Ellen van Selm: ‘Er kan vaak zoveel in Opsterland’

BEETSTERZWAAG Bijna acht jaar droeg Ellen van Selm (58) de Opsterlandse burgemeestersketen. Ze ruilt deze nu in voor die van de Noord-Hollandse gemeente Purmerend. Tijd voor een laatste rondje Opsterland, met op de achterbank een gesprek over inspirerende projecten en bijzondere momenten. “Met veel initiatieven in dorpen moet een gemeente zich niet te veel bemoeien. Alleen helpen als het nodig is. Opsterlandse dorpen kunnen veel zelf.”

Ze werd in 2014 burgemeester, voor het eerst. In een gemeente waarmee ze al veel eerder kennismaakte. Halverwege de jaren tachtig liep een nog jonge Ellen van Selm, student in Wageningen, stage bij de Volkshogeschool Allardsoog. “Hier waren ze bezig met de scholing van plattelandsjeugd. Dat wilde ik ook, cursusleider worden. Gedurende dat halve jaar heb ik echt een vak geleerd, dat was een heel vormende periode.”

Allardsoog kan dan ook niet ontbreken in het rondje Opsterland dat Sa! met de burgemeester maakt. Bij het vertrek van haar voorgangster Francisca Ravestein was dat idee ontstaan. Niet een afscheidsgesprek aan tafel, maar een roadtrip langs plekken met een bijzondere herinnering. Van Selm stelde zelf voor om ook zo’n rondje te maken. Vooraf staan een paar locaties op een lijstje, maar onderweg komen er veel meer verhalen los. Zo passeren we op weg naar Allardsoog het huis waarvan de bewoners eerder dit jaar zeventig jaar getrouwd waren. “We hebben samen heel wat echtparen bezocht”, zegt ze tegen fotograaf Sietse de Boer. “Bijzondere momenten met vaak bijzondere mensen.”

Aandacht voor elkaar

De middag begint in Beetsterzwaag, achter het Lycklamahûs. “Voor mij een plek die steeds meer waarde kreeg. Een plek die hoort bij de formele kant van het burgemeesterschap, de vieringen en de officiële herdenkingen.” Het Lycklamahûs kleurde de afgelopen jaren oranje, blauw en geel-blauw. Om stil te staan bij belangrijke gebeurtenissen. “Ik hou van dat soort symbolen, maar het is natuurlijk ook de plek van de koninklijke onderscheidingen en de naturalisaties.” Van Selm wijst naar de oude plataan dicht bij de achteringang; misschien wel een van de oudste bomen van Opsterland. “Ik krijg hier soms het beeld van zo’n Zuid-Europees dorp. Waar de dorpsgemeenschap bij een oude boom samenkomt. Ik hou van dat idee. Die sfeer van een lange tafel, veldbloemen, niet opgedirkt, no-nonsense, maar wel aandacht voor elkaar.”

Datzelfde sfeertje was er ook in de zomer van 2018, bij de opening van de tentoonstelling over Tinco Lycklama à Nijeholt, de in Beetsterzwaag geboren jonkheer die lang in het Franse Cannes woonde. “Ik hou van dat soort projecten. Het begint met een goed idee, vrijwilligers pakken het op en waar nodig duw ik een beetje mee. Een jaar eerder lieten we in Cannes de Friese vlag hoog boven de haven wapperen. Kippenvel, ik voelde mij toen op-en-top Fries, misschien wel voor het eerst.” Het project staat voor haar symbool voor de rijke Opsterlandse geschiedenis, waar de afgelopen jaren zoveel aandacht voor was.

