Dorpsdominee van alle Tynsters
Tijnje “Sjoch, dêr fytst ús dominee”, hoorde een vriendin uit een rood nest laatst haar oude moeder voor het raam zeggen. Op het gezicht van predikant Dieuwke van der Leij verschijnt een brede glimlach als ze het voorval aanhaalt. “Let wel: ús dominee, niet de dominee. Daar word ik helemaal blij van.”In mei gaat voorganger Dieuwke van der Leij van de Protestantse Gemeente Tijnje-Terwispel met emeritaat. Ze kijkt ernaar uit. “Ik heb zelfs geen preek meer aangenomen. Ik ga de zomer gebruiken om mezelf te hervinden.” Dat klinkt misschien wat zwaarmoedig, maar zo zit ze nu eenmaal in elkaar. Hoewel voorganger in hart en ziel, heeft ze altijd geworsteld met de invulling van haar roeping. Vooral de voorbereiding van de preek vindt ze iedere week opnieuw een beproeving. “Met de preek houd je de gemeente een spiegel voor, je staat als predikant tussen God en de mensen in. Het is jouw taak om te zeggen: geloven is niet louter halleluja, jullie moeten ook iets doen. Maar houd je jezelf de spiegel voor, dan weet je: ik ben geen haar beter dan anderen. Dat vind ik het moeilijke aan het predikantschap: je bent net als iedereen, en toch ook weer niet.”
De ogen van de Ander
Liever dan richting geven vanaf de kansel zoekt Van der Leij daarom mensen op. “Als Dieuwke, zonder het predicaat.” Zo gaat ze in Tijnje langs bij de zieken en de ouderen in het dorp, gelovig of niet. Ze komt met bloemetjes voor het goede doel aan de deur en ze spreekt soms op 4 mei tijdens de Dodenherdenking. “Ik probeer dicht bij de mensen te staan, als een soort dorpsdominee van iedereen. Dan moet je de straat op, want in de kerk ontmoet je vooral gelovige ouderen, jongeren zie je er bijna niet.“Veel gelovige mensen zijn volgens de dominee bang, ze twijfelen of ze het uiteindelijk wel goed doen. “Dat vind ik moeilijk om te begrijpen, God is immers liefde. Ja maar, we zijn allemaal zondige mensen, zeggen ze dan. Tja, dat is zo. Maar wat kun je als mens meer doen dan je naaste liefhebben als jezelf? De filosoof Levinas heeft dat treffend onder woorden gebracht: ‘Je kunt God leren kennen in de ogen van de ander’. Op voet van gelijkheid, de onderliggende vraag daarbij luidt: durf je jezelf zo open te stellen? De uitspraak van Levinas houd ik aan als leidraad in het leven: je hoeft niet bang te zijn, heb ik ervan geleerd. Het heeft me geholpen om hier in Tijnje mijn draai te vinden.”
Rood versus kerks
In het Tijnje van nog niet zo lang geleden beleed je óf het evangelie van Jezus, óf dat van Domela. Christen of communist, daar zat geen ruimte tussen. Die dorpsgeschiedenis kende Dieuwke van der Leij niet toen ze vier jaar geleden werd beroepen door de Protestantse Gemeente Tijnje-Terwispel. De nieuwbakken dominee wist eigenlijk zo goed als niets van Tijnje, maar daar kwam snel verandering in. “Vlak voor mijn bevestiging werd in de kerk het theater- en muziekspektakel ‘Troch de buorren’ opgevoerd, dat Bouke Oldenhof schreef bij het 110-jarig bestaan van fanfare De Bazuin. Rood versus kerks, het ging er extreem aan toe. Maar zo was het wel, kreeg ik ook van medetoeschouwers om mij heen te horen. Een betere introductie kan je je niet voorstellen, ik was meteen bij.”Heilig vuur
Hoe fascinerend ze de voorstelling en de dorpsgeschiedenis ook vond, de tegenstelling blijft haar vreemd. “Zo zit ik gewoon niet in elkaar. Tijnje overigens ook niet meer, met de generaties sterven de oude sentimenten uit. Hoewel je nog wel merkt dat sommigen moeite hebben om voet over de drempel van de kerk te zetten. Vanzelfsprekend mag iedereen kiezen er niet bij te horen, maar dan moet je wel wat van de achtergrond weten. Dus als kinderen niet meer in de kerk komen dan moet de kerk naar de kinderen toe om de kennis door te geven, heb ik bedacht. Gelukkig stond de school open voor het idee. Vanuit de kerk komt kinderwerker Nynke Stallinga nu langs om de Bijbelverhalen te vertellen, ook aan de kinderen van niet-kerkelijke ouders.”De scheidende dorpsdominee hangt het Opstandingsgeloof aan, in haar beleving vraagt de wereld van nu om een actieve vorm van geloven. “Er wachten ons betere tijden, maar dan moeten we elkaar in de ogen durven zien en schouder aan schouder optrekken. Wat dat betreft kunnen we wel wat van de socialistische strijdvaardigheid van vroeger gebruiken. Echt heilig vuur dat niet ten koste van anderen gaat.”
