Skûtsje de Drie Gebroeders.
Skûtsje de Drie Gebroeders. Foto: Sietse de Boer

Gordykster skûtsje wil binding met dorp

Algemeen

GORREDIJK “Okee team, koppies erbij. Op mijn teken klokken we vijf minuten.” De adviseur op het achterdek van het Gordykster skûtsje telt met de vingers in de lucht af. “En go, daar gaan we.”

De Drie Gebroeders draait van de wind af, zodat die meer en meer van achteren komt. Als schipper Aeger van der Hoeff de gijp aankondigt, springen twee man op om de fokkeloet naar voren te sjouwen. Geroutineerd duiken hoofden weg om de voordekploeg ruim baan te geven het zware rondhout in stelling te brengen. 

Dan zwaait de giek over het dek en zeilt de Drie Gebroeders met fok en grootzeil wijduit ‘foar it lapke’ op het zonovergoten Hindeloopen aan. Maar het fraaie dorpsaanzicht is even niet aan de bemanning besteed, alle ogen zijn gericht op de denkbeeldige startlijn die in de verte op het IJsselmeer tussen twee uitgezette boeien ligt. “Nog drie en een halve minuut”, meldt uitkijkman Barend Hulshof. “Tijd om op te loeven.” Fokkeloet er weer uit, zeilen aanhalen – op halve windsekoers vaart de Drie Gebroeders op de lage boei af.


Alles met zijn allen

Het is de zondag voor de openingswedstrijd van de IFKS, de laatste trainingsdag voor de bemanning van het Gordykster skûtsje. De dag ervoor heeft de ploeg het schip overgevaren van zeilschool ’t Vossenhol aan de Kagerplassen naar Hindeloopen. 

Normaal gesproken blijft de Drie Gebroeders in Friesland, maar bij het 75-jarig jubileumfeest van de zeilschool - daarmee de oudste in Nederland - mocht het vlaggenschip uiteraard niet ontbreken, vertelde Barend even eerder. “De zeilschool heeft een speciale band met Friesland. Al vanaf de jaren zestig maken Vossenhollers zwerftochten over de Friese wateren, met een skûtsje als volgschip.” 

Zelf staat Barend model voor hoe het de Vossenhollers vergaat. Met ouders die niks van varen snappen maar hun kind de ervaring niet willen onthouden, stapt hij als 11-jarige voor het eerst in een 16-kwadraat. Barend is meteen verknocht aan het zeilen en de sfeer van saamhorigheid op het water. 

Vanaf zijn zeventiende vaart hij mee als instructeur en als begeleider van de Friese zwerftochten, tot na zijn studietijd. “Ik werk nu als projectmanager bij een rederij voor sleepboten, maar ’t Vossenhol laat je niet los. Vossenhollers en oud-Vossenhollers komen elk jaar weer bijeen voor de klusweek om de zeilschool op te knappen na het vaarseizoen. Afsluitend houden we dan de reünie. Alles met zijn allen, luidt sinds 1947 het motto van ’t Vossenhol. En zo gaat het nog steeds.” Om zich heen gebarend: “Dat geldt ook voor dit skûtsjeteam.”


Nooit te vroeg

“Nog anderhalve minuut.” Schipper Aeger loeft op in afwachting van het sein van zijn vooruitkijk om overstag te gaan. De wind haalt wat aan, dan ook nu maar overstag, geeft Barend door. De Drie Gebroeders draait door de wind en maakt direct snelheid. Te veel naar de zin van de vooruitkijk: “Ietsje oploeven. Ja, houden zo, nog 25 seconden. Jongens, we gaan te hard.” 

Ook met gevierd zeil om de druk te verminderen, komt het einde van de startlijn rap dichterbij. Vlak voor de hoge boei, maant Barend tot hogerop zeilen om de denkbeeldige lijn over te steken. Ai, de teller op zijn stopwatch geeft nog vier seconden aan. Net te vroeg, dus valse start. Met een mismoedig gezicht begeeft hij zich naar het achterdek voor de evaluatie. Tijd, afstand, variabele windkracht – het blijft een complexe inschatting. Geen malheur, grijnst schipper Aeger. “Als je nooit te vroeg bent, ben je altijd te laat. We doen er nog eentje voor de nul seconden.”

