De oogst van een zomer Jeanne

BEETSTERZWAAG De biografie die Jolande Withuis vorig jaar publiceerde over het leven van kunstenares Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994) maakte veel los. Het was onder andere de aanzet voor ‘De zomer van Jeanne’ met exposities op meerdere plekken, waaronder Beetsterzwaag. Er dook bij particulieren ook veel werk van haar hand op. Zo bleek vorige week ook tijdens een lezing van Jolande Withuis. 

Jeanne Bieruma Oosting was bijzonder productief. Niet voor niets koos Jolande Withuis ‘Geen tijd verliezen’ als titel voor de biografie over deze kunstenares. In haar lange leven maakte Bieruma Oosting niet alleen veel schilderijen, maar ook grafiek. Er is veel werk van haar in omloop. Niet alleen bij musea, maar ook bij particulieren. Door het verschijnen van de biografie staat Jeanne Bieruma Oosting bijna dertig jaar na haar overlijden weer volop in de belangstelling. Steeds opnieuw duikt er ook werk van haar op. De  oproep van de vrijwilligers van Historisch Beetsterzwaag aan particulieren die werk van haar bezitten om zich te melden leverde een aantal leuke reacties op.

Sobere lijsten 

Jan van den Akker uit Harkstede herinnert het zich nog goed, het was in oorlogstijd. Dan kwam Jeanne met een rol schilderijen onder haar arm naar de werkplaats in de wagenmakerij van zijn vader. “Ze legde de doeken op de werkbank en zei: ‘Er moeten lijsten om.’ Mijn vader zei dat hij geen lijstenmaker was. En dan zei Jeanne: ‘Het gaat niet om wat eromheen zit, maar wat erin zit.’” Typisch Jeanne, vindt Van den Akker. “Over het algemeen vind ik haar schilderijlijsten sober. Niet dat genre van vandaag de dag; die opsmuk vond zij niet nodig.” De wagenmakerij stond naast de school, op de plek van het huidige tankstation. 

Van den Akker woont al ruim zestig jaar niet meer in Beetsterzwaag, maar komt er regelmatig terug. “We gaan weleens naar optredens in de kerk en onze ouders liggen er begraven.” Zodoende hoorde hij ook over de op handen zijnde expositie over Jeanne Bieruma Oosting. “Eerder hadden we al contact met biografe Jolande Withuis. Zij zou bij ons langskomen maar door corona is dat er tot onze spijt niet van gekomen.” Van den Akker nam na de oproep drie schilderijen van Jeanne mee naar de lezing die Jolande Withuis vorige week in Beetsterzwaag gaf: Het Oosterpark Amsterdam (1990), Landschap met korenschoven (1955) en Het Ruurd-huisje (1917).

Het Ruurd-huisje.  

“Je kunt wel zeggen dat ons contact met Jeanne ligt tussen het Ruurd-huisje en het Oosterpark. We hielden haar altijd in het oog en zagen in de jaren tachtig haar werk op exposities en in galeries verschijnen. We correspondeerden ook met haar en ze nodigde ons uit op de koffie. Eerder hadden we al eens gevraagd of ze nog schilderijen van Beetsterzwaag had. Toen kwam een briefje: ik heb het Ruurd-huisje, dat kunnen jullie krijgen. We hebben haar opgezocht in Almen en dat schilderij toen gekocht.”

Naar het schijnt woonde de knecht van de familie Oosting in dit huisje dat tegenover Harinxmastate moet hebben gestaan. Van het Ruurd-huisje maakte Jeanne meerdere varianten. Het exemplaar uit de collectie van Museum Maassluis is te zien op de buitententoonstelling, maar dat is vanaf de andere kant geschilderd, weet Van den Akker. Tijdens een van de laatste tentoonstellingen van Jeanne, in Hoorn, kocht hij het olieverfschilderij Oosterpark Amsterdam. “Het Landschap met korenschoven kwamen we een paar jaar geleden tegen op een veiling. Zo nu en dan kom je werk van haar tegen, we kijken bij veilingen altijd of er iets van Jeanne tussen zit. Je ziet dat de prijzen stijgen.”

De Kombuis

Mevrouw Reitsma (94) uit Drachten is er wel ‘in bytsje benijd nei’. In de oorlogsjaren werkte ze als meisje op het kantoor van de gemeentelijke belastingontvanger in het Eysingahuis. “Wy hienen dêr in moai útsicht op De Kombuis. En doe kaam Jeanne in kear oan myn baas freegjen oft se yn ‘e gong sitte mocht om De Kombuis te sketsen.” Dat mocht en daar is het bij gebleven. Wat er van die schets geworden is, of er een schilderij van is, mevrouw Reitsma heeft geen idee. En omdat Jeanne nu in de belangstelling staat, hoopt ze dat er iemand is die hier meer van weet. Wie informatie heeft, kan dit doorgeven via info@historischbeetsterzwaag.nl.

De Kombuis, legt ze uit, dat was de plek waar de commiezen zaten. “Der stie in mûne neist en de kommiezen moasten derfoar soargje dat de belesting op it graan ûntfongen waard.” De Kombuis is in de loop der jaren grondig verbouwd tot een rietgedekt wit huisje aan de huidige Molenlaan. Het gele Eysingahuis staat aan de Hoofdstraat. “Wy sieten oan de achterkant, dêr koest De Kombuis sjen. It Eysingahuis wie in dependance fan it gemeentehûs. Beneden siet sosjale saken en boppe de plysje. Yn de oanbou wenne de froulike konsjerzje mei har gesin.”

Lezing Jolande Withuis

De oproep aan particulieren om werk van Jeanne Bieruma Oosting mee te nemen naar de lezing van biografe Jolanda Withuis leverde maar liefst dertig werken op. Vorige week woensdag zat de grote zaal van De Buorskip bomvol. Withuis vertelde er uitgebreid over de totstandkoming van de biografie over Jeanne en wat de biografie allemaal wel niet teweeg heeft gebracht. Onder andere kwam aan bod hoe Withuis als sociologe is omgegaan met de bronnen die tot haar beschikking stonden. Ze heeft vooral veel gehad aan de vele bewaard gebleven archiefdozen met brieven. Volgens Withuis is dat voor een biograaf ‘goud’. Rond de lezing konden de bezoekers kennismaken met de meegebrachte werken van Jeanne Bieruma Oosting. Samen met de bijbehorende verhalen van de eigenaren was dit een onderdeel van de avond dat bij de bezoekers en ook bij Jolande Withuis erg in de smaak viel.  

Reacties op expositie

Er kwamen bij de vrijwilligers van de Stichting Historisch Beetsterzwaag allerlei reacties binnen op de buitententoonstelling over Jeanne Bieruma Oosting en haar relatie met Beetsterzwaag: 

‘Op de wat bewolkte maandag 25 juli kwam ik in Beetsterzwaag aan als volgende stap op mijn belevingstocht in het kader van de Zomer van Jeanne BO’, mailt een bezoeker. ‘Na Maassluis en Fochteloo dan nu naar de Overtuin en Lauswolt, een beetje voeling krijgen met deze omgeving waarin ze zo graag kwam en van jongs af aan tekende en schilderde.’ 

Een andere lovende reactie: ‘Zaterdag waren wij in Beetsterzwaag om de buitententoonstelling over Jeanne Bieruma Oosting te bekijken. Ik vond het in één woord: geweldig! Wat geeft u een goed overzicht over het leven van Jeanne, haar afkomst, haar leven, haar werk, haar motieven.’