Wandelen

Inmiddels zijn we aangekomen op de Poostweg, bij de kruising met het Hemrikerpaed. Een plek waar Ellen van Selm regelmatig afsprak met Opsterlanders om samen te wandelen. “Toen ik burgemeester werd, nam ik mij voor om veel contact met inwoners te zoeken. Het was even zoeken naar de juiste vorm, maar in de coronatijd ontstond dit idee. Je kreeg hier bij de start al het teamgevoel: we gaan samen wandelen. Er waren mooie gesprekken bij. Al lopende praat het voor veel mensen makkelijker. Je hoeft elkaar niet aan te kijken. De drempel was voor iedereen lager. Het waren voor mij ook belangrijke gesprekken om bijvoorbeeld te toetsen hoe beleid uitpakt, een soort klankbord.” Met datzelfde doel bezocht de burgemeester ook veel bedrijven, groot en klein. “Vaak spontane bezoekjes. We belden met de vraag of we langs mochten komen. Gewoon uit belangstelling, om te kijken waar mensen mee bezig zijn. De mensen van Opsterland, dat was mijn basis. Uit dat soort gesprekken haal ik veel informatie en veel energie.”

Gehecht aan Friesland

Onderweg naar Ureterp drinken we een kopje koffie bij de burgemeester thuis, op Selmien. “Toen we hier voor het eerst keken, wisten we binnen een kwartier dat we hier wilden wonen. Zo heerlijk buitenaf.” Ze toont een bakje aardappelen. Een dag eerder gerooid, door de burgemeester zelf. Ze stortte zich met haar gezin niet in het verenigingsleven van Ureterp, maar genoot wel van het buurtleven; de buurtbarbecue, wandelen met de buurvrouw. “Wij zijn zo aan Friesland gehecht geraakt. Ik hoefde ook niet weg. Ik hou van mijn werk hier, maar na acht jaar komt ook het moment dat ik iets anders wil gaan doen. Ik kan mij ook wel weer goed losmaken.”

Burgemeester Van Selm was landelijk actief als bestuurslid van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en van de burgemeestersvereniging. En natuurlijk van de P10, het samenwerkingsverband van plattelandsgemeenten. “Maar het opbouwen van dat landelijke netwerk was niet gericht op het verlaten van Opsterland. Ik vind dat gewoon heel leuk werk, waar ik dan ook met huid en haar in ga. Maar wel altijd met Opsterland in het achterhoofd.”

We kunnen het

Even later floept het licht aan in de grote sporthal van De Wier. Nu helemaal leeg, eind 2015 ingericht als recreatieruimte voor een grote groep vluchtelingen die ruim een week in Ureterp verbleven. Opsterland had zich aangemeld als locatie voor crisisnoodopvang, de azc’s dreigden over te lopen. “Opsterland wilde graag iets doen, dat was een breedgedragen gevoel. We dachten dat we dit aankonden en dat bleek ook zo te zijn. Niet te veel mitsen en maren, gewoon regelen. Niet het Rode Kruis inschakelen, maar een beroep doen op het dorp zelf. Met succes, veel mensen wilden helpen. Het heeft Ureterp ook sociale winst opgeleverd. Ik was er iedere dag.”

Het protocol schreef voor dat er hekken om De Wier moesten komen, maar dat wilde Van Selm niet. “Dat was een totaal verkeerd beeld geweest, voor ons en voor het dorp. We wilden ook verder, bijvoorbeeld met een azc met circa driehonderd opvangplekken. Dat hadden we aangekund. Maar het COA wilde alleen centra met minimaal vijfhonderd plekken. Dat is te groot voor Opsterland.” 

De burgemeester was destijds kritisch op het COA, over het gesleep met mensen. We zijn inmiddels zeven jaar verder, de situatie is opnieuw nijpend. “Wat dat betreft hebben we niet veel geleerd. Ik sluit niet uit dat er weer een beroep op ons wordt gedaan. Ideaal is crisisnoodopvang natuurlijk niet, je ziet het liever anders. Maar het zijn wel onze naasten, zo stonden we er in 2015 in en dat is denk ik niet veranderd.”

Op Allardsoog stoppen we ook bij het oorlogsmonument. Jaarlijks was de burgemeester bij de herdenking in april van de partij. “Het kan hier zo indrukwekkend stil zijn. De scholen maken er ieder jaar iets speciaals van. Ik heb het idee dat het herdenken zich steeds meer verdiept. Het is voor de jeugd goed. Niet om de oorlog steeds op tafel te leggen, maar wel om ook uit te spreken dat je met elkaar moet samenleven. Dat het heel makkelijk is om altijd gelijk te willen hebben, maar dat het zo niet altijd werkt.”

