‘Juf, we hebben een salamander!’

BEETSTERZWAAG Het is een mooie woensdagochtend en het is verrassend druk in de overtuin van Lyndensteyn in Beetsterzwaag. Tientallen leerlingen van basisschool De Finne hebben zich verspreid langs de vijver. Gewapend met netjes en teiltjes zijn ze op zoek naar alles wat leeft in de vijver.

Karin Akkerman en Lysbet Hoekstra geven vandaag buitenles. De vijver in het park tegenover Lyndensteyn is een prachtige locatie. Ze hebben alles tot in de puntjes voorbereid. Alles wat de leerlingen vanochtend nodig hebben, staat al klaar. Op een grote tafel staan diverse potten water met daarin allerlei insecten. Karin trapt af: “We gaan vandaag kijken wat voor beestjes er allemaal in deze vijver zitten. Jullie doen vandaag mee aan onderzoek naar de kwaliteit van het water. Geef aan wat je hebt gevonden en hoeveel.” De leerlingen luisteren ongeduldig en willen meteen aan de slag.

Elk tweetal krijgt een schepnet, een teiltje en een loeppotje mee. Karin legt verder uit: “Jullie krijgen ook kaarten mee, waarop een aantal insecten staan. Als je iets vindt, kruis dat dan aan op de kaart.” De kinderen hebben geen vragen en verspreiden zich meteen rondom de vijver.

Juf Tineke de Vries ziet het met genoegen aan: “De bern wienen de hiele wike al unrêstich. Se fine dit sa fer- skriklike leuk.” De schepnetjes verdwijnen ondertussen in de vijver en worden zorgvuldig omgekeerd in het teiltje met water. Met een lepel worden de waterbeestjes uit het teiltje gehaald en in het loeppotje gedaan.

Schoon water

Twee meisjes nemen een onbekend beestje onder de loep. Ze raadplegen de insectenkaart. Karin kijkt over de schouder mee: “Hoeveel poten heeft hij?” De meisjes tellen er zes en weten dan dat het een insect is. “Het is een schaatsenrijder en dat is goed nieuws, want dat betekent dat het water schoon is. Hij zinkt in vies water”, legt Karin geduldig uit. 

Trots kruisen de meisjes de schaatsenrijder aan op hun kaart en turen meteen weer in hun teiltje op zoek naar nog meer insecten. Twee jongens hebben weer wat anders ontdekt. Het lijkt op een stukje dood hout, maar niets is wat het lijkt. Binnenin zit een insect dat een huis heeft gebouwd van allerlei kleine takjes. Karin: “Dat is de bouwvakker van de insecten, een kokerjuffer.” Aan de andere kant van de vijver ontstaat opeens rumoer.

 “Juf, we hebben een salamander. Een salamander!” De andere leerlingen rennen naar de gelukkige vinders die trots hun vangst tonen aan de rest van de klas. “De salamander is een broertje van de kikker”, doceert Karin.

Kikkervisjes

Juf Tineke geeft aan dat ze deze buitenles ook in haar lessen in het klaslokaal kan gebruiken: “Moarn ha wy in diktee oer dizze les. Nije wurden sa as kokerjuffer en waterschorpioen. Wy kinne it sels brûke foar rekkenjen.” De buitenles is bijna afgelopen. Alle leerlingen verzamelen zich op het gras. Lysbet vraagt welke waterbeestjes ze allemaal hebben gevangen. ‘Wie heeft kikkervisjes gevangen?” 

Vingers flitsen de lucht in. Uit een grote pot haalt ze een vervaarlijk grote kreeft tevoorschijn. “Deze hebben jullie vandaag gelukkig niet gevangen. Dit is een rode Amerikaanse rivierkreeft die voorkomt in plassen bij Leeuwarden.” Deze kreeft is een zogenaamde invasieve exoot, komt oorspronkelijk niet in Nederland voor en brengt schade toe aan de natuur. Hij tast slootkanten en zelfs dijken aan. 

De leerlingen schudden afkeurend hun hoofd. Weer wat geleerd. “Juf, mag ik een bloedzuiger op mijn arm?” Karin komt direct met praktische informatie: “Ja, hoor. Maar je moet daarna in de zon gaan staan. Dan laat hij meteen los.”