Meterslange stamboom Familie Van der Wielen
CultuurBAKKEVEEN Jarig van der Wielen, de oprichter van de Volks- hogeschool Allardsoog, was een bekend lid. Maar de familie Van der Wielen is veel omvangrijker. Zo blijkt uit een zaterdag gepresenteerd lijvig boek over de familie.
Burgemeester Lex Roolvink ontving het eerste exemplaar van het boek op een wel heel toepasselijke locatie: het Natuurvriendenhuis Allardsoog. Aan de naar Jarig van der Wielen vernoemde weg. Tientallen familieleden kwamen van heinde en verre om aanwezig te zijn bij de presentatie van het boek, dat zo groot en zwaar is als een stoeptegel.
Het beschrijft de hele familiegeschiedenis vanaf stamvader Sjoerd Gerrits, geboren in Tytsjerksteradiel in 1739. Schoolmeester Gerrits had drie zonen, wier nageslacht zich over heel Nederland en vele landen verspreidde. Martine van der Wielen-de Goede (76) uit Leiden heeft samen met Klaas van der Wielen vele jaren en ontelbare uren aan het schrijven van het boek besteed: “Ik heb geschiedenis gestudeerd en raakte daardoor ook geïnteresseerd in de geschiedenis van onze familie. Het is een uit de hand gelopen hobby geworden.”
De vader van Klaas hield een archief bij vol krantenknipsels en allerlei documenten over de familie. De hele stamboom werd uitgepluisd en in kaart gebracht. Resultaat was een behangrol van enkele meters die de vertakkingen van de familie Van der Wielen generatie voor generatie aangeeft. Het hele familieschema betreft meer dan 400 afstammelingen van Sjoerd Gerrits.
Het was een ‘worsteling’ om duizenden foto’s van familieleden en documenten van kerken, gemeentes en het kadaster door te spitten. Klaas (67): “Toen we de hele stamboom op papier hadden, besloten we die te gaan inkleuren met verhalen. Ik heb het hele land rondgereisd en gesproken met allerlei Van der Wielens om anekdotes te verzamelen.”
Het bekendste familielid is ongetwijfeld Jarig van der Wielen, in 1880 in Leeuwarden geboren. Zijn ouders waren voor die tijd hoogopgeleid en waren eigenaar van de gebouwen die nu bekend staan als de Zalen Schaaf. Als jongeling zat Jarig op de eerste rij als Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra vurige pleidooien hielden voor de verbetering van de armetierige omstandigheden van de arbeiders. Hij kon zijn draai in Nederland niet vinden en besloot de wereld rond te reizen. Zo belandde hij in Amerika en nog vele andere verre landen.
Na zijn lange omzwervingen keerde hij terug naar Friesland en kocht hij in 1921 voor een habbekrats stukken land bij Allardsoog. Daar bouwde hij een buurthuis en organiseerde ‘praatavonden’ voor de plaatselijke bevolking. Martine: “Hij was echt een idealist. Hij inspireerde veel mensen om iets van hun leven te maken, ook als ze weinig kansen hadden.”
Jarig was ook actief als boer en hield koeien, varkens en een schaapskudde op It Mandefjild. Hij boerde op de Amerikaanse manier. Zijn koeien graasden het hele jaar buiten en Jarig gebruikte een lasso en een lange zweep om de koeien ‘s avonds weer naar de stal te krijgen.
Toen de ‘praatavonden’ steeds meer mensen trokken, besloot Jarig in 1932 om de Volkshogeschool Allardsoog op te richten. Hier werden cursussen gegeven aan boeren, plattelandsbewoners en werklozen, vooral gericht op de landbouw en het huishouden. Zodat de deelnemers meer kans op werk kregen en ‘de mienskip’ ook werd versterkt.
Klaas: “Jarig wilde op deze manier iets meegeven aan de inwoners van Bakkeveen en verre omstreken. Het ging hem om het ontwikkelen van mensen.” Burgemeester Roolvink refereert bij de ontvangst aan de waarde van onze eigen familiegeschiedenis: “Boeken als deze zijn van belang om het verleden te kennen en het heden te duiden.”