‘In sûn lichem is mear as net siik wêze’
Nieuws Elkenien docht mei yn Opsterlân, iedereen doet mee. Wethouder Libbe de Vries aarzelt niet om het iedere keer weer te benadrukken. En dus wil de gemeente Opsterland iedereen in staat stellen om zo lang mogelijk zelfstandig mee te doen aan de mienskip. Dat is de kern achter de Preventie Agenda. “Fitale doarpen spylje dêr in wichtige rol yn.”De meest ideale situatie? Dat vindt wethouder Libbe de Vries niet zo moeilijk te benoemen: een leefwereld creëren waarin mensen niet in de problemen komen. “Mar ik wit ek dat wy safier noait komme sille.” En dus komt het erop aan om signalen die erop wijzen dat het niet zo goed gaat met iemand, zo vroeg mogelijk op te pikken. Om erger te voorkomen. Dat mensen met problematische schulden bijvoorbeeld vroegtijdig geholpen worden, zodat de rest van het gezin er niet onder gaat lijden. “Want dat kin hiele earnstige gefolgen ha. Je moatte probearje dat it iene probleem it oare probleem net oanhellet. Want sa giet it faak wol.” En dat geldt niet alleen voor schulden, maar bijvoorbeeld ook voor overgewicht, gebrek aan beweging, drugsgebruik, huiselijk geweld, eenzaamheid, laaggeletterdheid, alcoholisme en tal van andere problemen waar een mens tegenaan kan lopen. De Vries: “Meidwaan freget net allinnich om in sûn lichem, mar ek dat minsken selsstannich funksjonearje kinne. In sûn libben is mear as net siik wêze.”
Positieve gezondheid
De Opsterlandse Preventie Agenda gaat uit van de theorie van positieve gezondheid. De Vries illustreert dat met twee praktijkvoorbeelden. Wanneer mensen eenzaam zijn, kun je voor hen een zorgplan opstellen. “Mar je kinne ek sjen wat minsken noch kinne en sjen hoe’t dizze minsken yn harren sosjale omgeving aktiever wurde kinne.” En misschien nog wel het eenvoudigste voorbeeld: iemand met een hoge bloeddruk kun je een medicijn voorschrijven of stimuleren meer te gaan wandelen. “De projekten yn Bakkefean litte sjen dat dit lêste wurket.” Volgens de wethouder is het vooral zaak om mensen uit te dagen en te verleiden. Dat werkt beter dan verbieden. Hij refereert aan het verstrekken van fruit in de sportkantines. “Bern gripe dan minder faak nei in pûdsje sjips. Minsken moatte leare inisjatyf te nimmen.”Moeilijk meetbaar
Het nut van preventie zal niemand bestrijden. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Aan de andere kant is het effect van preventie moeilijk te meten. De Vries: “At minsken net iensum binne, komt dat dan troch ús belied? Dat kinne je noait hurd meitsje.” Aan de andere kant laten onderzoeken zien dat investeren in positieve gezondheid effect heeft. De wethouder heeft de cijfers paraat. “Elke euro dy’t yn sport ynvestearre wurdt, smyt bygelyks 2,5 euro op.” Bijvoorbeeld in besparingen op ziektekosten of minder jeugdhulp. Maar geld is voor PvdA’er De Vries op dit dossier nooit de drijfveer. “It giet altyd om de minsken.” Al beseft de wethouder ook heel goed dat wanneer op het gemeentehuis het bezuinigingsmes dreigt, preventie al snel op lijstjes opduikt. “It is gjin kerntaak fan gemeenten, mar besunigingen op dit mêd krigest altyd letter mei in boemerang werom.” Preventie is ook niet iets nieuws. “Wy dogge dat al langer. Yn de Previnsje Aginda pakke wy in soad besteand belied by elkoar.”Vitale dorpen
Mee kunnen doen aan de maatschappij is niet alleen een verantwoordelijkheid voor de individuele burger, vindt Opsterland. De mienskip speelt ook een belangrijke rol. De Vries ziet zelfredzaamheid dan ook als een gezamenlijke taak. “Wy ha elkoar dêrby nedich.” En dus ruimt Opsterland in de Preventie Agenda ruimte in voor vitale dorpen en initiatieven vanuit de mienskip. “Doarpshûzen kinne dêr in wichtige rol yn spylje, dat moatte eins in soarte fan doarpskeamers wurde.” De Vries heeft er een duidelijk beeld bij. Een dorpshuis zou vaker gewoon open moeten zijn, zonder dat er direct activiteiten zijn. Zodat mensen er eens binnenstappen voor een kopje koffie en ontmoetingen met anderen. De introductie van dagbesteding zonder indicatie is een goed voorbeeld van dat dit principe werkt. “De drompel is leger, der komme no ek minsken dy’t der oars net kamen.” In de meest ideale situatie zijn er in de doarpskeamers mensen met een achtergrond die signalen kunnen oppikken en een verbinding kunnen leggen met het Gebiedsteam. “Doarpssteunpunten binne der al langer, mar de ôfstân mei de ynwenners is grutter wurden. Troch ferrin fan minsken yn de steunpunten en fansels troch de corona. It kin wol wer in nije boost brûke. Ik wol graach mei doarpshûzen yn petear om dit fierder út te wurkjen.”Preventie Agenda
De Preventie Agenda Opsterland bestaat uit zeven actielijnen waarbinnen de gemeente Opsterland de komende jaren keuzes kan maken voor de inzet en ondersteuning van inwoners, daarbij volop gebruikmakend van de krêft van de mienskip. De komende maanden besteedt Sa! in samenwerking met de gemeente Opsterland aandacht voor deze actielijnen.Vitale dorpen Ondersteunen van initiatieven in de buurt. Het eigen netwerk, de aanwezigheid van voorzieningen en de kwaliteit van de leefomgeving bepalen de vitaliteit van een dorp en de daaruit voortvloeiende krêft van de mienskip.
Kwaliteit aan de basis Investeren in de hulp die ouders kunnen inschakelen bij de opvoeding.
Gezond lichaam Integratie van beweging en voeding in de fysieke leefomgeving. Het helpt enorm als de leefomgeving uitnodigt om te bewegen en meer verleidingen biedt om gezond te eten.
Mentale veerkracht jongeren Jongeren hebben het soms moeilijk. Stress en depressieve gevoelens liggen op de loer. Daarom is resultaatgericht jongerenwerk van het grootste belang.
Zelfstandig functioneren Proactief en vroegtijdig aanpakken van schulden.
Blijven meedoen Bedenken van slimme oplossingen in het huis en de buurt om ouderen te helpen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen.
Zinvol ontzorgen Eenzaamheid aanpakken en mantelzorgers ondersteunen.
