Voorbereidingen voor De Tocht in volle gang
Cultuur Over ruim twee weken gaat De Tocht los. Een busreis door het stroomgebied van het Koningsdiep met onderweg in zes dorpen een theatrale belevenis, onder andere in Nij Beets en Bakkeveen. In maximaal 45 minuten proeven van lokale geschiedenis.Het is de volgorde Jirnsum, Akkrum, Aldeboarn, Nij Beets, Beetsterzwaag, Bakkeveen, Allardsoog. Of omgekeerd, want de bussen kennen op 9, 10, 16 en 17 juni aan beide ‘uiteinden’ van De Tocht opstapplaatsen. De reis duurt een hele dag. Volgens een strak tijdschema presenteren de zes dorpen zich met een theatraal programma van 45 minuten, gebaseerd op de lokale historie. De helft van de 800 beschikbare kaarten is verkocht.
Eind 2016 benaderde Lenneke Büller, de bedenker van De Tocht, de dorpen met het idee. Sindsdien kwamen de vertegenwoordigers van de dorpen maandelijks bijeen. “De plannen waarden hieltyd konkreter”, zegt Leentje van den Berg. Zij vormt samen met Jan Frieswijk en Ittsje Wolthers de ‘Tochtcommissie’ van Nij Beets. Zij vertaalden het basisidee voor hun dorp in Opstand in de Turf.
[caption id=”attachment_20339” align=”alignnone” width=”900”] De acteurs dompelen het buspubliek onder in de historie.[/caption]
‘Beleving’ is het sleutelwoord voor het gebeuren in Nij Beets. Theatermaker Folkert Wesseling wil het buspubliek vooral laten beleven hoe het was om als veenarbeider in de turf te moeten werken. “Sy moatte it rûke, hearre, sjen, priuwe.” Alle ingrediënten om het publiek onder te dompelen in de tijd van de vervening zijn op het terrein van openluchtmuseum It Damshûs aanwezig. Een nagebouwd dorp, een scheepswerf met helling voor de bouw en reparatie van de turfbokken. En het landschappelijk gedeelte kent een moeras met een petgat waar nog daadwerkelijk turf wordt gemaakt. Gereedschap staat in de schuur; kleding, petten en klompen zijn volop aanwezig. De locatie is perfect om het publiek op interactieve wijze het leven en werk van de veenarbeiders te laten beleven. De erbarmelijke omstandigheden, de uitbuiting door de veenbazen, de gedwongen winkelnering, het drankmisbruik en de uiteindelijke opstand.
De commissie uit Nij Beets was het snel eens over het thema van hun historische voorstelling. En wie konden ze dan beter vragen dan oud-dorpsgenoot Folkert. “Ik ha de earste sân jier fan myn libben hjir wenne. Us heit en mem wiene altyd aktyf dwaande mei It Damshûs en sels ha ik ek gauris meidien mei de Boartersdei. Dit is in twadde thús foar my.” Het verhaal is al geschreven door de historie, voor Folkert is het de uitdaging om er een vorm aan te geven die de bezoekers niet snel zullen vergeten.
Toen de plannen concreet waren, moesten er voldoende spelers komen om alles te realiseren. Leentje van den Berg: “Wy moasten de minsken wol even freegje, mar eins wie dat samar klear. It Damshûs libbet o sa yn it doarp en der binne in soad minsken dy’t alris feanarbeider, appèlmaster as feanbaas spile ha. Wy hiene samar een ploechje fan dik 15 spilers byelkoar. Jong en âld, alles docht mei.” De jongste speler is Justin (10 jaar). In Nij Beets zijn ze er wel bijna klaar voor.
Oerlibje in Bakkeveen
Vrijdagmiddag werd in de vaart van Bakkeveen de Griene Weach officieel onthuld. Het kunstwerk, een vier meter hoog metalen frame in de vorm van een golf, is bevestigd op een groot ponton en drijft in de vaart. Volgehangen met plastic afval, symbool voor de plastic soep die onze oceanen bedreigt. De leerlingen van beide scholen speelden een belangrijke rol bij het inzamelen van het plastic. Het kunstwerk, ontwikkeld door de plaatselijke kunstenaars Alie Popkema, Aaltje van der Heide, Michel Pot en Michel Bouma moet worden gezien als een symbool van hoop. Aan de voet van de golf worden groenten geplant, die in de loop van de komende maanden het plastic moeten overwoekeren. Het project, een initiatief van Vincent Veldhoen, hangt samen met ‘De Doarpstún’ een ander Bakkeveens initiatief voor verbetering van het groenbeheer voor mens, dier en plant. Groendocent Geert Louwes, voormalig hovenier en theaterman in hart en nieren, is daar nauw bij betrokken.“As der yn Bakkefean wat gebeure moat mei grien as mei toaniel, dan witte se my wol te finen. Foar oare saken hoege se my ek net te freegjen.” Toen Lenneke Büller het idee van De Tocht opperde was zij heel duidelijk: het Koningsdiep vindt zijn oorsprong bij Bakkeveen, dus zonder een bijdrage van dit dorp kan het project niet doorgaan. Geert kon zijn beide passies prachtig combineren voor De Tocht.
Het toeval wilde dat theaterprofessional Marit Bamboe, die in Bakkeveen had geregisseerd, graag het openluchtspel Oerlibje in Bakkeveen wilde spelen. De locatie bij Dúndelle past precies bij dat stuk: een duingebied naast het zwembad. Het is een absurdistische voorstelling over de samenleving van Banevka (Bakkeveen): vijf verschillende mienskippen die strijd met elkaar leveren. Oerlibje is een productie van Jeugdtheater Bakkeveen, Toanielselskip Nij Bigjin en het Radiusproject van Allardsoog. De voorstellingen zijn van 23 juni tot en met 7 juli.
Enkele personages uit het openluchtspel spelen een rol in het programma dat de deelnemers van De Tocht bij de Griene Weach krijgen voorgeschoteld. Moest je vroeger in Bakkeveen voortdurend op je hoede zijn voor soldaten van de Bisschop van Utrecht of voor struikrovers en klaplopers, tegenwoordig zorgen de Bakkeveensters goed voor vreemdelingen. Begeleid door een paar ‘fredefeinten’ rijdt de bus van Allardsoog naar Bakkeveen, waar Boargemaster Snie van Haadsted Banevka in haar blingbling-jeep de gasten ontvangt, terwijl bij de Griene Weach een groep arme sloebers in bruine en grauwwitte kleding aan het werk is met de voorbereiding van de proeverij. Net als in Nij Beets worden ook in Bakkeveen alle zintuigen geprikkeld.
detocht.frl
