Vogeltellling  met Tjeerd Geertsma.
Vogeltellling met Tjeerd Geertsma. Vogeltellling met Tjeerd Geertsma.

Tellen onder de roep van de roerdomp

Nieuws
Auto in de berm, motor uit. Voor een moment is de stilte overweldigend. Dan zwelt ergens in de verte een onaards diep geluid aan. Alsof iemand op deze voorjaarsdag in alle vroegte op een midwinterhoorn staat te blazen. Verrek, zou dat de roerdomp zijn? De man die tegen het hek van het gemaaltje staat geleund, trekt een brede grijns. “Ik hearde him al fan efter hûs.”
“Learzens oan en nim in kiker mei“, had Tjeerd Geertsma gezegd. “Seis oere by it gemaal oan Kolderveen.” Zes uur op zaterdagmorgen is bepaald geen journalistentijd. Konden we niet net zo goed om een uur of tien afspreken? Nee, had Tjeerd gedecideerd geantwoord. Vogels tellen doe je het best vlak na zonsopgang: “Dan bin fûgels op harren warberst.” Beetje jammer dat juist over deze zaterdag een grijs wolkendek hangt. Dan gaat het er toch wat minder uitbundig aan toe, aldus de vogelteller. Maar goed, misschien breekt straks nog een zonnetje door. Onder opnieuw een klaroenstoot van de roerdomp start de tocht.

Paradyske

Tjeerd, woonachtig aan De Streek in Terwispel, telt al tien jaar vogels voor het landelijke Sovon Vogelonderzoek Nederland en voor Staatsbosbeheer. De Bouwespolder, de zuidwestelijke hoek van Van Oordt’s Mersken tussen de Nieuwe Vaart en het Koningsdiep, is zijn territorium. Vanuit huis kan hij het natuurgebied in de verte al zien liggen. “De polder is net sa grut, mar foar in fûgelteller wol in paradyske troch de kombinaasje fan greide, reidlân en moerasboskjes. Der sit hjir in protte fariaasje.”
Sovonvrijwilligers tellen het hele jaar door, maar het voorjaar staat in het teken van de broedvogels. Welke soorten zitten waar en om hoeveel broedplekken gaat het? Om een getrouw beeld te krijgen van de broedstand loopt Tjeerd in april en mei, om de tien dagen zeven keer dezelfde route door het veld, plus een nachtelijke ronde. “Ast dan trije kear op itselde plak deselde fûgel hearst, meist derfan útgean dat der ien sit te brieden.” Waarnemen gaat voornamelijk op gehoor, benadrukt hij op deze derde ronde; voor zien moet je een beetje geluk hebben. “Wy geane net op syk nei nêsten, dan ferstoarst de boel allinnich mar.”

Drokke baaskes

Al na tien meter houden we halt. “Hearst it? Reidsangers, dy binne krekt werom út Afrika.” Met de kijker lokaliseert Tjeerd het gekrakeel in de rietstrook een stuk verderop. Onder de kijker plooit zich een vertederde glimlach. “It binne fan dy drokke baaskes. Sjoch, se stekke eefkes omheech út it reid en dan gau werom. Dúdlik in territoriumgefal.” Tjeerd trekt zijn mobiele telefoon. Op de speciale app die Sovon heeft ontwikkeld, tikt hij het blokje met de broedcode van de rietzanger aan. De gps registreert automatisch de locatie. Het is tijdens de tocht niet de laatste registratie, de mobiel verdwijnt niet meer in de broekzak.

De opgeslagen waarnemingen geven na afloop van de serie veldrondes een betrouwbaar overzicht van de broedstand in de Bouwespolder, legt hij uit. De gegevens dragen niet alleen bij aan de landelijke stand van zaken die Sovon elk jaar naar buiten brengt, ook Staatsbosbeheer is blij met de tellingen van de vrijwilligers. “Staatsbosbeheer brûkt ús gegevens om it behear by te stjoeren. Sa krij ik myn ûntheffing om it briedgebied yn te gean. Foar wat heart wat, no?”

