Weyerts Eygen: biodivers brood

MAKKINGA Tweeduizend kilo baktarwe van eigen Ooststellingwerfse bodem. Geteeld in Elsloo, gemalen in Makkinga en gebakken in Oosterwolde. Dat is het resultaat van het eerste jaar van het project Van Akker naar Bakker. Het smaakt naar meer. En er komt meer.

Eelke Rijpkema, molenaar van De Weyert, wijst naar de zakken meel. Met stift staat erop geschreven: Elsloo 20 kg fijn. Het getal 12 in een cirkel verwijst naar de week waarin het gemalen is. Het is een van de zakken gemalen tarwe van het project Van Akker naar Bakker. Nijstad, de Echte Bakker in Oosterwolde is de eindbestemming van dit speciale meel. Daar wordt er speciaal brood van gebakken. Karakteristieke desembroden: de Weyerts Eygen. 

“Het was een zoektocht hoe je dit meel het best kunt gebruiken. Verwerken in desembroden bleek de oplossing. Door de teelt en de omvang heeft de tarwe wisselende kwaliteit. Dat vraagt om fingerspitzengefühl van de molenaar en de bakker. Door handmatig te kneden en te voelen kun je op de kwaliteit inspelen. Desembrood rijst langer, waardoor de smaak ook beter tot zijn recht komt.” De samenwerking tussen teler, molenaar en bakker is een van de aspecten waarover Eelke zo enthousiast is. “We bedenken met z’n allen hoe we de beste keuzes kunnen maken. Het klinkt heel simpel, maar het moet wel allemaal passen.”

Van Akker naar Bakker ontstond in 2020 met de vraag van teler Karl Brouwer in Elsloo. Hij wilde rogge inzaaien op een aan het natuurgebied De Schoapedobbe grenzende akker. Om het daarna in een korte keten te verwerken. Maar bij molen De Weyert zagen ze rogge niet zo zitten. Rijpkema: “De afname van het roggemeel liep terug. Wij stelden tarwe als alternatief voor.” Het werd tarwe. Ze vonden een ras dat in het noorden van Friesland op ecologische wijze werd geteeld. In het eerste jaar (2022) ondervonden ze de nodige hobbels. Maar uiteindelijk zijn alle partijen tevreden over het resultaat. 

De opbrengst en de kwaliteit zijn naar tevredenheid, de maalkwaliteit is onder controle en de bakker weet er lekker brood van te maken. Rijpkema: “Het past goed in de trend van streekeigen producten. We worden ons bewuster van ons eten en willen minder afhankelijk zijn van het buitenland.” Door het ambachtelijke proces zit aan het eindproduct wel een prijskaartje. Het is volgens Eelke ook niet zomaar een brood, maar een streekprodukt met een goed verhaal dat draait om lokale samenwerking in een korte keten. “Het is voor de bakker een uitdaging om in te schatten hoeveel vraag er per dag zal zijn.” De successen zijn wel zodanig dat de productie dit jaar is opgeschroefd van anderhalf naar vier hectare.

In de herfst van vorig jaar kreeg ook een ander belangrijk onderdeel van het project vorm. De akker in Elsloo en directe omgeving is ingericht met voor de biodiversiteit positieve landschaps- elementen. “We willen zoveel mogelijk verschillende landschapselementen toevoegen”, vertelt Agnes Dokter van Biodivers Cultuurland Ooststellingwerf. “Zodat er verschillende biotopen ontstaan. Dat is ook een onderscheidend element aan ons project. Op andere plaatsen worden ook wel korte ketens met teler, molenaar en bakker gemaakt. Maar het herstel van de biodiversiteit is uniek.”

Er is op het meest natte gedeelte van de akker een poel aangelegd. Er zijn stroken met bloemen en kruiden ingezaaid, een dubbele meidoornhaag en een gevarieerde houtwal aangeplant en een keverbank aangelegd. Dokter: “Het begon natuurlijk met de insteek van Karl Brouwer. Hij heeft interesse in biodiversiteit en bewerkt het land al extensiever. Hij gebruikt mest uit de potstal en er worden vanzelfsprekend geen bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt.” Ook wordt de tarwe ruimer ingezaaid, zodat er meer ruimte tussen de planten is voor het schuilen en nestelen van vogels. “Wat zou het mooi zijn als bijvoorbeeld de patrijs terugkomt in het gebied.” 

De ligging van het terrein helpt bij het terugbrengen van de biodiversiteit. De tarweakker ligt tussen een natuurgebied en een met kruiden ingezaaid terrein. De eerste metingen vorig jaar waren hoopvol. “Er zijn bijvoorbeeld meer verschillende soorten kevers aangetroffen dan gedacht. We hopen dat ook de populatie diverser wordt met keversoorten die passen bij de akkerbouw. Dat zorgt ook voor verlaging van de ziektedruk. In dit gebied moeten landbouw en natuur elkaar versterken. Dat is ons doel.”