John Melis: ‘Geef de vleermuizen nooit de schuld’

GORREDIJK Vleermuizen en poelkikkers. Er gaan weinig dagen voorbij dat deze dieren niet op een of andere manier het pad van John Melis kruisen. In het veld en anders wel op papier. Zijn ecologische adviesbureaus maakten de afgelopen jaren een forse groei door. Begin april volgde een verhuizing naar opnieuw een groter pand.

John Melis komt ze nog regelmatig tegen. Initiatiefnemers die werken aan grote (bouw)plannen, maar daarbij de ogen sluiten voor mogelijke ecologische consequenties. “Of ze komen ecologisch pas op een heel laat moment in actie. En dan krijgen de vleermuizen de schuld van de vertraging die ontstaat. Maar dan heb je als initiatiefnemer gewoon zelf je kop te lang in het zand gestoken. Als adviesbureau probeer je de klant dan nog zo goed mogelijk te helpen.”

De fors toegenomen aandacht voor ecologie heeft volgens Melis twee aanleidingen. De eerste is van juridische aard. De invoering van de Wet natuurbescherming in 2017 ging gepaard met een decentralisatie. Niet het Rijk, maar de provincie werd verantwoordelijk. “En na de recente invoering van de Omgevingswet hebben gemeenten deze verantwoordelijkheid gekregen. Gemeenten zitten dichter op projecten en zijn daardoor ook scherper op de handhaving. Dat zie je in de praktijk.” 

Als tweede aanleiding noemt Melis de juridificering van de maatschappij. Er zijn weinig plannen meer die niet te maken krijgen met weerstand. Burgers of instanties die bezwaren tegen plannen maken, voeren vaak de zorg om de natuur aan als een van de argumenten. “Je vraagt je weleens af of dat altijd de ware reden is. Maar als initiatiefnemer moet je dan maar laten zien dat je de mogelijke ecologische gevolgen van je plan goed hebt onderzocht. En daar ontbreekt het nog weleens aan.”

Grote gevolgen

Heb je de zaak niet op orde, dan kan dit grote gevolgen voor een project hebben. Ecologische onderzoeken en maatregelen kosten geld. En dat geldt zeker voor de vertraging van het project die daar vaak mee gepaard gaat. Een ecologisch onderzoek naar vleermuizen duurt bijvoorbeeld al snel een jaar. “Maar ecologisch onderzoek kan ook tot gevolg hebben dat een plan niet kan worden uitgevoerd. Dat kun je het maar beter vroeg in kaart brengen, voordat je al veel kosten hebt gemaakt”, zo klinkt de waarschuwing.

Snelle groei

John Melis heeft een ICT-verleden, met de inheemse natuur als grote hobby. In de bankencrisis van 2008 verloor hij zijn baan. John  besloot het roer om te gooien en van zijn hobby zijn werk te maken. Ecologisch adviesbureau JM ecologie zag het licht en heeft zich sindsdien ontwikkeld tot een bureau dat initiatiefnemers van a tot z ontzorgt. Met alle benodigde onderzoeken, maar ook met de aanvragen, de vergunningen en de begeleiding die daaruit voortkomen. “Altijd in opdracht van mensen of instanties die iets willen realiseren.” In 2017 volgt de eerste werknemer. Sindsdien is hij zakelijk al drie keer verhuisd, steeds naar een grotere locatie in Gorredijk. Eerst naar bedrijfsverzamelgebouw Molkpoeier, toen naar de Leitswei en begin april dit jaar naar de Tolhûsleane. Met inmiddels een team van achttien vaste medewerkers. Dat aantal wordt ’s zomers fors uitgebreid met circa 65 extra medewerkers. Het zijn veel intern opgeleide parttime-medewerkers die van april tot en met september vleermuizenonderzoek op locatie uitvoeren. Deze activiteit is ondergebracht in het zusterbedrijf JM laatvliegers. “We leggen jaarlijks zo’n tweeduizend veldbezoeken af. We zijn hiermee een van de grootste vleermuizenonderzoekers van het Noorden.” 

Compensatiegebieden

Het bedrijf kent ook nog een derde tak, JM ecomorfose, dat zich richt op monitoring en natuurvriendelijke inrichting van gebieden. Volgens de wet mag een activiteit geen negatief effect hebben op bepaalde soorten. Dat mag je oplossen door diersoorten te helpen hun leefgebied te verplaatsen naar alternatieve locaties. Zo is bijvoorbeeld in Gorredijk, nabij School Loevestein, een gebiedje ingericht als compensatiegebied voor poelkikkers die elders worden gevangen. Een dergelijke ontwikkeling ziet Melis ook ontstaan voor kleine marterachtigen die sinds begin dit jaar extra beschermd zijn. “Door gebieden supergeschikt te maken voor deze dieren, kunnen elders  in de omgeving bouwactiviteiten worden opgestart.”

Generieke vergunning

De ecologen hebben over werk niet te klagen; Nederland heeft volgens Melis een tekort van meer dan tienduizend ecologen.” Hij pleit dan ook voor het slimmer aanpakken van de zorg voor ecologie, bijvoorbeeld via een zogenaamd Soorten Management Plan (SMP). Daarmee stel je voor een heel gebied een plan op waarmee je bedreigde soorten beschermt. Daarmee kun je dan voor een gebied generieke vergunningen krijgen. “Daar ben ik een groot voorstander van. Er is nu veel ad-hoconderzoek. Dat kun je met een SMP voorkomen en dat bespaart ontzettend veel geld. Met name voor de bewoners van een gemeente, voor hen is het onderzoek dan al uitgevoerd.” 

Toch ziet Melis in de praktijk nog volop obstakels. “Diverse Friese gemeenten, waaronder Op- sterland, hebben afgelopen jaar de SMP’s op de markt gelegd, maar gezien de omvang en de omvangrijke onduidelijkheden zijn de risico’s voor ecologische adviesbureaus te groot. Daarom stappen de bureaus niet in. We moeten dit samen slim oppakken. Ik wil graag meewerken om de afstand tussen natuur, boer, burger en gemeente (als wetgever) te doorbreken. We doen het tenslotte niet voor onszelf, maar voor de toekomst van een gezonde leefomgeving.”