Durk Durksz: ‘Der is yn duorsemens noch genôch winst te beheljen’

BEETSTERZWAAG De ambities op de Opsterlandse duurzaamheidsagenda zijn groot, maar de praktijk is weerbarstig. Dat frustreert weleens, erkent wethouder Durk Durksz. “Wy binne faak ôfhinkelik fan oaren. Mar ambysjes bliuwe nedich om stappen te setten.” De komende jaren ligt de nadruk vooral op energiebesparing.  

De energietransitie vraagt om een lange adem. Grote stappen zetten in de productie van duurzame energie blijkt lastig. Groengasprojecten komen moeilijk op gang en het elektriciteitsnet zit bomvol. “It binne lange prosedueres, mei it risiko dat in projekt achterhelle is at it al safier komt. En ik hâld der net fan om achter de muzyk oan te rinnen.” 

Energie Kado-regeling

Dus haalt wethouder Durksz in het kader van de Dag van de Duurzaamheid voldoening uit projecten die wel van de grond komen, zoals de inmiddels gestarte Energie Kado-regeling. De regeling richt zich allereerst op gezinnen met een smalle beurs (tot 120 procent van bijstandsniveau). Iets meer dan de helft van de circa 1.400 gezinnen die in aanmerking komen hebben zich gemeld. “Dat falt my dik mei. De minsken moatte sels stappen sette.” 

Er zijn drie mogelijkheden om de bijbehorende 500 euro te ontvangen. Voor gedane energiebesparende investeringen is het mogelijk geld terug te krijgen. Daarnaast is het mogelijk in een webshop energiebesparende materialen te bestellen. Als derde is er de witgoedregeling, waarmee een tegoedbon voor energiezuinige apparatuur is te besteden bij vier lokale aanbieders. Die laatste regeling is het populairst, aldus Durksz. “300 fan de 320 takende oanfragen kieze hjirfoar.” 

De totstandkoming van deze regeling had heel wat voeten in de aarde. De Opsterlandse gemeenteraad wilde meer dan de voorgestelde witgoedregeling. “Dat heart by de demokrasy, mar der is kostbere tiid ferlern gien. En dat yn in tiid dat de enerzjyprizen hiel heech wienen.” Veel aanvragers maken ook gebruik van de mogelijkheid voor een bezoek van de vrijwillige energiecoaches.

Op verzoek van de gemeenteraad is dezelfde regeling uitgebreid naar gezinnen met een inkomen tot 140 procent van het bijstandsniveau. Sinds de openstelling op 1 september zijn elf aanvragen binnengekomen. “De doelgroep skatte wy yn op 500 húshâldingen.” Deze gezinnen moeten zich zelf melden, de gemeente heeft geen adressen die ze kan aanschrijven. Na aanmelding volgt een inkomenstoets. Durksz weet niet wat hij van deze regeling moet verwachten. Het is de vraag hoe groot de belangstelling is nu de energieprijzen weer zijn gezakt, al wijst hij erop dat de energieprijzen nog altijd twee keer zo hoog zijn als een paar jaar geleden. “It jild leit klear. Ik soe wolle dat elk dy’t der rjocht op hat it ek brûkt.”

Isolatieprogramma

Er staat een volgend project op stapel om verduurzaming van woningen te stimuleren: het Nationaal Isolatieprogramma. Gericht op eigen woningen met lage energielabels (D, E, F en G) en een WOZ-waarde tot 325.000 euro. Durksz schat in dat circa 2.280 Opsterlandse woningen hiervoor in aanmerking komen. “It binne faak min isolearre wenningen.” De regeling bestaat uit een stimuleringsbijdrage van circa 1.300 euro. 

Durksz begrijpt dat het ook nog een fikse investering van de woningeigenaren zelf vraagt. “Wy helpe de minsken dy’t meidogge om ek nei oare regelingen te sjen.” In de eerste fase is er geld voor 717 woningen, maar Durksz verwacht binnenkort ook al een aankondiging van een tweede of derde fase. “At it in bytsje meisit, dan kinne wy alle wenningen dy’t wy op it each ha, helpe.” 

Er zit alleen nog wel een addertje onder het gras. Om eventueel aanwezige vleermuizen, huismussen of gierzwaluwen te ontzien, is er voor de isolatiemaatregelen een duur ecologisch onderzoek en ontheffing van de Wet natuurbescherming nodig. “Dat mei foar partikulieren net in drompel wêze om yn aksje te kommen.” Opsterland werkt daarom samen met andere gemeenten aan een aanvraag voor een collectieve ontheffing waarbij een soortenmanagementplan wordt opgesteld.

Netwerken

Durksz wil samen met dorpscorporaties ook graag stappen zetten in de verdere ontwikkeling van de productie van duurzame energie. Opsterland had grote ambities met zonneparken, slechts een deel is gerealiseerd. De beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet staat verdere ontwikkelingen in de weg. Uitbreidingen van onderstations bij Waskemeer en Gorredijk zijn pas in 2026 klaar, een nieuw onderstation bij Drachten is er niet voor 2030. “Ik bin bang dat de stasjons at se klear binne, alwer te lyts binne. Sa rinne je hieltyd achter de muzyk oan.” 

Maar tot frustratie van de wethouder verhindert wetgeving inspelen op een in de toekomst grotere vraag. Alternatieven als energieopslag in batterijen ontwikkelen zich niet snel genoeg. Initiatieven in groengas hebben weer met andere problemen te maken (zie kader). Toch blijft het volgens Durksz belangrijk om ambitie te houden. “Oars witst net wêrst hinne wolst. En eardere ynvestearingen yn bygelyks wynmûneparken ha der al wol foar soarge dat sawat de helte fan de elektrisiteit yn ús lân fan ‘hernieuwbare’ oarsprong is.”