‘Mestvergisting heeft de toekomst’

SIEGERSWOUDE Luuk en Thijs Janssen uit Siegerswoude hebben de eerste stappen naar kringlooplandbouw jaren geleden al gezet. Met mestvergisting op eigen erf voorzien ze honderden huishoudens van energie. Ze zien meer mogelijkheden. “Wij kunnen de kringloop sluiten zonder een koe minder te houden.”

De vorm van de in 2016 gebouwde stal van Luuk en Thijs Janssen is met negentig bij negentig meter vierkant niet alledaags. Maar de indeling geeft volgens de broers wel ideale looplijnen. Er is plek voor 500 koeien, ze houden er nu 450. De onderbouw van de ene stalhelft is nog van voor de verbouwing, de achterzijde is nieuw. 

Daar valt ook direct een verschil op. De koeien lopen in het oude gedeelte op roosters, het nieuwe gedeelte is voorzien van een dichte vloer. Volgens Thijs een bewuste keuze. “We hadden toen al het gevoel dat er in de toekomst iets met mest stond te gebeuren. Daar wilden we klaar voor zijn.” Op de dichte vloer brengt een mestschuif de mest iedere twee uur naar een afgesloten stortbunker aan de zijkant van de stal. 

Al bij de bouw van de stal legden ze buizen onder de erfverharding. “Hoe en wat we het in de toekomst gingen doen, wisten we niet. Maar zo waren we wel voorbereid.”

De toekomst is inmiddels ingevuld. Sinds de zomer van 2021 staat er een mestvergister op het erf die iedere vier uur van verse mest wordt voorzien. Twee motoren zetten het biogas om in elektriciteit; jaarlijks 480.000 kWh, goed voor 240 gemiddelde huishoudens.

Bij het omzetten van gas naar stroom komt warmte vrij. Die wordt nu onder andere gebruikt voor het drogen van gras. Luuk: “Maar het is de bedoeling dat we de warmte ook gaan gebruiken om zelf zonder aardgas te kunnen; we gebruiken nu nog 12.000 kuub per jaar.” Op het dak liggen al 400 zonnepanelen, het bedrijf kan straks in energie helemaal zelfvoorzienend zijn.

Strippen van mest

Maar de broers denken ook nog na over andere toepassingen. Zoals het zogenaamd strippen van mest, waarbij stikstof uit de mest wordt gewonnen. “Dat kunnen we gebruiken als kunstmestvervanger. Maar dat proces vraagt ook energie”, legt Thijs uit. De techniek bestaat al, maar Europese regelgeving rond deze zogenaamde kunstmestvervangers staat grote introductie nog in de weg. “Zonder kunstmest, dan heb je het echt over kringlooplandbouw. De aanvoer van mineralen via kunstmest zorgt nu nog voor een groot gat in de kringloopgedachte.” 

Nu de boeren door het verlies van de derogatie minder mest op eigen land mogen uitrijden, wordt deze optie alleen maar aantrekkelijker. Het ‘kringloopgat’ via de aanvoer van krachtvoer hebben ze al deels ondervangen door op eigen bedrijf krachtvoer te maken met producten van eigen land. Hier ligt volgens de broers met de nieuwe regels rond bemesting nog een grote uitdaging. 

Luuk: “Ik ben ervan overtuigd dat we de  kringloop op ons bedrijf kunnen realiseren zonder dat we een koe minder hoeven te houden.” De manier van mestverwerking zorgt volgens de broers bijvoorbeeld ook voor een reductie van 80 procent in de uitstoot van methaan, een van de meest schadelijke broeikasgassen. “Dat is een onderdeel van de kringloop die nog weleens wordt vergeten. Onze afnemer Friesland Campina bekijkt nu hoe ze die afname ook kan waarderen in de melkprijs.” 

Thijs en Luuk produceren biogas, een product dat niet geschikt is voor gebruik via het gasnet. Daarvoor is eerst nog een opwaardering tot groen gas nodig. “De installatie die daarvoor nodig is, was toen voor ons een te grote investering. Daarom kozen wij voor het omzetten van biogas naar elektrisch. Met de gasprijzen van het afgelopen jaar, had het wel uitgekund.” 

Dat wil niet zeggen dat met die wetenschap mestvergisting altijd moet leiden tot de productie van groen gas. Thijs: “Iedere ondernemer maakt daarin een eigen afweging. Er is ook altijd behoefte aan stroom en warmte. Bovendien zien wij wel toekomst in het strippen van de mest. Die flexibiliteit in keuze hebben wij nu wel, die hadden we niet wanneer we nu voor groengasproductie hadden gekozen.”

De vergistingsinstallatie van de mts. Janssen - Foto: Sietse de Boer

Biogas of groen gas

Bij mestvergisting is de leeftijd van de mest belangrijk. De mest uit de stal van de familie Janssen gaat binnen een dag naar de vergister. “Hoe langer je met vergisting wacht, des te minder efficiënt de vergisting is”, stelt Thijs. Ze zien dat al in de zomer, wanneer de koeien deels buiten lopen. “De mestproductie in de stal is dan lager, waardoor de mest sneller naar de vergister gaat. Het rendement is dan direct hoger.” 

Die gedachte betekent ook dat ze heel graag dichte vloeren leggen in het oudere deel van de stal, zodat ze de mest ook daar weg kunnen schuiven. “Via de roosters verliest de mest in de putten al veel gas.“

Luuk en Thijs zien veel toekomst voor mestvergisting, maar hebben hun twijfels bij centrale mestvergisting. “Door het gesleep met mest verlies je rendement, omdat je dan altijd oudere mest vergist. Bovendien kleven er risico’s aan het restproduct digestaat dat je terugkrijgt. Dat kan ook van mest van iemand anders zijn.” 

Vergisten op eigen bedrijf is volgens de broers al renderend bij een omvang van circa honderd koeien. Luuk: “Bij zo’n omvang is opwaarderen naar groen gas te duur, maar dat kun je wel op een centrale plek doen. Het biogas is via gasleidingen wel te verpompen. Dat scheelt veel transportbewegingen en geeft een hoger rendement.”