Club van Sa!: Hynders sjen yn ‘e Mersken
Nieuws Thuis in de wc van Age en Marieke Okkema hangt een fraai boeket gedroogde bloemen. De hoofdprijs voor de eerste aangewezen hengst van Stal De Mersken op de hengstenkeuring van het Fries paardenstamboek in 2007. Het boeket herinnert ook aan een duur lesje zakendoen in de paardenwereld. “It is in boskje fan 60.000 euro.”“Nee, wol?”, klinkt het ongeloof door de kantine van Stal De Mersken. Voordat ze deze zaterdagmorgen een rondleiding krijgen door het dekstation en de stallen, hangen zo’n zeventig leden van de Club van Sa! aan de lippen van Marieke Okkema. Stal De Mersken begint in 2006 met het opfokken van hengsten en brengt meteen al het jaar erop de allereerste hengst naar de keuring in Leeuwarden. “Foar ús as nijkommers in spannend momint. Der dogge fjouwerhûndert hynsten oan mei, mar fjouwer wurde goedkard.” De keuring gaat over drie rondes. Nadat hun veulen ook de tweede ronde heeft doorstaan, meldt een koper zich met een bod van 70.000 euro. Wel hier en nu. Age en Marieke twijfelen, maar slaan het bod af. Erop vertrouwend dat ook de finaleronde gunstig verloopt. Dat gebeurt, de winnaars gaan met het prijsboeket op de foto. “Wy tochten: no is ús hynst noch mear wurdich. Mar nee. De keaper sei: ik hie sels mei de hynst op de foto stean wollen.” Uiteindelijk beuren ze slechts 10.000 euro voor hun eersteling.
Tsjalle
Een kostbaar leermoment, Marieke en Age hebben zich eroverheen gezet. Al hadden ze het kapitaal destijds goed kunnen gebruiken. Als gevolg van de kredietcrisis zakten de paardenprijzen dramatisch in. Met de eerste volwassen dekhengst van eigen stal in 2009 beginnen de zaken pas echt te lopen. Tsjalle rijgt niet alleen prijzen en kwalificaties aaneen, maar fokt ook nog eens buitengewoon goed. In zijn dertiende jaar krijgt Tsjalle zelfs nog een extra predicaat dat hem tot de beste dekhengst van het Fries paardenras bestempelt. Maar de Sa!-lezers zullen Tsjalle niet in levende lijve aantreffen. “Wy ha Tsjalle ferkocht oan in fokker yn Amearika.” Met pijn in het hart, maar het bod was simpelweg te hoog om af te slaan. Aan de andere kant van de oceaan zorgt Tsjalle nu voor de broodnodige spreiding van de bloedlijn. “Der hat er yntusken al twahûndert merries dekt.”De ene koning gaat, de andere komt. Thorben, de persoonlijke favoriet van Marieke, volgt Tsjalle op. Zelfde verhaal, ook Thorben zorgt inmiddels in Amerika voor gezonde nakomelingen. “Us wrâldstjer fan dit momint is Jehannes. Jim sille aanst wol merke dat er dat ek witte wol. Jehannes is in braaf hynder, mar mei de noadige sterallures. Kom, wy gean de stallen yn.”
Strenge selectie
De fokkerij van dekhengsten is de hoofdactiviteit van Stal De Mersken (SDM). Elk jaar lopen zestig tot zeventig nieuwe hengstenveulens rond: deels eigen fok, deels aangekocht. “En dan hopest dat der ien topper tusken sit.” Zijn de veulens tweeëneenhalf jaar oud dan komen ze voor de stamboekkeuring in aanmerking. Met vier jaar volgroeid gaat de dekhengst die de strenge SDM-selectie doorkomt pas geld opleveren. “Op dit stuit ha wy fiif hynders dy’t oan ús easken foldogge. Harren sperma giet de hiele wrâld oer.” De afgevallen hengsten en de merries – in de regel herbergt de stal er zo’n driehonderd stuks - worden klaargemaakt voor de keuring en vervolgens verhandeld.Roze cap en laarsjes
Het gros van de paarden gaat naar Amerika waar het Friese paard grote populariteit geniet vanwege het gezeglijk karakter in combinatie met het imposante uiterlijk. “De ferkeap giet mei fideo-opnames fia in tuskenpersoan.” Dochter Ela van negen jaar figureerde soms in zo’n filmpje om nog eens te onderstrepen hoe goedmoedig de Fries wel niet is. Liefst met roze cap en laarsjes op de hoge rug voor het perfecte plaatje, grinnikt Marieke. “Mar no’t Ela âlder wurdt, hat se der gjin nocht mear oan.” De handel blijft niet beperkt tot de Amerikaanse markt, onlangs ontving Stal De Mersken een delegatie van de bereden politie uit Qatar die tijdens het WK-voetbal tien Friezen gaat inzetten. Ze vertelt ook over een clubje vermogende ondernemers uit China: “Wylst ik myn ferhaal doch, lit ien fan de mânlju samar in dikke skeet. En efkes letter in oar ek. Heart dat no by de kultuer, frege ik de tolk nei ôfrin. Nee hear, sei er, dy mânlju wolle sa sjen litte wa’t de baas is.” Marieke kan er alleen maar om lachen; zakendoen in de paardenwereld, je leert steeds bij.Aandacht
Slalommend door de drie grote stallen komt het gezelschap uiteindelijk uit bij het dekstation en de boxen met de vijf prijshengsten, het hekwerk verchroomd om de aparte status te illustreren. Met een paar flinke trappen tegen de houten schotten geeft Jehannes aan dat de bezoekers bij hem moeten zijn. “Jehannes wol oandacht”, grijnst Marieke. Niet onterecht overigens, Jehannes heeft altijd wel zin om de dummy te bestijgen en daarbij is zijn spermaproductie fenomenaal. Van een enkele zaadlozing kunnen wel veertien merries worden bevrucht. In vergelijking doet Wybout, ook geen kleine jongen, het met zes bevruchtingen wat bescheidener. Baas boven baas, zo is het maar net. Hoog in de nok van de stal hangt het portret van voorvader Tsjalle.www.staldemersken.nl
