Nieuw Opsterlands college gaat aan de slag
Nieuws De drie nieuwe Opsterlandse wethouders hebben de mouwen opgestroopt. Klaar om uitgedaagd te worden. Door burgers, door de dorpen en door de gemeenteraad. Nog voordat de grote ambities van het college aan bod komen, opent het coalitieakkoord met een ambitieus hoofdstuk over modern besturen.‘De krêft fan de mienskip’ stond de afgelopen vier jaar centraal in het Opsterlandse gemeentebestuur. Niet het gemeentehuis bepaalt hoe het gaat, maar de ‘mienskip’ kreeg de volle ruimte om met plannen te komen. Kanteling van beleid, zoals het in vakjargon heet. Het werd een proces met vallen en opstaan. Als de ‘mienskip’ haar ‘krêft’ liet zien, wist men op het gemeentehuis niet altijd hoe ermee om te gaan. Ambtenaren die tussen neus en lippen soms opmerkten dat wethouders toch liever de teugels in handen hielden. Wethouders die soms verzuchtten dat ambtenaren de omslag niet snel genoeg maakten. En dorpen en maatschappelijke organisaties die rond de verkiezingen riepen dat de gemeente wel heel erg veel ‘over de schutting’ bij de ‘mienskip’ neerlegde.
Dat laatste verkiezingsthema lijken Opsterlands Belang, PvdA en ChristenUnie zich te hebben aangetrokken. In het coalitieakkoord stellen de partijen dat ‘mienskip’ ook de kracht van samenwerken betekent: ‘een zelfstandige gemeente blijven lukt alleen wanneer de lokale overheid en de inwoners van de dorpen de krachten bundelen en samenwerken.’ Opsterland staat niet alleen in deze ontwikkeling. Overal in het land komen gemeenten tot de conclusie dat er iets moet veranderen om de afkalving van het draagvlak voor lokaal bestuur onder de bevolking te stoppen.
Misscommunicatie
Anko Postma (Opsterlands Belang), Libbe de Vries (PvdA) en Rob Jonkman (ChristenUnie) zijn de drie wethouders die de komende vier jaar invulling moeten geven aan deze koers. Ze geven aan klaar te zijn om samen met de ambtenaren aan de slag te gaan. Diezelfde ambtenaren kwamen niet helemaal ongeschonden uit het formatieverslag van extern schrijver Jan Arendz. Er zou twijfel zijn over de objectiviteit van de verstrekte informatie.Rob Jonkman: “Dat is ongelukkig uitvergroot. Wij zijn tevreden over de ambtenaren. Rond mogelijke bezuinigingen was er enige miscommunicatie. Ik heb nog nooit meegemaakt dat ambtenaren geen informatie wilden verstrekken.”
Anko Postma: “Maar het past wel bij modern openbaar bestuur om elkaar aan te spreken. En dat zijn we allemaal nog niet zo gewend.”
Libbe de Vries: “It giet hjir ek net oer de kwaliteit fan de amtners. It is mear in kwestje fan kultuer. En dat feroaret stadichwei, mei fallen en opstean. Dêr giet al gau fiif jier mei hinne.”
Kwetsbaar
Het coalitieakkoord ademt dat het college graag wil worden uitgedaagd. Bovendien wil het zich kwetsbaar opstellen. Bijvoorbeeld door dilemma’s met de burgers en de gemeenteraad te delen. Niet met dichtgetimmerde voorstellen komen, maar scenario’s presenteren waaruit kan worden gekozen.Postma: “Scenario’s horen bij het projectmanagement dat wij voorstaan. De gemeenteraad kan via startnotities en bestuursopdrachten aan de voorkant al heel heldere uitgangspunten aangeven.”
Jonkman: “Het college zal wel altijd haar eigen voorkeur aangeven. Maar via scenario’s geef je veel meer inzicht in de materie en voelt de gemeenteraad zich ook meer serieus genomen. Dat wordt een leuk proces, al maken wij ons als college wel kwetsbaar. We leggen alle kaarten op tafel. Met als risico dat de raad tot een andere conclusie komt, maar daar moet je dan ook niet moeilijk over doen.”
De Vries: “Yn it ferline waard dan al gau sein dat de ried in foarstel fan it kolleezje ôfsketten hie. Mar sa sjogge wy dat net. At in plan op dizze wize better wurdt, dan dogge wy dat. Dat is it útgongspunt. Mar ek dat is wer in kultuerferoaring.”
Postma: “De gemeenteraad moet de tijd krijgen om aan deze nieuwe situatie te wennen.”
Jonkman: “Het zal zoeken zijn en het vraagt van raadsleden vooral niet te veel op detail te sturen. Dat is best lastig. Als raadslid bezondigde ik mij daar zelf ook aan. Maar dat leer je wel af als je even bezig bent.”
Uitdaging
Het coalitieakkoord spreekt ook nadrukkelijk over ‘the right to challenge’. Een uitdaging richting dorpen om met slimme oplossingen te komen en taken van de gemeente over te nemen. In ruil daarvoor mag het dorp het uitgespaarde geld zelf aan andere zaken besteden.De Vries: “It is in foarm fan omkeard tinken. Yn it ferline giene boargers derfan út dat de gemeente oeral wol foar soarge. Mar de gemeente kin en wol net alles. Wy ferwachtsje dat minsken, organisaasjes en doarpen aktiver wurde. Daagje ús út. Yn it ferline giene amtners by in plan in checklist ôf en seine dan dat it wol of net koe. Dat moat feroarje. Wy wolle sjen hoe’t wy dingen wol mooglik meitsje kinne. Mar wy sille der wol altyd by freegje wat de gemeente derfoar werom krijt. Dat is in oare ynstek. It is net maklik, mar hjir sjogge wy wol kânsen.”
