Afbeelding
Museum Opsterlân

De Melkstaking 1943

vrijdag 28 april 13:00 - 17:00

Op 29 april 1943 brak de grootste stakingsgolf uit die Nederland ooit heeft gekend. Maar liefst 200.000 mannen en vrouwen, arbeiders, boeren, mijnwerkers, ambtenaren en anderen verlieten hun werkplek met geen ander doel dan om de Duitse bezetter te laten weten dat ze het niet meer pikten. Aanleiding voor de spontane landelijke staking was de bekendmaking op 29 april 1943 dat Nederlandse oud-militairen die gevochten hadden in 1940 zich moesten melden om te gaan werken in Duitsland voor de Arbeidseinsatz. Door de vele Duitse doden tijdens de slag om Stalingrad was er extra mankracht nodig om de Duitse oorlogsindustrie draaiende te houden. Nederlanders die weigerden te werken in Duitsland konden op ‘den strengste maatregelen’ rekenen. Dit leidde tot grote woede. De eersten die het werk neerlegden, waren de arbeiders van de machinefabriek Stork in Hengelo. Ze belden met bedrijven in de omtrek én met bevriende bedrijven in het hele land. Meer dan 200.000 mannen en vrouwen legden het werk neer. Het werd de grootste staking uit de Nederlandse geschiedenis. En de grootste uiting van geweldloos volksverzet in de door Duitsland bezette gebieden in Europa. De nazi’s sloegen de staking met harde hand neer door na twee dagen (op 1 mei 1943) het standrecht in te voeren: personen worden zonder of na een summier proces ter dood veroordeeld.

Museum Opsterlân is op een bijzondere manier verbonden met deze geschiedenis: het pand was tijdens WOII de lagere school waar Jan Eisenga onderwijzer was. Jan Eisenga wilde solidair zijn met de staking en wilde daarom de school na de Paasvakantie gesloten houden. Hij riep ouders op hun kinderen thuis te laten. Hij drong er bij zijn collega’s op aan hetzelfde te doen om solidair te zijn met de stakende boeren en ambtenaren. Hij werd op 3 mei 1943 opgepakt en op 5 mei 1943, twee dagen later, gefusilleerd aan het Kalverdijkje in Leeuwarden. Zijn lichaam is nooit gevonden. Men vermoedt dat zijn lichaam is gedumpt in de moerassen van Appèlbergen (Groningen).

Locatie