Een leven lang plezier van voorlezen

GORREDIJK Samen met je kind in een boek duiken, een gezellig rustmoment. Het maakt je dag net even leuker. Elke dag een leuk voorleesmoment, daar hebben kinderen een leven lang plezier van. “In onze talige maatschappij heb je taalbeheersing echt wel nodig”, zegt leesconsulent Tytsje de Vries.

Wanneer ouders met hun kind elke dag een voorleesmoment pakken dat past in hun dagritme, dan hoeft voorlezen eigenlijk geen extra tijd te kosten, vindt leesconsulent Hilda Moen van de Bibliotheek Zuidoost Fryslân (Bzof). “Als je baby bijvoorbeeld op het aankleedkussen ligt, kun je er een knisperend stoffen boekje bij pakken en praten over wat je ziet of voelt.” 

Als kinderen iets ouder zijn, kun je het leesmoment inbouwen als het eten opstaat, tipt collega leesconsulent Tytsje de Vries. “Na een drukke dag is het fijn om dan een rustmomentje te pakken.” De meeste gezinnen kiezen echter voor het verhaaltje-voor-het-slapengaan. Het moment waarop je voorleest, doet er niet zozeer toe, vinden de consulenten. “Het gaat om de herhaling en vaste momenten, daarmee bied je structuur.”

Jong beginnen

Het belangrijkste: je kunt niet jong genoeg beginnen met voorlezen. Tijdens de eerste duizend dagen van een kinderleven wordt de basis gelegd voor de rest van het leven, zeker ook wat taalontwikkeling betreft, zegt Tytsje de Vries. “Dat kan op de peuteropvang of basisschool al een voorsprong geven.” Voorlezen en praten over het verhaal is erg belangrijk, zegt Hilda Moen. “Als je praat over wat je ziet in een prentenboek of wat je voorgelezen hebt in een verhaal, helpt dat het kind om gebeurtenissen of dingen uit hun eigen wereld te herkennen.” 

Voorlezen en lezen maakt kinderen sociaal en emotioneel vaardiger; door de verhalen leren kinderen zich in te leven in boekpersonages en herkennen ze beter oorzaken en gevolgen. Door emoties bespreekbaar te maken, bijvoorbeeld met een prentenboek over de lastige onderwerpen als ziekte en dood, laat je ook merken dat een bepaalde emotie niet vreemd is.

Handvatten

Kinderen die veel taal horen, zijn rijker in het zich uitdrukken en kunnen zaken beter beargumenteren. Tytsje: “Die kinderen hebben meer handvatten waardoor ze zaken vanuit een ander perspectief kunnen zien.” Ook het taalinzicht wordt groter dankzij voorlezen en later zelf lezen. Schrijftaal bevat ingewikkelder zinnen en onbekende woorden; dit helpt een kind bij het ontwikkelen van gevoel voor grammatica en zinsopbouw. Leesconsulent Anke Leffering: “Uit onderzoek blijkt dat door vijftien minuten voorlezen of lezen per dag een kind per jaar duizend nieuwe woorden leert.” Onderzoek wijst ook uit dat kinderen uit gezinnen waar veel gepraat en voorgelezen wordt, na drie jaar een twee keer zo grote woordenschat hebben dan kinderen uit zwijgzame gezinnen. Taal is niet aangeboren, maar kinderen hebben wel een mechanisme om taal te leren. Dat mechanisme moet wel geactiveerd worden en dat kan bijvoorbeeld door veel voor te lezen en daarover te praten.

Handige tips

Tytsje, Hilda en Anke geven graag een paar tips om het voorlezen nog leuker en nog zinvoller te maken.
* Blijf ook voorlezen wanneer een kind allang zelf kan lezen. De woordenschat wordt zo verder uitgebreid. Bij oudere kinderen kan voorlezen prima afgewisseld worden met praten over het boek of een ander onderwerp.

* Kies een vast voorleesmoment.

* Kies een boek dat aansluit bij de belevingswereld van het kind en gebruik belangrijke momenten voor de thema’s van de boeken. Zoals bijvoorbeeld wanneer er een baby op komst is of bij dagelijkse gebeurtenissen als tandenpoetsen en zindelijk worden.

* Bekijk vooraf de plaatjes en bedenk wat je wel en niet wilt vertellen.

* Begin met het voorlezen van de boektitel en praat over de voorplaat, je kunt dan samen bedenken waar het boek over zou kunnen gaan. Dat wekt de nieuwsgierigheid naar het verhaal.

* Met verschillende stemmetjes voorlezen is niet nodig. Als je langzaam voorleest en goed articuleert en daarbij je kind regelmatig aankijkt, dan begrijpt het kind best wie er in het boek iets zegt.

* Je kunt wel bewegingen en mimiek van de figuren uit het boek nadoen. Bewegingen versterken de herkenning.

* Vraag tijdens het voorlezen ook eens hoe het kind zelf denkt dat het verhaal verder gaat. Dat stimuleert de kinderen om zelf goed na te denken. Ze leren daarmee ook in het dagelijks leven om oplossingen te zoeken.

* Neem de tijd om illustraties te bekijken en te bespreken. Stel daarbij vragen over wat de kinderen zien.

* Moeilijke woorden kun je uitleggen, maar vaak wordt de betekenis uit de context wel duidelijk. Herhaal later het moeilijke woord, dit helpt bij de ontwikkeling van het taalgebruik.

* Schroom niet om de tekst los te laten, ga vooral in op wat je kind zelf opmerkt. Ga na het voorlezen het gesprek aan. Dat kan een kind helpen het verhaal beter te begrijpen. 

* Geef je kind gelegenheid tussendoor iets te zeggen. Door deze eigen interpretatie van het verhaal gaat je kind het verhaal beter begrijpen.

* Hetzelfde boek meerdere keren voorlezen hoeft niet saai te zijn, bedenk elke keer een ander onderwerp om het over te hebben na het voorlezen.

* Geef het goede voorbeeld en lees zelf ook boeken, kranten of tijdschriften.

De bibliotheek beschikt over veel voorleesboeken. Het lidmaatschap is t/m 18 jaar gratis. Tijdens de Nationale Voorleesdagen krijgen kinderen (t/m 4 jaar) die lid worden van de bibliotheek het Prentenboek van het Jaar ‘Maximiliaan Modderman geeft een feestje’ en een vingerpopje cadeau (zolang de voorraad strekt).