Jonkman: “Maar we hebben niet alles in eigen hand. Provincie en Rijk spelen ook hun rol, zij stellen ook regels. Waar we kunnen zullen we wel proberen ook deze regels te beïnvloeden.”
Dorpsregisseurs
Ook in de afgelopen vier jaar bleek dat dorpen en maatschappelijke organisaties niet alles zelf kunnen. De benodigde kennis is niet overal aanwezig. Het nieuwe college wil daarvoor zogenaamde dorpsregisseurs inzetten.Postma: “Deze regisseurs gaan niet zeggen hoe het moet, het is absoluut geen betuttelende overheid. Het gaat vooral om het bundelen van kennis uit de dorpen. Met de bedoeling dat dorpen zelf aan de slag kunnen. De gemeente vult kennis en eventueel financiële middelen aan waar het nodig is.”
De Vries: “Yn sa’n proses is fertrouwen en loslitte de kearn. Dat is foar alle partijen wennen. Foar wa’t it fertrouwen kriget, mar ek foar de party dy’t loslitte moat. Wy freegje mear fan de minsken, ek op it gemeentehûs.”
Jonkman: “Je ziet het in Beetsterzwaag bij de planvorming voor de nieuwe school. Vroeger bepaalde de gemeente de plek, nu mogen anderen meepraten. Dat is wennen, ook voor het onderwijs. De scholen vinden het zelf ook ingewikkeld.”
Postma: “Die dilemma’s komen in Beetsterzwaag heel goed naar voren. Als het ingewikkeld wordt, valt men toch weer snel terug in oude rollen. Hier kan een dorpsregisseur heel mooi werk doen om een proces toch op gang te houden.”
Groot en klein
Met de realisatie van de nieuwe dorpshuizen in Lippenhuizen en Jonkerslân en de plannen voor een mfa in Tijnje laten de dorpen zien waar ze samen toe in staat zijn. In de kleinere dorpen klinkt weleens het verwijt dat zij het vooral samen moeten doen, terwijl in de grotere dorpen, zoals Gorredijk, de betrokkenheid van het dorp veel minder is en ze veel meer ‘cadeau’ krijgen.Postma: “Er zijn verschillen, kleinere dorpen zijn wat minder anoniem. Maar als je naar Gorredijk kijkt, dan ervaar ik dat niet als een dorp dat extreem veel vraagt. Ik zie kritiek niet als een bedreiging, maar als een kans. Een discussie maakt altijd weer mensen wakker en zet hen aan om mee te doen. Ook in de grote dorpen.”
Jonkman: “En als in grotere dorpen mensen het wat minder belangrijk vinden om zaken op te pakken, dan doen wij het. We moeten ook accepteren dat de binding in de ene gemeenschap sterker is dan in de andere. De gemeente pakt alleen de regie als een dorp het niet zelf kan. Maar uitgangspunt blijft dat we stimuleren dat er zoveel mogelijk uit de dorpen zelf komt.”
De Vries: “Ik tink dat it ek as in oaljeflek wurkjen giet. De foarbylden fan Lippenhuzen, Jonkerslân en De Tynje litte sjen wat der meielkoar mooglik is. Dat is sûnder mis ek wer ynspiraasje foar oare doarpen.”
Vertrouwen
Het moderne bestuur is volgens het coalitieprogramma mede nodig om het vertrouwen in de lokale overheid terug te krijgen. Transparantie, openbaarheid en resultaatgerichtheid moeten daaraan bijdragen.Jonkman: “Het algemene beeld is dat men best positief is over lokale politici. Voor veel mensen is de gemeente er vooral voor het rijbewijs en vergunningen. Als dat goed geregeld is, vinden ze het al goed. Voor de rest geloven ze het wel en komen ze pas in actie als iets niet goed gaat. Dat snap ik ook wel.”
Postma: “De samenleving verandert. Ik zie ook bij de jeugd dat er toch weer steeds meer over maatschappelijke thema’s wordt gesproken en gediscussieerd. Door veel meer openbaarheid van bijeenkomsten en de andere bestuursstijl laten we ook veel beter zien wat we doen.”
De Vries: “Mar oan de oare kant sil it net sa wêze dat wy alles dogge wat minsken freegje. Somtiden krije se net it antwurd wat se graach hearre wolle. En dan binne se lilk en teloarsteld. Ek dat begryp ik.”
Postma: “Soms kan het niet anders en moeten mensen ook accepteren dat er in een democratisch proces een beslissing is genomen die misschien niet de hunne is.”
Jonkman: “Wat dat betreft zou het helpen als iedereen eens een paar maanden wethouder zou zijn. Je weegt continu allerlei belangen tegen elkaar af. Maar op een gegeven moment is het klaar en ligt er een besluit.”
[caption id=”attachment_20876” align=”alignnone” width=”900”] Wethouders Libbe de Vries, Rob Jonkman en Anko Postma.[/caption]
Libbe de Vries (61) Partij van de Arbeid Woonplaats: Frieschepalen Raadslid sinds 2014
Rob Jonkman (57) ChristenUnie Woonplaats: Siegerswoude Wethouder sinds 2010 Raadslid 2005-2010
Anko Postma (46) Opsterlands Belang Woonplaats: Nij Beets Wethouder sinds 2017 Daarvoor partijvoorzitter