Vlucht regenwulpen

Nog voordat de vertakking van de Schipsloot zich aandient, wijst Tjeerd op een vlucht regenwulpen die opstijgt aan de overkant van de Nieuwe Vaart. Weliswaar het telgebied van buurman, maar hij legt het dozijn vogels toch maar vast in de app. Een vlucht regenwulpen tenslotte, hoe vaak kom je dat nou tegen? Tussen schapen door gaat het verder over de oeverdijk van het waterbassin, ooit aangelegd om de druk op het grondwaterpeil van Van Oordt’s Mersken te behouden. Op het wateroppervlak dobberen groepen kuifeenden, talingen en ganzen. Trekkers, geen broeders, die tellen nu niet mee. Wel de tureluur die zich een stukje verderop aan de waterkant ophoudt.

Motoren en vrouwen

Een omgeschoolde aaisiker wil Tjeerd zich niet noemen, maar voor een vogelteller geeft het struinen door open veld wel vergelijkbare voldoening. Als jonge jongen al zwierf hij als het even kon door de landerijen rond geboortedorp Langezwaag. “Ast dan wat âlder wurdst, nimme motors en famkes it fan de fûgels oer.” Zo’n jaar of tien terug, met kinderen die intussen hun eigen gang gingen en een motor die nog vooral stond te pronken, laaide de vroegere hartstocht weer op. Het leren onderscheiden van alle verschillende vogelgeluiden komt vanzelf met het doen. Tellen vereist wel een zekere discipline. En het is nou ook niet zo dat hij juichend bij het eerste streepje licht het warme bed verlaat. “Mar ast dan ien kear yn it bûtenfjild bist, hast de holle frij.”

Kronkelende pracht

Langs de smalle reep tussen de Schipsloot en de andere kant van de plas klinkt ineens de ratel van een snor. Het kleine moerasvogeltje laat zich niet zien, maar zijn aanwezigheid doet Tjeerd zichtbaar deugd. Vanuit de broekbosjes vliegt een rietgors op om meteen daarna weer de beschutting op te zoeken. In deze hoek toont het Koningsdiep zich in al haar kronkelende pracht. Een veldleeuwerik dikt de landschappelijke luister passend aan door al zingend de rood opkleurende lucht in te klimmen. Nu wordt pas duidelijk waarom Tjeerd, ondanks de weken van droogte, aandrong op laarzen. Vaste grond gaat over in een zuigende, zompige substantie. Ideaal voor de grutto zou je denken, maar die heeft hij hier al tijden niet meer gespot. Blauwborstjes, puttertjes en sprinkhaanzangers voelen zich wel senang in het halfopen terrein. Een paar jaar geleden broedde hier zelfs de nachtegaal.
Een mekkerend geluid hoog boven ons duidt volgens Tjeerd op een ‘hemelgeit’, de watersnip. Verderop in het open weideland duwt hij voorzichtig met een rietstengel wat plukjes gras opzij; in een nestje liggen drie eitjes. “Fan de graspieper. Ferline wike fleach er my samar foar de fuotten wei, oars fynst soks noait.” Na dik twee uur struinen maken we terug bij het gemaaltje de score van vandaag op: “Fjouwerentweintich soarten, net gek.”

Meer SA!

Afbeelding
Spannende jacht in Gorredijk Nieuws 12 uur geleden
Afbeelding
Meld je nu aan voor webinar: waarom in 2024 een woning kopen? Ondernemen 13 uur geleden
Afbeelding
Fedde en Lieke Column 18 uur geleden
Wethouder Durk Durksz en Warner de Leeuw van ELAN
Parkeerverbod geldt niet voor scholeksters Nieuws 19 uur geleden
Gjalt Wijma.
'Lekker de zorgen van je af fietsen' Nieuws 22 uur geleden
Xander Wagenaar juicht na zijn winnende treffer tegen Opende. De middenvelder gelooft nog volop in lijfsbehoud van RWF in de derde klasse B.
RWF wil zware nacompetitie ontlopen Sport 22 uur geleden
Afbeelding
Nieuw seizoen doortrappen van start Sport 22 uur geleden
De vijfendertig kilometer lange mountainbikeroute wordt onderhouden door vrijwilligers.
Mtb-routes worden elk jaar stukje beter Sport 27 mrt, 14:27