Twee schooldirecteuren nemen afscheid

GORREDIJK/BAKKEVEEN Deze week nemen ze afscheid van het onderwijs. Tseard Kuperus (64) gaat met pensioen. Pieter Nauta (59) last een jaar rust in. Twee schooldirecteuren die jarenlang leiding gaven in het Opsterlandse christelijk basisonderwijs. Een gesprek over ontwikkelingen in het bijzonder onderwijs en de noodzakelijke bestuurlijke fusie tussen scholen. “De gearwurking wie te frijbliuwend, dit hie earder wêze moatten.”

In de directiekamer op pcbs De Librije in Gorredijk wijst niets op het vertrek van de directeur. Toch is het aan het einde van de week zover. Voor de buitenstaander misschien een gek moment in het schooljaar, Tseard Kuperus heeft er een goede verklaring voor. “Myn opfolger kin sa de besluten nimme oer it nije skoaljier. Ik wol net oer myn grêf hinne regearje.” Ook Pieter Nauta is druk met de overdracht van de leiding van cbs Betrouwen in Bakkeveen. “In hiele bulte papierwurk, it heart derby, mar myn hobby is it net.” 

Ze hadden al eerder plannen voor een afscheid, maar de bestuurlijke fusie van de  christelijke basisscholen binnen scholenkoepel VCSO (Verenigde Christelijke Scholen Opsterland) hield hen iets langer op hun post. Jarenlang werkten de christelijke basisscholen als zelfstandige scholen wel samen in een verenigingsverband, maar bestuurlijk waren het zelfstandige scholen.

Jarenlang discussie

Een bestuurlijke fusie hing al veel langer in de lucht. Pieter Nauta: “De lytse skoallen woenen tsien jier werom al wol fusearje, sy hiene it doe al dreech om skoalbestjoeren te finen.” Meerdere onderzoeken en discussies volgden, maar de scholen werden het onderling niet eens. “It hat in soad enerzjy koste”, aldus Tseard Kuperus. “Wy ha ek it risiko ûnderskat dat skoallen frij maklik útstappe koenen.” 

En dat gebeurde. Van de tien christelijke Opsterlandse basisscholen zijn er nog vijf over: in Gorredijk, Ureterp, Frieschepalen, Nij Beets en Bakkeveen. In Tijnje, Beetsterzwaag en Wijnjewoude zijn de openbare en christelijke basisscholen samengegaan onder openbaar bestuur. De scholen in Siegerswoude en Hemrik verdwenen. 

Krimp

Het tekent de veranderingen in het basisonderwijs, onder andere als gevolg van het krimpend aantal leerlingen. “Seker yn de lytsere doarpen kin it dan dreech wurde twa skoallen oerein te hâlden. It is belangryk dat der yn elts gefal ien skoalle oerbliuwt”, stelt Nauta, die ook met een kritische vinger naar de gemeentepolitiek wijst. “Opsterlân stimulearret troch gjin huzen te bouwen dat lytse doarpen krimpe. Ik sjoch it ek yn Bakkefean dat in groeikern is, mar wêr ’t de nije huzen noch hieltyd net boud wurde. Dêr fernimme skoallen de gefolgen fan.”

Maar het christelijk onderwijs heeft ook te maken met een veranderende samenleving, waarin de scholen moeten meebewegen. Kuperus geeft aan dat inmiddels meer dan de helft van het aantal leerlingen op De Librije geen christelijke achtergrond heeft. “De drang fanút de famylje om te kiezen foar in kristlike skoalle is folle minder as yn it ferline. Alders meitsje no in bewuste keuze. Ik sjoch op De Gordyk dat âlders op meardere skoallen sjogge en dan kieze.” 

Pieter Nauta heeft geen moeite met deze ontwikkeling. Waar in het verleden in dorpen de openbare en christelijke scholen tegenover elkaar stonden, staan ze nu meer naast elkaar. 

Uitgangspunten

Ouders baseren hun keuze voor een christelijke school in de praktijk op kwaliteit, op sfeer en ook nog steeds op uitgangspunten. Kuperus: “Wy brûke bygelyks bewust gjin Cito-toetsen omdat wy fine dat bern dan in nûmer wurde. Wy wolle nei de bern sjen, net nei de sifers. Der is ferskil tusken bern en dêr moatte je respekt foar ha. Dat heart foar my wol by in kristlike fisy.” 

Hetzelfde geldt voor de bijbellessen; verhalen die de scholen tegenwoordig ook zien als lessen burgerschap. Nauta: “Us minsken fertelle dy ferhalen omdat se it belangryk fine dy ferhalen út te dragen. Der sit wol wat achter. Dat minsken thús feroarje, sjochst op skoallen werom, it smyt ek hiele moaie gesprekken op.”

In veertig jaar onderwijs zagen Kuperus en Nauta veel veranderen. Ze noemen de ruime mogelijkheden die ICT in onderwijsmethodes hebben gegeven. Veel lessen beginnen tegenwoordig met een introductiefilmpje, terwijl het vroeger veel meer luisteren was. 

Kuperus pleit wel voor blijvende aandacht voor praktijkkinderen, hij heeft een hekel aan de begrippen hoger en lager onderwijs. “At je it oer praktysk en teoretysk ûnderwiis ha, dan blykt dêr folle mear wurdearring út.” Het is volgens Nauta een onderscheid dat individuele scholen goed kunnen maken, maar dat zeker door de onderwijsinspectie niet altijd wordt gewaardeerd. Nauta: “It sit net yn harren algoritme. Wy ha in grienmank fan bern op skoalle en dêr moatte wy yn it ûnderwiis foar striden bliuwe.”

Zowel Kuperus als Nauta zijn geboren in een ondernemersgezin, dat nemen ze in hun werk mee. “De skoalle fielt somtiden as in eigen bedriuw”, stelt Kuperus. “Je binne altyd mei de processen en de minsken dwaande. Soargje dat se gjin lêst ha fan alle omballingen en dat se harren tiid oan ûnderwiis jaan kinne.” Nauta knikt instemmend. “It gefoel dat alles lekker rint, is sa moai.”