Historische schepen op de Turfroute
NieuwsGORREDIJK Oude tijden herleven halverwege augustus wanneer een grote groep historische vaartuigen vanuit Nij Beets via Gorredijk naar Appelscha vaart. Na de Turfvaartdagen gaat de vloot verder naar Oldeberkoop en uiteindelijk Mildam.
De boottocht wordt georganiseerd door de onlangs opgerichte Stichting Historische Schepen Turfroute. De 20 tot 25 deelnemende schepen zijn allemaal oude beroepsschepen zoals skûtsjes, kleine vrachtschepen en sleepboten die vroeger voor het dagelijkse werk langs de Turfroute werden gebruikt.
Bestuurslid Piet Voolstra (61) uit Hemrik is geboren bij de sluis van Lippenhuizen en zag als jongetje de schepen voor de sluis liggen. “Dy boaten brochten keunstmest nei Donkerbroek en feefoer nei Weinterp.” Naast de vrachtschepen kwamen ook andere schepen door de Opsterlandse vaarten voorbij. “Hamstra ut Hearrenfean wie in skjirresliper dy’t mei syn skûtsje de turfroute ôffarde.” Ook waren er vissers die de vaart pachtten en ’s nachts hun fuiken uitzetten. ’s Ochtends werden ze weer weggehaald, zodat de schepen ongehinderd voorbij konden varen.
Platbodems
Vroeger was er dus veel leven op en in het water van de turfroute. Deze oude tijden herleven in augustus. Op 15 augustus vertrekt de vloot schepen vanuit Nij Beets, via Gorredijk (16/8), Donkerbroek (17/8), Oosterwolde (18/8) naar Appelscha (19/8). Daar blijft de vloot enkele dagen liggen tijden de Turfvaartdagen (19-21/8) om vervolgens via Oldeberkoop (22/8) naar Mildam (23/8) te varen. Voorzitter Koos Föllings (67) uit Gorredijk: “De grutste boat is 25 meter lang en de âldste boat is 135 jier âld. It binne allegear platbodems, de fearten fan ‘e turfroute binne ûndjip.”
Naast de vrachtschepen varen ook zogenaamde ‘opduwers’ mee, typisch Friese motorbootjes die de vrachtschepen voortduwen. Piet: “Sokke boatsjes waarden noch brûkt oant 1968.” Veel van de vrachtschepen voerden turf af naar Amsterdam en kwamen terug met kunstmest of baggerslib dat ook gebruikt werd als een vorm van kunstmest.
De optocht van de historische schepen vindt voor de derde keer plaats. Dit keer vaart ook een vlot mee, dat wordt gebouwd door vrijwilligers van museum It Damshûs in Nij Beets. Afgelopen weekend zijn ze begonnen. Het hout is afkomstig van bomen uit Appelscha, ook een stukje historie. Vroeger werden namelijk bomen uit de bossen bij Appelscha gekapt en langs de turfroute stroomafwaarts vervoerd naar houtzaagmolens in bijvoorbeeld Oldeboorn en Akkrum. Piet: “Yn Nij Beets bouwe se no in flot fan 14 meter lang en 4 meter breed. Wy farre no stroomopwaarts. Mei skoallen wurde noch mear flotten bouwt, mar dan yn it lyts”.
Jagen
Nu zijn alle boten voorzien van krachtige motoren. Een ‘opduwer’ kon een zwaar beladen vrachtschip vroeger een eind op weg helpen, maar eeuwen geleden ging dat nog puur op spierkracht. Piet: “Doe waard sa’n frachtskip lutsen troch in hynder dat op it jaagpaad nêst de feart rûn. At de skipper gjin hynder hie, dan luts de skippersfrou it skip. Dy froulju hienen skonken as staalkabels.”
Tussen Gorredijk en Hemrik is nog steeds een jaagpad. De enige gediplomeerde scheepsjager in Nederland hervat speciaal voor de historische schepenoptocht zijn oude werkzaamheden. Zijn paard zal de schepen net zoals vroeger op enkele trajecten langs de turfroute trekken. Tijdens de tocht van Nij Beets via Appelscha naar Mildam wordt onderweg aangelegd in de dorpen die dan allerlei activiteiten organiseren. Van muziek tot een braderie.
Er komen zelfs ‘verstekelingen’ aan boord. Koos: “Wy ha kontakt mei inkele fersoarchingstehuzen ûnderweis om bewenners in pear oerkes mei ús mei farre te litten. In pear minsken út Oekraïne kinne ek in stikje meifarre. Sa ferbine wy de doarpen.” Meer info bij Koos Föllings (06-16607072).
