Afbeelding
pauwenburg

Mildam even centrum van de macht

Sa! yn petear mei Mildam
In 1811 kreeg Mildam ineens status. Onder de Franse overheerser werd Mildam een zelfstandige commune, wat we nu gemeente noemen. Het duurde maar een paar jaar, maar op één plek leeft dit stukje historie nog altijd voort: het Kadaster.
Er veranderde het een en ander in Nederland nadat Napoleon het hier begin 19e eeuw voor het zeggen kreeg. Administratieve constructies als de burgerlijke stand, het gebruik van achternamen en het kadaster vinden hun oorsprong in deze tijd. Het was een roerige tijd, waarin de bestuurlijke organisatie binnen een paar jaar enkele keren over de kop ging. Nadat Napoleon zijn broer aan de kant schoof als koning van Holland, volgde in 1810 een annexatie bij Frankrijk. De Fransen verdeelden het departement Friesland daarna op in 93 mairieën (communes). Mildam werd een van deze bestuurlijke eenheden. Brongerga, Katlijk, Oude- en Nieuwehorne, Jubbega-Schurega en Hoornsterzwaag vielen ook onder deze mairie. Als maire (burgemeester) werd de in 1767 geboren Daniël de Blocq van Scheltinga aangesteld. Hij woonde op Pauwenburg, het oude buiten van de familie Van Haren in Brongerga.
Volgens Peter Dral was De Blocq van Scheltinga ongetwijfeld blij met deze benoeming. “Maar dat zal zijn veranderd toen bleek dat er eigenlijk geen geschikte plek was om het bestuur van de commune te huisvesten.” Dral bestudeerde het uitgebreide archief van de commune Mildam, zoals dat nog steeds te vinden is in het gemeentearchief van Heerenveen. “Er was ook niet veel geld, dus werd de maire eigenlijk gedwongen om zijn eigen huis als mairie (gemeentehuis) te gebruiken. Uit een briefwisseling met de onderprefect van het Arrondissement blijkt dat hij daar maar schoorvoetend mee akkoord ging.”
Een kamer in de Pauwenburg was eigenlijk de enige plek waar de municipale raad van Mildam kon vergaderen. De Blocq van Scheltinga vroeg er veertig gulden huur per jaar voor en probeerde ook een opknapbeurt door het Arrondissement te laten betalen. Geld was sowieso in die jaren een probleem voor het openbare bestuur. In 1812 beklaagde De Blocq van Scheltinga zich over de hoge belastingen die moesten worden afgedragen, terwijl er in de commune Mildam eigenlijk weinig geld te verdienen viel met het beschikbare land. Hij moest leiding geven aan een volkstelling die puur was bedoeld om inzicht te krijgen in de inkomsten en het vermogen van de ingezetenen en daarmee de personele en grondbelasting vast te stellen. De volkstellers moesten ook het vee en het areaal graan tellen.

Aangepast

Uiteindelijk kende de commune Mildam maar een kort leven. Napoleon leed in 1813 bij Leipzig een nederlaag om daarna nog een keer terug te keren op het Europese toneel. Na de slag bij Waterloo in 1815 was het definitief gedaan met de Franse keizer. Daniël de Blocq van Scheltinga had zich intussen alweer razendsnel aangepast aan de nieuwe tijd. In 1813 was op feestjes het oranje lintje al weer toegestaan. Hij had blijkbaar niet al te veel geheuld met de Franse bezetter om ook daarna een belangrijke positie veilig te stellen. Hij riep ook al snel op om de ‘Roemrijke Regering van den Doorluchtig Vorst en Heer Willem den Eersten Prince van Orange en Nassau’ te steunen, ook financieel. Al leverde dat laatste niet veel op.
Op 24 januari 1814 werden de maire en zijn adjunct uit hun functie ontslagen, puur omdat de functies waren opgeheven. Een dag later werd De Blocq van Scheltinga schout van de gemeente Mildam en na het opheffen van de commune Mildam werd hij in 1816 grietman van de gemeente Aengwirden. Maar die positie behield hij niet lang. Nog in het zelfde jaar overleed hij.
De commune verdween na een paar jaar, maar de gemeente Mildam leeft voort in het Kadaster. Na de inlijving van Nederland bij Frankrijk wordt in 1810 de grondbelasting ingevoerd. Voor die belasting wordt gestart met opmeten, schatten en tenaamstelling van grondeigendom. Dat is de opbouw van het Kadaster, zoals we dat nog steeds kennen. Anno 2021 lijkt de kadastrale indeling nog erg op die van begin 19e eeuw. Nederland telt 1.300 kadastrale gemeenten, waaronder de gemeente Mildam. Het totale oppervlakte van deze gemeente telt 72,17 km2, verdeeld in 8.217 percelen. Het grootste perceel is 37,1 hectare, het kleinste 1,17 m2.
Voor dit artikel is gebruikgemaakt van het boek Tusken wâld en wetter; schetsen uit de historie van Mildam en Brongerga uit 2009.

Meer SA!

Afbeelding
Fedde en Lieke Column 3 uur geleden
Wethouder Durk Durksz en Warner de Leeuw van ELAN
Parkeerverbod geldt niet voor scholeksters Nieuws 4 uur geleden
Gjalt Wijma.
'Lekker de zorgen van je af fietsen' Nieuws 7 uur geleden
Xander Wagenaar juicht na zijn winnende treffer tegen Opende. De middenvelder gelooft nog volop in lijfsbehoud van RWF in de derde klasse B.
RWF wil zware nacompetitie ontlopen Sport 7 uur geleden
Afbeelding
Nieuw seizoen doortrappen van start Sport 7 uur geleden
De vijfendertig kilometer lange mountainbikeroute wordt onderhouden door vrijwilligers.
Mtb-routes worden elk jaar stukje beter Sport gisteren
Arend Waninge
Oflieding Column 27 mrt, 12:59
Afbeelding
Ouders over drugsgebruik bij jongeren: 'Blijf in gesprek' Nieuws 27 mrt, 08:12