Wietze Kooistra (CDA) beleefde prachtige jaren als wethouder
Nieuws Hij vergelijkt politiek met schaatsen, zijn grote hobby. Soms maken onderstromen het ijs dun zonder dat je het doorhebt. Zoals na de laatste raadsverkiezingen. Het hoort bij de politiek, vindt Wietze Kooistra (63). De CDA’er sloot maandag een periode af waarin hij twaalf jaar wethouder van Opsterland was. “Ik ha it mei genoegen dien en net in dei mist.”Even een slaapkamergeheimpje. Wietze Kooistra luistert ’s ochtends direct na het wakker worden, zo rond een uur of zes, via een oortje naar het nieuws van NOS, BBC en CNN. Een avondje vrij kan voor hem zomaar bestaan uit een hele avond CNN kijken. Nieuws en politiek, het staat al jaren centraal in zijn leven. “Wêrom ik sa fan polityk genietsje? Oare minsken hâlde bygelyks fan muzyk, it is mar krekt wat jo leit. It proses is sa moai. Hoe komme jo ergens út. Wat der yn de ried gebeurt is mar in diel fan it proses. It proses is somtiden noch moaier as it risseltaat.” Kooistra was in zijn jonge jaren een fanatiek voetballer. Maar een uitbundige Wietze op kampioensfeestjes zagen zijn ploeggenoten niet. “De wedstriden nei it kampioenskip ta fûn ik folle moaier.”
Tin iis
Al vanaf begin jaren negentig is hij betrokken bij de Opsterlandse gemeentepolitiek. Eerst als raadslid en fractievoorzitter, de laatste twaalf jaar als wethouder. Dat laatste stopte afgelopen maandag. Zijn CDA was niet meer welkom in het nieuwe college. Kooistra vergelijkt politiek met schaatsen. “It iis kin tin wêze. Somtiden nimme jo bewust dat risiko. Op oare momenten is der in ûnderstream dy’t it iis tin makket sûnder dat jo dat yn de gaten ha. It heart der allegearre by.”Zo ziet hij ook de nieuwe Opsterlandse politieke werkelijkheid. Kooistra wil er niet te veel over kwijt. Hij ziet het interview vooral als afsluiting van twaalf jaar wethouderschap. Maar we kunnen er niet omheen om het er toch even over te hebben. Zijn conclusie is helder: er is inhoudelijk niet met het CDA gesproken. “Us gedachtegoed die der blykber net ta. Ferrassings binne altyd mooglik, dat sjogge jo mar wer.” Dat hij via een telefoontje de melding kreeg dat men het CDA niet nodig had, schuurt wel. Dat had na zoveel jaar prettig samenwerken wel iets persoonlijker gekund. “Ik bin net frustreard. Mar at men net mei it CDA fierder woe, hiene sy dat ek gewoan sizze kind. No is der in hiel ferhaal by helle, dat wy te konservatyf binne, oer it funksjonearen fan de fraksje.” Het gedwongen vertrek ervaart hij anders dan de commotie over de integriteitsaffaire rond voormalig raadslid Sikke Marinus van Opsterlands Belang. Als raadslid had hij gelobbyd voor een pilot voor het bedrijf van zijn vrouw, Kooistra stemde als wethouder in met die pilot. “Doe waard der ek twivele oan myn integriteit. Dat hat sear dien.”
In het raadsdebat dat op de laatste raadsverkiezingen volgde, trok Kooistra fel van leer. Tot schrik van menigeen. Mensen die de raad langer volgen, zagen het oude raadslid Kooistra terug. Op het oog uit de losse pols en emotioneel. Maar in de praktijk goed voorbereid met een vaste koers in het hoofd. “De measten koenen my net yn dy rol. De lêste jierren binne we dat yn de Opsterlânske ried ek wat minder wend. Doe’t ik yn de jierren njoggentich as riedslid begûn gie it der folle faker wyld omwei.” Kooistra vindt dat er nu wel genoeg over is gezegd.
[caption id=”attachment_20719” align=”alignnone” width=”900”] Media Ukkie Dagen (2015) in de Toverbal Gorredijk. Wietze Kooistra leest voor uit Tomke.[/caption]
Sociaal
Liever praat hij over de afgelopen twaalf jaar wethouderschap. Een periode waarvoor hij al veel lof kreeg toegezwaaid. Dat zal bij zijn officiële vertrek op 28 juni niet veel anders zijn. Wietze Kooistra is de wethouder die de invoering van de Wmo en de decentralisatie van de zorgtaken onder zijn hoede kreeg. In tegenstelling tot andere gemeenten gebeurde dat in Opsterland redelijk probleemloos. Binnen de gemeente en de raad, maar ook vanuit andere gemeenten is er veel respect voor hoe Opsterland dat voor elkaar kreeg.Binnen het sociaal domein voelt Kooistra zich als een vis in het water. De zorg voor de zwakkeren in de samenleving past bij hem. “It sit ek yn it DNA fan it CDA.” Meer dan dertig jaar was hij actief in het voortgezet onderwijs. De laatste jaren voor hij wethouder werd als teamleider op het Bornego College in Heerenveen. “Ik hie dêr de soarch foar bern dy’t it minder maklik hiene. In goede learskoalle, do krijst direkt feedback op dyn optreden. Mar do wolst net witte wat foar problemen der yn guon húshâldingen spylje.”