Emanuel

Uit de zwerfkampen met het volgskûtsje in Friesland ontstaat mettertijd de eigen opleiding skûtsjesilen van ‘t Vossenhol, vertelt oudgediende en grootschootman Otto de Pater. “En daaruit kwam weer het kernteam voort met Merijn Olsthoorn als schipper dat mee wilde doen in de IFKS-competitie. Van de gebroeders Kuipers uit Lemmer konden we de Emanuel huren en zo maakten we in 2011 ons debuut, tegelijk met ’t Swarte Wief van Tijnje.”

Een wedstrijdskûtsje in de vaart houden vergt geld voor vervanging aan materiaal en manuren voor onderhoud. De manuren vormen geen probleem, aldus Otto. “Dat deden we zelf, maar de sponsorbijdragen vielen tegen. Lemmer had natuurlijk al zijn SKS-skûtsje waar we tegenop moesten boksen.” Ondanks de beperkte middelen klimt de Emanuel gestaag op in de rangen van de IFKS, om in 2017 het kampioenschap van de Grote A-klasse te behalen. “Dat kampioenschap smaakte natuurlijk naar nog meer, maar dat hebben we in de twee opvolgende jaren niet kunnen herhalen.” 

En dan legt corona de skûtsjesilerij plat. Tijd voor bezinning. Schipper Merijn Olsthoorn kondigt aan dat hij zeilend de wereldzeeën over wil gaan, iemand anders zal het helmhout van hem over moeten nemen. De gebroeders Kuipers doen ondertussen de Emanuel in de verkoop en vragen meer dan het nieuwe team zich kan veroorloven. Er rest de Vossenhollers niets anders dan uitkijken naar een ander schip.


En zo valt het een en ander samen. Otto: “De Drie Gebroeders zat in die periode zonder bemanning na de overstap van schipper Harmen Brouwer naar de SKS, ‘t Vossenhol zat zonder skûtsje. Voor ons een buitenkans; als geducht tegenstander kenden we de kwaliteiten van het schip maar al te goed. Wouter Zijlmans uit Gorredijk heeft ons vervolgens bij elkaar gebracht.” 

Eigenaren Arend Wisse de Boer en de broers Hans en Roelof Boersma willen de Drie Gebroeders wel overdoen als het skûtsje voor het dorp blijft varen. Verenigd in stichting Gordykster Skût- sje de Drie Gebroeders brengt een clubje oud-Vossenhollers met Zijlmans het aankoopbedrag bij elkaar. Zijlmans, de enige Gordykster van het gezelschap, neemt ook zitting in de stichting.

Wouter Zijlmans: “De goodwill van het skûtsje heeft een knauw gekregen, daar hoeven we geen doekjes om te winden. Maar met deze ploeg hebben we continuïteit in huis gehaald. Over vier jaar willen we de kampioen in de A-klasse zijn. Het skûtsje heeft het in zich, schipper en bemanning geloven erin, nu het dorp nog.”

Sterk in de schoenen

“Iedereen weer bij de les?” Schipper Aeger wil de startprocedure erin slijten bij zijn deels vernieuwde bemanning. Vandaag vaart de Drie Gebroeders onbelemmerd op de startlijn af, maar over zes dagen zal het anders gaan. “Dan zitten we midden in een wirwar van skûtsjes die allemaal op de meest gunstige positie loeren”, weet fokkevrouw Marilou Renders, ook een van de oudgedienden. “Vanaf zijn plek aan het roer kan Aeger niet alles overzien, hij moet kunnen vertrouwen op de aanwijzingen van de uitkijken op het voor- en achterdek. De input komt van alle kanten, ook van de zwaardbedieners die vrij zicht hebben op de zijkanten. Op basis van al die informatie neemt de schipper zijn beslissingen, dan moet je iemand hebben die sterk in zijn schoenen staat. Zo hebben we uit ons midden Aeger gekozen om Merijn op te volgen.” Met wind die constanter waait, verloopt de startaanloop ditmaal vlekkeloos. “Nog eentje om het af te leren?”, polst de schipper zijn bemanning. Tuurlijk, knikken veertien koppen.


Sneller skûtsje

Na afloop van het zoveelste startrondje heeft schipper Aeger tijd om te praten. “Met de Emanuel zijn we kampioen geworden, maar in potentie is de Drie Gebroeders een sneller skûtsje”, wrijft hij zich vergenoegd in de handen. Dus met de voorspelling van voorzitter Wouter Zijlmans - in vier jaar tijd van de C-klasse naar de B, naar de Grote A, en dan het kampioenschap - zit het wel snor? “Niets is onmogelijk, het schip heeft zich bewezen, de rest is aan ons. Maar we zijn beducht voor de concurrentie, die is sterk toegenomen, ook in de C-klasse.” De Vossenhollers hebben niettemin al de nodige successen geboekt, zo oefende het Gordykster skûtsje geregeld met de halve IFKS-vloot en dat ging niet verkeerd. “Zo wonnen we de Slach om Heech twee keer en eindigden we afgelopen jaar gedeeld tweede tijdens Lemmer Ahoy waarbij de C- en B-klasse in één vloot voeren.”

