Thema (voor)lezen: schoolschrijver Tialda Hoogeveen
Nieuws Kinderboekenauteur Tialda Hoogeveen las als kind alles wat los en vast zat en ook schrijven deed ze altijd al. Inmiddels heeft ze een tiental kinderboeken op haar naam staan en publiceert ze verhalen. Lezen doet iets met kinderen, merkt Tialda. “Een verhaal kan woorden geven aan wat een kind meemaakt.”Tialda’s liefde voor boeken is een erfenis uit haar jeugd. “Mijn ouders en grootouders lazen veel, thuis lag altijd wel ergens een boek of krant. Ik kan me het ‘Zwarte Beertje’-logo van de Bruna-pockets nog zó voor de geest halen. Ik kreeg daardoor de boodschap mee dat lezen leuk is. Zelf kon ik helemaal opgaan in de wereld van een boek.”
‘Thuis’ is Haskerdijken, onder de rook van Heerenveen, waar Tialda tot haar zevende woonde. Tegen die tijd hadden zij en haar zus alle kinderboeken uit de bibliotheek in Akkrum zo ongeveer verslonden. Schrijven deed Tialda ook al: dagboeken, brieven naar vriendinnen, verhaaltjes. “Samen met mijn jongere zus knutselde ik boekjes; we plakten plaatjes uit reclamefolders in en maakten er een kaft omheen. Het ging om meer dan alleen tekst, ook beeld was belangrijk. Ik vond het heel jammer dat in de boeken voor tien-, elfjarigen geen plaatjes meer stonden. Beeld vertelt een verhaal apart. Kijk maar naar een strip als Jan, Jans en de kinderen: de dieren hebben een compleet eigen beleefwereld. Gelukkig zie je dat illustraties tegenwoordig weer belangrijker worden. Ik lees nu Lampje, het schrijfdebuut van illustrator Annet Schaap. Zij ondersteunt het verhaal met prachtig beeld dat enorm sfeerversterkend is.”
Waarom ben je voor kinderen gaan schrijven? “Omdat het bij mij past. Tijdens het schrijven grijp ik altijd terug naar het gevoel dat ik zelf als kind had. Als jong meisje had ik een rijke fantasie. Tegen de katten zei ik: als je me verstaat, moet je met je ogen knipperen. Ik was ervan overtuigd dat ze me begrepen. Die fantasie ben ik niet kwijtgeraakt. Er is al zoveel werkelijkheid – hoe heerlijk is het niet om als tegenhanger daarvan iets te mogen verzinnen? Ik heb in de afgelopen jaren veel non-fictie kinderboeken over de natuur geschreven, maar leg de focus nu meer op verhalen. Momenteel werk ik aan een boek over een poesje dat op school leert een goede huiskat te worden. Voor mij is het heel logisch dat poezen een soort geheim leven hebben waar wij niks van weten. Ik hou erg van de humor in kinderboeken en heb zelf ook een speelsheid in me, iets beweeglijks. Als ik een stoeprandje zie, spring ik erop; een boomstam is er om overheen te lopen. Mij zie je niet snel op hoge hakken.”
Wat kan lezen voor kinderen betekenen? “Lezen vergroot hun wereld. Tegelijkertijd kan een verhaal woorden geven aan wat een kind zelf meemaakt. Een kind dat angstig is, vindt herkenning en steun in een verhaal over een dier dat ook bang is en dat toch een manier vindt om die angst te overwinnen. Zo’n kind weet dan: hé, ik ben niet de enige, en ik kan ermee leren omgaan. In boeken komen alle emoties voorbij, alle oerthema’s waar je mee kunt worstelen. In kinderboeken worden ze verwoord op een manier die kinderen aanspreekt.”
Boeken prikkelen ook de fantasie en creativiteit van kinderen. “Jazeker! En creativiteit is niet alleen scheppend bezig zijn, maar gaat ook over je probleemoplossende vermogen. Het buiten de lijntjes kunnen denken. Dat zijn vaardigheden waar je later plezier van hebt, of je nu een Bed & Breakfast runt of bankdirecteur bent. Met mijn natuurboeken wil ik kinderen het buitenleven laten ontdekken. Gewoon in hun eigen achtertuin. Buiten zijn er hobbels en boomwortels en het regent. Er kriebelt een keer een spin over je wang. Een mooie en leerzame parallel met het echte leven, dat ook niet ‘vlak’ is.”
Jij bent Schoolschrijver op school Loevestein. Wat ga je doen? “Ik wil kinderen enthousiast maken voor tekst en taal. Elke les begin ik met voorlezen – een gedicht of een stuk van een verhaal – en vervolgens geef ik schrijfopdrachtjes rond thema’s en doen we taalspelletjes. Daarbij mag alles en is niks fout. Ook let ik niet op grammatica of spelling. Dat geeft vertrouwen; iedereen mag zijn wie hij is in al zijn veelkleurigheid. Waar het om gaat is het leesplezier en plezier met taal en verhaal. Als kinderen dat plezier ervaren, worden ze taalsterk en stijgt hun leesvaardigheid. Ik geef trouwens tweetalig les. Voor veel kinderen hier is Fries hun moedertaal, het ligt het dichtst bij hun gevoel. Het is belangrijk dat ze zich er in woord en geschrift goed in kunnen uitdrukken.”
Waarom is het traject van De Schoolschrijver zo nodig? “Eén op de tien Nederlandse kinderen heeft een taalachterstand en loopt het risico om als laaggeletterde de maatschappij en de arbeidsmarkt te betreden. Ook verlaat 70 procent van de basisschoolkinderen de school met een schrijfachterstand van twee jaar. Pittige cijfers. Taalonderwijs is dus belangrijk. Kinderen die meer lezen, zijn beter in taal en scoren hoger op de Cito-eindtoets. Begrijpend kunnen lezen en goed kunnen schrijven zijn heel belangrijke vaardigheden bij alles wat je wilt doen of worden in je leven.”
Hoe kunnen ouders kinderen stimuleren om meer te lezen? “Geef zelf het goede voorbeeld. Lees je kinderen voor en neem ze mee naar de bibliotheek. Laat ze zien dat er een enorme rijkdom is aan leesvoer, en dat mogen ook gerust luisterboeken of strips zijn. Of je nou Asterix of iets van Thea Beckman leest, het gaat erom dat je succeservaringen met lezen krijgt zodat je later ook met plezier een boek pakt.” tialdahoogeveen.nl
