Stap voor stap naar monumentenlijst
Opsterland telt 109 rijksmonumenten. En mogelijk vanaf volgend jaar ook circa 75 gemeentelijke monumenten. Volgens wethouder Anko Postma zegt dat iets over de rijke historie van de gemeente. “Met alle achterliggende verhalen vormen de monumenten de rode draad van de Opsterlandse identiteit.”
! Arend Waninge
Beetsterzwaag Het is een indrukwekkende lijst met 490 objecten van gebouwd erfgoed, zoals het heet. Vooral gebouwen, maar bijvoorbeeld ook enkele bruggen en delen van begraafplaatsen. De inventarisatie is de eerste stap naar een gemeentelijke monumentenlijst. Na de zomer beoordeelt Steunpunt Monumentenzorg Fryslân al deze onroerende goederen aan de hand van een lijst met waarderingscriteria met bijbehorend puntensysteem. De score heeft drie mogelijke uitkomsten. Of de objecten blijken toch niet bijzonder genoeg. Of ze krijgen het predicaat karakteristiek object. Of ze komen in aanmerking voor de status van gemeentelijk monument. Opsterland verwacht dat er circa 75 potentiële gemeentelijke monumenten overblijven.
Vrijwilligheid
Dat betekent nog niet dat het ook gemeentelijke monumenten worden. “We gaan met de eigenaren in gesprek”, aldus wethouder Anko Postma. “Want we werken op basis van vrijwilligheid. We willen en kunnen de eigenaren niets opleggen.” De gesprekken zijn bedoeld om de bijzonderheid van het object te benoemen en om de voor- en nadelen van de mogelijke monumentenstatus in kaart te brengen. Bij de monumentenstatus horen rechten, maar ook plichten. “Kennis van de historie van een pand kan voor de eigenaar een meerwaarde zijn. Bovendien kan een monumentenstatus toegang geven tot subsidies.” Het vrijwillige karakter van de monumentenregeling betekent wel dat misschien niet alle gebouwen die je zou willen behouden ook behouden blijven. “Dat is zo, maar het brengt wel een discussie op gang over de waarde van historisch erfgoed. Potentiële kopers gaan nog meer beseffen wat ze kopen. Een monumentenbeleid helpt bovendien bij het opstellen van ruimtelijke plannen: wat sta je toe en wat juist niet. Beleid helpt om vooraf te sturen in plaats van achteraf bij te sturen.” In uitzonderlijke gevallen kan de gemeente ook een object als monument aanwijzen.
Bewustwording
Bovendien kan het aanwijzen van monumenten en karakteristieke objecten helpen bij de versterking van de regio en de identiteit van de inwoners. “Bewustwording, daar draait het om. Het begint met verhalen over de historische context. Die verhalen met elkaar verbinden, dat is de rode draad van Opsterland.” De roep vanuit de samenleving voor een gemeentelijke monumentenlijst is er al een aantal jaren. Ook de gemeenteraad heeft aangedrongen op een gemeentelijk monumentenbeleid. Daar komt volgens Postma bij dat de op handen zijnde Omgevingswet gemeenten ook verplicht om cultureel erfgoed goed in kaart te brengen. Nadat gemeentelijke monumenten zijn vastgesteld, volgt de opstelling van een verplicht erfgoedregister.
Zelf aanmelden
Voor de lijst potentiële monumenten zijn eerdere inventarisaties gebruikt. Inwoners van Opsterland kunnen via erfgoed@opsterland.nl ook zelf onroerend goed aandragen waarvan ze denken dat dit misschien in aanmerking komt als gemeentelijk monument. Monumentzorg Fryslân begint binnenkort met het fotograferen van het erfgoed binnen de gemeente Opsterland. De gemeenteraad bespreekt op 20 maart de beleidsnota ‘Fokus op it ferline', die aanwijzing van gemeentelijke monumenten mogelijk maakt.