De traditie doorgeven

Hebben de Vossenhollers Gorredijk eigenlijk wel nodig om het kampioenschap te behalen? Aeger: “Gorredijk heeft een rijke historie met de skûtsjevaart; wat is er nu mooier dan met die achtergrond voor het dorp te varen. Wij willen graag aanhaken, de vraag is of het dorp met ons verder wil.” Door de coronabeperkingen is het tot nu toe nog niet tot kennismaking gekomen. Wat in het voordeel van de huidige bemanning pleit, is de aanwas van vers bloed vanuit de zeilschool, aldus Aeger. “Wij kunnen zo continuïteit garanderen, ik weet dat andere IFKS-skûtsjes daarmee worstelen. Daarbij staat de bemanning met een eigen teamstichting op afstand van de eigenaren, die hebben geen invloed op het zeilbeleid. We zijn onafhankelijk op de manier zoals ook de zeilschool sinds de oprichting functioneert: de deelnemers zijn de baas en geven de traditie door aan de volgende generatie.” Onderdeel van de constructie is dat de teamstichting op termijn zelf het eigendom van de Drie Gebroeders verwerft. Een proces van lange adem dat met contributie-inkomsten en sponsorbijdragen bij elkaar moeten worden gebracht.

Support

Uit persoonlijke contacten weet de schipper dat de opzet van ’t Vossenhol tot de verbeelding spreekt in Gorredijk. Hoofdsponsor Pieter Bijlsma van de Albert Hein-supermarkt is enthousiast en heeft toegezegd het skûtsje te blijven steunen. Bijlsma: “Een eigen skûtsje is mooi voor de uitstraling van het dorp, zeker wanneer het de bemanning van de Drie Gebroeders lukt om voorin mee te strijden. Laten we met z’n allen het skûtsje en de bemanning steunen.”  

De schipper vervolgt: “De caravanstalling in Terwispel verleent ons in de winter onderdak om aan het skûtsje te klussen. Winkeliersvereniging Whi heeft beloofd de wat ingezakte belangstelling bij de leden te activeren om het verlichte skûtsje in de sluis te behouden in de winter. En zo voorziet Jaap Brons ons van de nodige Beerenburg.” Maar er kan nog wel wat support bij, aldus Aeger. “De vervanging van twee fokken zou zeer welkom zijn; momenteel moet de Drie Gebroeders het doen met een leenfok van d’Halve Maen. En zo is er meer materiaal dat op termijn aan vervanging toe is. “De bemanning van ’t Swarte Wief heeft ons weer aan een kar geholpen voor de winterberging.”

Aeger en zijn kompanen hopen dat ook de inwoners, als ‘vrienden van’, zich achter het skûtsje scharen. “We nodigen iedereen uit om de laatste wedstrijddag, 20 augustus in Lemmer, met ons mee te maken. Ons volgschip kan zo’n honderd man bergen, dus kom vooral, een drankje en een hapje staan klaar. En wie weet kunnen we dan al meteen een geslaagde competitie vieren. Als je je hiervoor wilt aanmelden, houd dan onze Facebook en Instagram in de gaten.”


Paul de Koster


Jaap Hofstee

Meer SA!

Afbeelding
Het huis is me de baas Column 1 uur geleden
De Driving Range van Golfclub Lauswolt in Beetsterzwaag.
Weekendtip: open dag bij Golfclub Lauswolt Sport 4 uur geleden
Goudsmid Pepi Hoitinga.
Pepi: trouwringen met ieder een eigen touch Ondernemen 4 uur geleden
Afbeelding
Spannende jacht in Gorredijk Nieuws 19 uur geleden
Afbeelding
Meld je nu aan voor webinar: waarom in 2024 een woning kopen? Ondernemen 19 uur geleden
Afbeelding
Fedde en Lieke Column 28 mrt, 12:05
Wethouder Durk Durksz en Warner de Leeuw van ELAN
Parkeerverbod geldt niet voor scholeksters Nieuws 28 mrt, 10:46
Gjalt Wijma.
'Lekker de zorgen van je af fietsen' Nieuws 28 mrt, 07:41