenkamer begrootte het college jaar op jaar de kosten voor jeugdzorg op basis van de uitkering van het Rijk, zonder zelf de behoefte aan jeugdzorg te onderzoeken. Een analyse van de werkelijk verleende zorg ontbrak en daardoor ontnam het college zichzelf en de raad de kans om hiervan te leren. Terwijl er sinds begin 2018 wel gedetailleerde informatie aanwezig was. “De tekorten waren kleiner geweest, als de cijfers eerder waren geanalyseerd”, aldus Tiny Ruiter, voorzitter van de rekenkamercommissie.
Tegelijkertijd probeerde het college via allerlei maatregelen de kosten wel te beheersen. Het opgerichte Sociaal Domein Fryslân (SDF) voerde begin 2018 voor de Friese gemeenten een nieuw inkoopsysteem in. In plaats van 30 procent lagere kosten te realiseren, zoals verwacht, stegen de kosten met 30 procent. Volgens de rekenkamer onder andere omdat zorgaanbieders in goed vertrouwen zelf de intensiteit van de zorg konden bepalen en financieel toezicht op de uitgaven ontbrak. Daardoor was er geen zicht op doelmatigheid en effectiviteit. De rekenkamer vindt dat SDF hiervoor echter geen blaam treft. Het zijn de gemeenten die zelf verantwoordelijk zijn voor de kostenbeheersing. Ruiter: “Gemeenten moeten niet alleen betalen, maar ook controleren. Daar zijn ze nu wel meer mee bezig, maar dat had eerder gekund.”
De rekenkamer is buitengewoon kritisch over de informatievoorziening richting gemeenteraad. De oplopende tekorten leidden niet tot extra rapportages. De raad kreeg alleen informatie op hoofdlijnen, zonder een afdoende analyse van de afwijkingen. De rekenkamer oordeelt dat de raad daarmee veel te laat en onvolledig is geïnformeerd en daardoor niet adequaat financieel kon bijsturen. Het rapport: ‘Dat schrijnt des te meer omdat het college deze informatie wel heeft.’ Voorzitter Ruiter is ook kritisch richting raadsleden. “De raad was vrij passief. Men mopperde, maar ging wel akkoord met de grote budgettaire gevolgen. De raad mag wel wat proactiever zijn.”
De rekenkamer adviseert de gemeenteraad om bij de begroting voortaan uit te gaan van gedetailleerde financiële informatie en ieder kwartaal een analyse van de werkelijke cijfers naast de verwachtingen te leggen. Zodat de verwachte kosten beter zijn te voorspellen. Bovendien moet de raad aandringen op een controle op de intensiteit van de behandelingen, zowel voor- als achteraf.
Alles overziende bestempelt de rekenkamer de manier waarop Opsterland met de jeugdzorg omgaat als zorgelijk. ‘Er zijn goede plannen om de problemen op te lossen. Het is echter gezien het verloop in de afgelopen jaren, niet gemakkelijk aanleiding voor vertrouwen te vinden’, aldus het rapport.
Lees ook: College herkent zich niet in conclusies rekenkamer Lees ook: Raadsleden schrikken van rapport rekenkamer