Dat is voor Kooistra altijd een leidraad gebleven. “Der wurdt in soad oer jild praat, mar alles wat wy dogge hat gefolgen foar wat der achter in foardoar gebeurt. Dat moatte wy ús altyd foar eagen hâlde.” Het sociaal domein; Kooistra vindt het een mooie, mar ook heel moeilijke materie. Toen hij zich er meer in ging verdiepen, schrok hij regelmatig. Onder andere van de geldstromen die er in de zorg omgaan. “Dat binne enoarme, faak ûngrypbere bedragen en jildstreamen. Ik ha lang socht nei de opbou fan it bedrach dat Opsterlân nei de desinstralisaasje út De Haach foar de soarchtaken krijt. Der is net ien dy’t it sizze kin, ek de heechste deskundigen net. We krije in melding fan wat wy krije en dat is it. Dat bliuwt frjemd.”
De integrale aanpak van alle onderdelen is volgens Kooistra het succes van de Opsterlandse aanpak. Hij haalt er veel voldoening uit. “Wy ha ynset op de persoanen dy’t yn de problemen komme. Wy wolle in goed byld ha fan wat der echt oan de hân is. Pas dan kinne jo de goede dingen dwaan. Der hinget safolle mei elkoar samen. De bûtenwrâld jout ús komplimenten omdat wy deryn slagge binne de ferkokering tusken ôfdielingen fuort te heljen.” Opsterland zette bovendien extra in op preventie. In de hoop daar later bij de beperking van zorgkosten de vruchten van te plukken. “Dat is net altyd op koarte termyn. It effekt fan de ynset op minder roken sjogge wy miskyn pas oer tsientallen jierren.”
[caption id=”attachment_20720” align=”alignnone” width=”900”] Start project Samenzorg voor mantelzorgers (oktober 2017).[/caption]
Hele kolom
Via functies bij de verenigingen van Friese en van Nederlandse gemeenten bouwde Kooistra als wethouder een groot netwerk op. Hij had zicht op de hele zorgkolom van landelijk tot lokaal. “Ik wist ek hoe’t it achter de foardoar útpakte.” Hij stak de afgelopen jaren nooit onder stoelen of banken dat er volop weeffouten in de decentralisatie van de zorgtaken van overheid naar gemeenten zitten. “Der binne troch De Haach op foarhân besúnigings ynboekt, dat hie net moatten.” Bovendien werd er gekort op het budget voor de jeugdzorg, er waren immers minder kinderen. “Dy gedachte kloppet net. De fraach nei jeugdsoarch is mei 11 prosint tanaam.” Kooistra begrijpt dat ook wel. Mensen zien kinderen als hun grootste bezit. “En dan sykje jo sneller om hulp.”Waar de gemeenten echter tegenaan lopen is het feit dat zij wel de rekening krijgen, maar slechts beperkt invloed kunnen uitoefenen op de kosten. Veel jeugdzorg wordt ingeschakeld door de huisarts en de ouders. Via een succesvolle proef met praktijkondersteuners bij de huisartsen oefent Opsterland wel invloed uit, maar de uitgaven blijven onvoorspelbaar. Veel gemeenten, vooral de steden, lopen nu tegen enorme tekorten op jeugdzorg aan. Dat wordt versterkt door trage administratieve processen. “By de desintralisaasje is earst mei foarskotten wurke. Der komme no noch rekkens binnen oer 2016.” Ook het woonplaatsbeginsel en de privacywetgeving bezorgen de gemeenten hoofdbrekens. “Wy moatte somtiden betelje foar minsken dy’t wy hielendal net kenne. Of foar in bern dat oan de oare kant fan it lân yn behanneling is, mar omdat mem hjir wennet krije wy de rekken.”
Controle
Het zijn weeffouten die het volgens Kooistra extra ingewikkeld maken om de zorgkosten in de hand te houden. De decentralisatie, de transitie van taken van rijk naar gemeente, is geweest. “Der binne yn Opsterlân gjin minsken tusken wâl en skip bedarre, dêr bin ik grutsk op.” Nu is het tijd voor de transformatie, het efficiënter organiseren. “Dan moat it gemeenten wol mooglik makke wurde om de fraach en it jild byelkoar te bringen.” Dat is volgens Kooistra lastig als er zoveel zaken zijn waar je zelf geen invloed op hebt. Dankzij ingrepen vanuit Den Haag over de inzet van alfahulpen en de eigen bijdrage van Wmo-cliënten is Opsterland volgend jaar bijvoorbeeld een miljoen euro extra kwijt, zo bleek vorige week. Kooistra vindt het jammer hij na de transitie de transformatie niet meer ter hand mag nemen. “Dêr hie ik my noch wol in skoft mei fermeitsje kinnen.” In zijn ogen moet een groot deel van de oplossing uit Den Haag komen, te veel gemeenten komen nu in moeilijkheden. “Dy problemen wurde allinnich mar grutter.”Bezuinigen en kosten controleren binnen het sociaal domein wordt de komende jaren belangrijk. “Yn Opsterlân ha wy altyd sein dat de problemen yn it sosjaal domein binnen it sosjaal domein oplost wurde moatte. Der stie in hikke omhinne. Mar der is noait sein dat der gjin besunigings mooglik binne.” Het verslag dat Jan Arendz maakte over de coalitieonderhandelingen geeft een ander beeld. Op zijn minst wordt de suggestie gewekt dat ambtenaren doken voor moeilijke vragen naar mogelijke bezuinigingen. Kooistra wil er niet op reageren. Hij heeft dat verslag niet gelezen.
[caption id=”attachment_20721” align=”alignnone” width=”860”] Opening kruispunt Sparjeburd Hemrik (mei 2017).[/caption]
