Wat zit er in het broodbakje?
Thema Back to School Een goedgevulde lunchtrommel is voor leerlingen belangrijk. Maar wat is goed en hoeveel doe je erin? En hoe zit het met drinken en tussendoortjes? Marjon Visser, ambassadeur van het project Sûn Opsterlân, helpt ouders en hun kinderen graag op weg.Om gezond op te groeien heeft een kind voldoende energie en voedingsstoffen nodig. Dat zit in verschillende basisvoedingsmiddelen zoals groente, graan- en melkproducten. “Om aan de juiste hoeveelheden te komen, zijn meerdere eetmomenten op een dag nodig”, vertelt Marjon Visser. “Tussendoortjes zijn onderdeel van die eetmomenten en dus nodig om aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid te komen.” Ze vindt dan ook dat tussendoortjes vaak ten onrechte worden geassocieerd met een lekkernij. “Veel ouders geven een snoepje als tussendoortje. Beter is om te variëren met fruit, groente, een stukje belegd brood, een cracker of een handje ongezouten noten. Een ouder is de poortwachter voor een kind. Vooral als kinderen nog jong zijn, bepaalt een ouder wat het kind binnenkrijgt.” Daarbij zijn twee à drie tussendoortjes voldoende. En natuurlijk mag een snoepje of lekker koekje best, maar Marion adviseert wel om hier balans in aan te brengen en liefst niet vaker dan één keer op een dag.
De lunchtrommel
Een belegde volkoren boterham is nog altijd favoriet in de broodtrommel. Als beleg zijn er vele gezonde keuzes zoals stroop, pindakaas van 100 procent pinda, kipfilet, achterham, hummus, zuivelspread en banaan. Marjon: “Ook een (volkoren) wrap is een gezonde keuze. Die kun je beleggen met bijvoorbeeld zalm en avocado of kipfilet met rucola. En maak eens een pannenkoek van havermout of boekweitmeel of een gezonde (hartige) muffin. Je kunt ook een restje avondeten van de dag ervoor meegeven, wat rauwkost of een handje noten.”Marjon adviseert wel om rekening te houden met het type eter. Het ene kind heeft geen moeite om twee boterhammen weg te werken in tien minuten. Een ander kind vindt dat lastiger. “Probeer dan eens wat te variëren. En op school is er niet altijd evenveel tijd om te eten; spelen vinden kinderen soms belangrijker. Houd ook daar rekening mee.” Veel kinderen krijgen pakjes of zakjes drinken mee naar school. “In al die producten zit eigenlijk te veel suiker. Mijn voorkeur gaat uit naar water, een beker melk of karnemelk.”
Puberlunch
En dan ineens is de broodbak niet cool meer, ga je niet lopen sjouwen met flesjes water en al helemaal niet met een beker melk. “Kinderen op het voortgezet onderwijs zitten in een heel andere omgeving. Op de basisschool had iedereen gewoon een broodtrommel mee, nu zien ze dat mensen ook andere dingen eten. Het is moeilijk om hier invloed op uit te oefenen. Het is belangrijk om toch vooral te blijven prikkelen: waarom zijn dingen ongezond en wat zijn de gevolgen daarvan?” In haar onderwijsbaan voerde Marjon ooit een mooi project uit. Ze gaf haar leerlingen opdracht om een frikandelbroodje te bakken en om een gezonde muffin te maken. “Vervolgens moesten ze beide snacks verbranden door fietsen, lopen en touwtjespringen. Voor het broodje frikandel was tien minuten touwtjespringen, tien minuten hardlopen en twintig minuten fietsen nodig. Voor de muffin volstond drie minuten op alle onderdelen. Hierdoor ging bij de pubers een lampje branden. Niet dat de zak chips in de pauze meteen vervangen werd, maar toch.”De Arke in Nij Beets
‘Alles draait om bewustwording’Afspraken over de lunch en over traktaties hebben ze in het verleden wel gemaakt op cbs De Arke in Nij Beets, maar de naleving blijft er in de praktijk weleens bij. “Kommend jier kriget dat mear omtinken”, vertelt directeur Willem Jongsma. “Mar wol foarsichtich. By ús op skoalle binne gjin grutte eksessen. Oergewicht is hjir ek net sa’n grut probleem Dan moatte je der ek net in te grutte druk op lizze.” Jongsma vindt het ook een dunne draad, hij houdt niet echt van het terechtwijzen van ouders. De school is er in zijn ogen vooral voor het onderwijs, de opvoeding is in eerste instantie voor de ouders. “Mar wy jouwe wol omtinken oan de bewustwurding fan âlders. Dan komme wy it fierst.“ De Arke pakt komend schooljaar onder andere de resultaten op van een eerder onderzoek van een aantal studenten naar het eet- en drinkgedrag en het traktatiebeleid. “Ast dan alles fertaalst nei sûkerklontsjes dan stiest fersteld fan wat de bern allegear binnenkrije.”
Rond de lunch is er op De Arke geen strak protocol. Leerkrachten checken de inhoud van de lunchtrommel niet, al letten ze wel op of leerlingen ook opeten wat ze meekrijgen. De kinderen eten samen in de klas, na eerst een gebed. “Mar by ús is lunchtiid ek leartiid.” En dus kijken de leerlingen tijdens de lunch weleens een filmpje of kijkt de leerkracht met de kinderen terug op de ochtend of vooruit naar de middag.
