Ondernemers Marthijs en Hendrik Roorda uit Nieuwehorne zien het wel voor zich. Honderden hectares noordelijke akkers vol duurzaam geteelde vezelhennep. Een regionale fabriek die de hennep verwerkt tot bijvoorbeeld isolatiemateriaal, dat vervolgens in het Noorden in woningen wordt toegepast. “Het is een kans voor de noordelijke landbouw en bovendien een korte regionale keten die nieuwe werkgelegenheid biedt en weer andere duurzame activiteiten aantrekt.”
! Arend Waninge
Nieuwehorne In onder andere Ureterp, Olterterp, Nieuwehorne, Drachten en Hoornsterzwaag verbouwen boeren komend seizoen tientallen hectares vezelhennep. Het totale areaal in het Noorden groeit volgens Marthijs Roorda dit jaar naar 350 hectare, vorig jaar was het nog zestig hectare. Op de eigen boerderij in Nieuwehorne zaaien de ondernemers dit voorjaar circa dertig hectare in. Vezelhennep is geen nieuw gewas. Sterker nog, in het verleden was het in het Noorden volop te vinden. “Na de Tweede Wereldoorlog nam het areaal snel af. Dat had onder andere te maken met de opkomst van de kunststofvezels, maar ook met de Amerikaanse bescherming van de eigen katoenteelt.” De broers Roorda zien om verschillende redenen een goede toekomst voor het gewas, waarmee zij sinds 2019 ervaring opdoen. Vezelhennep kan op vele bodemsoorten uit de voeten, vraagt geen kunstmest, weinig arbeid, geen gewasbeschermingsmiddelen en het zorgt op een natuurlijke wijze voor bodemverbetering. Vezelhennep kent een relatief kort groeiseizoen; zaaien in april of mei en oogsten in augustus. “Dan heb je dus ver voor een eventuele natte herfst het product al van het land.” Vezelhennep is klimaattechnisch volgens Marthijs Roorda ook uitermate efficiënt. “Een hectare vezelhennep legt drie keer zoveel CO2 vast dan een hectare bomen.”
Isolatie
De ondernemers zijn eigenaar van GreenInclusive die de teelt en verwerking van vezelhennep voor haar rekening neemt. Boeren hoeven alleen maar hun grond zaaiklaar te maken. GreenInclusive doet de rest, inclusief de oogst. De boeren krijgen per hectare een vaste vergoeding. De geteelde vezelhennep ging vorig jaar via HempFlax in het Groningse Oude Pekela naar Duitsland waar het werd verwerkt tot isolatiematten. Het eindproduct kwam weer terug in het Noorden en is volgens Hendrik Roorda, die de technische kant van het bedrijf leidt, geschikt voor isolatie van daken, wanden en spouwmuren. “De isolatiewaarde is vergelijkbaar met traditionele isolatie, maar kent veel meer voordelen. Zo wordt het binnenklimaat van woningen een stuk aangenamer en heeft isolatie van hennep veel betere akoestische kenmerken”
De markt voor dit soort duurzame producten is nog grillig, ervaart GreenInclusive. De prijs ligt vaak hoger dan de meer traditionele alternatieven. “Gangbaar isolatiemateriaal is bijvoorbeeld zo’n tien procent goedkoper, maar in die prijs zijn de milieukosten niet meegenomen. Dat is natuurlijk niet helemaal een gelijk speelveld.” GreenInclusive slaagt er echter in om steeds meer partijen te vinden die in het kader van duurzaamheid wel verder kijken dan alleen de prijs. “We hebben goede contacten met een aantal gerenommeerde bouwbedrijven en architecten die hennepisolatie al meenemen in hun projecten. Langs die weg breiden we steeds verder uit.” Het liefst ziet GreenInclusive dat ook gemeenten en provincies hun verantwoordelijkheid nemen. Hendrik Roorda: “De overheden hebben ook hun doelstellingen op het terrein van CO2-uitstoot. Bovendien spelen gemeenten een belangrijke rol om, in het kader van het Klimaatakkoord, woningeigenaren te stimuleren om hun woningen isoleren. Deze overheden kunnen lokaal geproduceerde natuurlijke materialen stimuleren.”
Korte keten
Op termijn wil GreenInclusive in Leeuwarden graag een verwerkingfabriek voor de hennep bouwen. “We werken er momenteel aan om de afzet voor de komende jaren te realiseren, zodat we een sterke basis hebben om te investeren. Ik ben ervan overtuigd dat dit gaat komen.” Het is volgens Marthijs Roorda het ideale duurzame plaatje: teelt, verwerking en toepassing van eindproducten binnen de eigen regio. Een regionale kringloop die zorgt voor nieuwe (sociale) werkgelegenheid, een duurzame invulling van de grote maatschappelijke isolatieopgave en een nieuw perspectief voor de noordelijke landbouw. Bij een groeiende markt stijgt ook de prijs mee, verwacht Roorda. Die extra opbrengst is ook mogelijk doordat GreenInclusive, als enige vezelhennepproducent in Europa, CO2-certificaten kan verkopen aan minder CO2-vriendelijke industrieën.
Vraag naar hectares
Roorda ziet in het Noorden veel mogelijkheden voor de hennepteelt, hij is ervan overtuigd dat er de komende jaren veel gaat veranderen in de landbouwsector. “De landbouw is en blijft belangrijk voor het Noorden. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat het aantal dieren gaat krimpen. Dus komen er hectares vrij die niet meer nodig zijn voor veevoerproductie. Vezelhennep kan dan een goed en duurzaam alternatief zijn.”
Meer dan isolatie
Isolatiemateriaal is maar een van de mogelijke toepassingen van vezelhennep. Samen met HempFlax kijkt GreenInclusive ook naar alternatieven. Marthijs Roorda: “We kunnen de hennep bijvoorbeeld ook verwerken tot korrels en zo mengen met gerecycled kunststof. Zo kun je nieuwe kunststofmaterialen maken, zonder dat je nieuwe op fossiele brandstof gebaseerde kunststof hoeft bij te mengen.” Ook in de textielindustrie liggen kansen, denkt Roorda. De teelt van vezelhennep vraagt om veel minder water dan de teelt van katoen. “Door vezelhennep met biologisch katoen te combineren krijg je een veel duurzamer product.
Vrouwelijk en mannelijk
Voor de leek is vezelhennep en de hennep die wordt gebruikt voor de productie van wiet amper van elkaar te onderscheiden. Maar het onderscheid is er wel degelijk. Voor vezelhennep worden mannelijke hennepplanten gebruikt. Bij hasj en wiet is THC het belangrijkste ingrediënt, die stof is alleen te winnen bij de vrouwelijke onbevruchte hennepplant. Met vezelhennep in de buurt is productie van wiet dus onmogelijk.
Week van de Circulaire economie
Dit artikel is onderdeel van een serie artikelen ter gelegenheid van de Week van de Circulaire Economie, van 7 tot en met 12 februari 2022.