Platteland

Vanaf de oostelijke Opsterlandse grens koersen we richting het westen. Ellen van Selm vertelt over hoeveel respect ze heeft voor de Opsterlandse dorpen. “Er kan vaak zoveel. Initiatieven waar je je als gemeente niet te veel mee moet bemoeien. Wel helpen als het nodig is, maar niet organiseren. Dat kunnen dorpen heel goed zelf.” Het is de kracht van het platteland, waar Ellen van Selm zo graag en zo veel op hamert. 

Op het platteland liggen volgens haar zoveel oplossingen voor de grote problemen waar we mee kampen. Al jaren is ze bezig de Randstad en de landelijke bestuurders daarvan te overtuigen. Ze is vast van plan daarmee in Purmerend verder te gaan. Ook al ziet het platteland er daar anders uit. In de Beemster, een 17e-eeuwse droogmakerij, zijn de landbouwpercelen en wegen met linialen ingetekend. In Opsterland speelt de natuur een grotere rol bij de totstandkoming van het landschap.

We naderen Wijnjewoude. “Nog zo’n voorbeelddorp met veel probleemoplossend vermogen. De dorpswinkel, de verduurzaming bij de voetbalclub, het verkeersplan, Wijnjewoude Energie Neutraal. Allemaal mienskipsprojecten.” Laat de discussie over de mogelijke mestvergistingsinstallatie in Wijnjewoude ook de grens zien van wat een dorp zelf kan? “Misschien wel, het is in ieder geval participatie voor gevorderden. Maar als het dorp het niet kan, wie dan wel? Het maken van plannen betekent ook het maken van keuzes. We hebben in het verleden ook projecten gezien waarbij er zoveel compromissen zijn gesloten, dat aan het einde niemand echt gelukkig was met het resultaat.”

Bijrol

Inmiddels is Hemrik nabij. In de bocht bij Sparjebird komen speciale herinneringen boven. De burgemeester speelde hier in het openluchttheater mee in het iepenloftspul Lang en Lokkich. “Een jaar eerder had ik in Beetsterzwaag het iepenloftspul gezien bij Revalidatie Friesland. Zo grappig, zo bijzonder, zo cultureel Fryslân. Daar wilde ik ook aan meedoen en heb gewoon auditie gedaan, ontzettend leuk om te doen.”

In Gorredijk wil Ellen van Selm graag even stoppen bij de Groene Long. Nu een droog, geel grasveld, een paar jaar geleden het kloppende hart van de Samenloop voor Hoop. “Echt vanuit het dorp georganiseerd, zo warm. Het liep als een trein. Er gebeurt veel in Gorredijk. En er gaat nog veel meer aandacht naar het dorp met de gelden uit de Regio Deal. Ik hoop dat de komende jaren ook veel projecten gerealiseerd worden. Ik ben groot voorstander van een sterk Gorredijk, maar weet ook dat het hier lastig kan zijn.” We rijden langs de Burgemeester Harmsma School, ook al jarenlang onderwerp van veel discussie. “Maar wat voorop moet staan is dat de school voor Opsterland van ongekend belang is.”

Onverwachte wissel

De laatste stop is op het sportveld van Tijnje, de beoogde plek voor de nieuwe mfa, waar het dorp al jaren aan werkt. “Dat is misschien wel het project dat ik het vaakst noem in landelijke vergaderingen. Helemaal een initiatief vanuit het dorp, ook het samengaan van de scholen. Met het oog op de toekomst. Ik ben hier met meerdere delegaties uit Den Haag geweest, ze waren altijd onder de indruk. Marc Mulder legde steeds goed uit waar het hier om ging, inclusief de te nemen hobbels in de verdeling tussen dorp en gemeente.” 

Vanaf het sportterrein ziet ze even verderop het Pipegaelsgeaplein liggen. Op een hele koude dag mocht Ellen van Selm hier dorpsgenoot Suzanne Schulting huldigen, na het behalen van haar eerste olympische medaille. “We hebben zelfs even geruild. Zij de burgemeestersketen, ik de medaille. Prachtig toch?”