‘Mear einekuorren, mear einepiken’
NieuwsURETERP Het gaat niet goed met de wilde eend in Nederland; de aantallen lopen schrikbarend terug. Volgens Jan Falkena kan het plaatsen van eendenkorven de eenden helpen. “Hoe mear einekuorren, hoe better.”
Als jonge boerenzoon kreeg Jan Falkena (80) enkele eendenkorven van zijn vader, hij had ze gekocht op de veemarkt in Sneek. “Heit frege my se op te hingjen en derop te passen. Yn dy tiid hie elke boer by ús yn de omkriten wol in einekoer op ‘e pleats.” Toen Falkena in de jaren negentig naar zijn huidige woning verhuisde, wilde hij weer een eendenkorf achter zijn huis hebben. De korven in de winkel bevielen hem echter niet. “Dy wienen te slap. Ik wol graach in koer ha dy’t in pear jier mei giet. Dêrom bin ik sels oan it einekuorrenflechtsjen gien. At de koer dan te slap is, ha ik it sels dien.”
Falkena verdiepte zich in de edele kunst van het eendenkorfvlechten. Hij kreeg les van Gjalt de Groot uit Holwerd. Samen met Cees van der Meulen stonden zij ook aan de basis van Strampel, de Fryske Feriening fan Einekoerflechters. In de eerste zes jaar leerden ze meer dan 1.200 mensen het vlechten. Falkena geeft zelf ook al jaren cursussen eendenkorfvlechten. “Ik wol maksimaal fiif learlingen op in dei ha. Op it ein fan de dei gean se mei in koer nei hûs. Jo hannen moatte goed weze en jo moatte it echt wolle, oars slagget it net.” Het vlechten van eendenkorven is inmiddels Immaterieel Erfgoed.
Eendenkorven werden vroeger gemaakt van materiaal dat in de directe omgeving voorhanden was. In het Lage Midden was dat vooral riet. In het noorden van Friesland was het vaak het lange en taaie haverstro. De kwaliteit van het riet speelt wel een belangrijke rol bij het maken van een goede, stevige korf.
Falkena maait zijn eigen riet in de buurt van Drachten en dan in een hele specifieke tijdsperiode: “Ik mean om de langste dei hinne. Dan sit der noch gjin bloei yn en is de stengel noch net hurd. Oars brekt it en kinst der neat mei.” Zelf vlecht Falkena zijn korven van riet, hij gebruik vlas voor het binden. Hierbij gebruikt hij een speciale naald, waarmee hij het vlas door de rietbundels steekt.
Eendenkorven moeten medio februari geplaatst zijn, dan begint het broedseizoen. “It makket net út wêr’t de koer stiet, mar it leafst yn it wetter.” Eenden krijgen meestal acht tot twaalf eieren. In de broedperiode is de eend kwetsbaar, een moedereend blijft stokstijf op haar eieren zitten. Daardoor is ze dan een makkelijke prooi voor vossen en andere rovers. “Dêrom binne der ek folle mear jerkes as froutsjes.”
De geboren kuikens verlaten tegelijk het nest. Nadat de moeder ze heeft ingevet, kunnen de kuikens ook meteen zwemmen. En zijn ze daar eenmaal mee begonnen, dan keren ze ook niet meer op het nest of in de korf terug. De moedereend heeft een drukke taak met het bijeenhouden en beschermen van haar kroost.
Overal loert gevaar. Snoeken, vossen, steenmarters, ooievaars. Ze hebben allemaal eendenkuikens op hun menu staan. Daardoor is het aantal eenden ook aanzienlijk afgenomen. Falkena ziet niets in een jachtverbod op eenden om die trend te keren. “Dat jout neat. Wy moatte soargje dat der mear einekuorren útset wurde, dêrtroch komme der ek mear einepiken.”
