'Groots verteller, geen prater'
In zijn roman Sterrenkijker kruipt Berend Henk Huizing in de huid van zijn vader Lammert. Aan de hand van nagelaten brieven en dagboeken herbeleeft hij de voetreis naar Rome vlak na de Tweede Wereldoorlog die zijn vader vormde tot de man die hij was. “Mijn vader kon geweldig vertellen. Op papier dan, een prater was hij niet."
! Wim Bras
Bakkeveen Lammert Huizing - tientallen jaren hoofdredacteur van de Hoogeveensche Courant, groot kenner van de Drentse streekhistorie, gerespecteerd amateursterrenkundige - moet zich van zijn onvermogen tot intimiteit bewust zijn geweest. Op zijn sterfbed in 2013 vertrouwt Lammert zijn zoon toe: 'Jongen, je gaat nog verrast zijn door wat je allemaal ontdekt'. Alles wat vader tijdens zijn leven schreef had hij bewaard, aldus Berend Henk. “Twee enorme archieven: een over de Drentse geschiedenis, het andere over zijn eigen leven.” De geschiedenisverhalen gingen naar de Historische Kring Hoogeveen, de persoonlijk nalatenschap bleef in de familie. Berend Henk had genoeg ruimte, dus hij stalde de dozen en mappen met vaders papieren erfenis op de zolder boven zijn werkkamer en ging over tot de orde van de dag; zijn drukke baan als zelfstandig communicatieadviseur.
In 2019 komen bij Berend Henk de laatste woorden van vader weer boven: ‘Je gaat nog verrast zijn’. Hij besluit eens te grasduinen in de nalatenschap. Lukraak vlooiend vallen een aantal schriftjes uit een map, bladzijde aan bladzijde dichtbeschreven: de allereerste dagboeken van zijn vader. “Hij begon ermee op zijn vijftiende; notities over de alledaagse werkelijkheid die hij als jonge jongen om zich heen zag. Argeloos nog, zonder waardeoordelen, maar dat verandert al snel.” Vader is de oudste van een gezin van twaalf, voorbestemd om de ouderlijke boerderij over te nemen. Het is de crisistijd, oorlogstijd; de ouders staan in overlevingsstand. Voor liefde of begrip hebben ze geen tijd, hun enige houvast is het gereformeerde geloof. “Mijn vader vond troost bij de pracht van de nachtelijke sterrenhemel, maar die riep tegelijkertijd allerlei vragen op. Hoe kwamen al die sterren daar, hoe ver reikte het heelal wel niet? Het willen weten leidde tot een onverzadigbare leeshonger.
Verboden boeken
Van de begripvolle boekhandelaar uit het dorp leent vader stapels boeken: over sterrenkunde, over het ontstaan van de wereld, over de evolutieleer. De verboden boeken leest hij stiekem in het hooi. Want thuis is maar één boek dat telt; de Bijbel voorziet immers in alle antwoorden. Niks studeren, handen uit de mouwen, krijgt vader telkens te horen. Mettertijd loopt het conflict met zijn ouders daarover op. De uitbarsting volgt als na de oorlog de emigratie van het gezin naar Canada op stapel staat en vader besluit niet mee te gaan. "Mijn boek begint bij de breuk. Mijn vader wilde sterrenkunde studeren. Zonder medeweten van zijn ouders had hij een brief geschreven aan het Specola Vaticana, de sterrenwacht van het Vaticaan. De Nederlandse professor Stein, destijds hoofd van de pauselijke sterrenwacht, had toegestemd in een gesprek.”
Gesprekken
Aan de hand van verslagen die vader schreef voor de Hoogeveensche Courant om de voetreis te bekostigen, volgde Berend Henk zijn spoor naar Rome. "Mijn vader werd bevestigd in zijn gevoel dat zijn generatie de plicht had Europa opnieuw op te bouwen.” De ontwikkeling die zijn vader doormaakte, reconstrueerde Berend Henk in zijn boek echter vooral aan de hand van latere notities en brieven. "In Rome werd mijn vader beroofd en gingen ook de reisverslagen verloren. De ontbrekende delen kleurde ik zelf in, daarom koos ik voor de romanvorm. Ik heb me via de ik-vorm vereenzelvigd met de vader die ik daarvoor niet echt kende. In mijn hoofd voerde ik twee jaar lang de gesprekken die in ons leven nooit hebben plaatsgevonden. Over zichzelf en wat hem bewoog sprak hij thuis nooit. Met het schrijven van dit boek heb ik hem leren kennen. Nu het boek er ligt, is dat klaar. Maar dat neemt niemand me meer af.”
Sterrenkijker is verkrijgbaar bij Planteyn boeken in Gorredijk, of te bestellen via boekenberend.nl.